Tiến sĩ (TS) Phùng Kim Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Diệu (phường Phú Lợi, TP Cần Thơ) nhận định, việc có nhiều bộ sách tạo sự đa dạng, giúp học sinh và giáo viên có thêm lựa chọn phù hợp với đặc thù vùng miền, năng lực học sinh, đồng thời hướng tới cá nhân hóa trong giáo dục. Đây cũng là cách tiếp cận của nhiều nền giáo dục tiên tiến. Mặt khác, nhiều bộ sách giáo khoa đã khuyến khích sự cạnh tranh giữa các nhóm tác giả, nhà xuất bản, từ đó góp phần nâng cao chất lượng sách.
TS Phùng Kim Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Diệu (phường Phú Lợi, TP Cần Thơ).
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực tế nảy sinh không ít khó khăn, lúng túng, chưa có giải pháp khắc phục hiệu quả. Thứ nhất, thực tế không thể trao quyền lựa chọn sách trực tiếp cho học sinh như mục tiêu ban đầu, bởi nếu trong cùng một lớp có nhiều bộ sách khác nhau cho cùng một môn học thì giáo viên không thể tổ chức giảng dạy. Vì vậy, quyền lựa chọn được giao cho giáo viên và nhà trường để bảo đảm tính thống nhất.
Thứ hai, trong công tác quản lý dạy học, kiểm tra đánh giá, việc có nhiều bộ sách làm phát sinh thêm khối lượng công việc, gây quá tải cho giáo viên và nhà trường; đồng thời khó bảo đảm sự thống nhất, khách quan và công bằng trong đánh giá học sinh.
Thứ ba, phụ huynh gặp nhiều khó khăn khi phải tìm mua sách cho con em nếu cùng lúc sử dụng nhiều bộ sách khác nhau.
Thứ tư, hiện nay chúng ta chưa có cơ chế thu hồi, tái sử dụng sách giáo khoa cho các thế hệ học sinh sau, dẫn đến tình trạng lãng phí.
Học sinh Trường THPT Hoàng Diệu trong ngày khai giảng năm học 2025-2026.
“Về phía quản lý giáo dục, một bộ sách thống nhất sẽ giúp việc tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá thuận lợi hơn, giảm áp lực cho giáo viên và nhà trường”, TS Phùng Kim Phú nói.
Theo TS Phùng Kim Phú, Nghị quyết 71 đã khẳng định nhà giáo là động lực, quyết định chất lượng giáo dục. Thực tế hiện nay, tư duy dạy học bám chặt vào kế hoạch và sách giáo khoa vẫn rất phổ biến, đến mức nếu không có sách giáo khoa thì giáo viên rất khó giảng dạy. Trong bối cảnh đổi mới, giáo viên cần thay đổi tư duy: dạy học theo mục tiêu chương trình, chủ động tìm kiếm dữ liệu, xây dựng bài giảng phù hợp với năng lực học sinh, điều kiện tự nhiên, KTXH và văn hóa vùng miền. Đồng thời, cần linh hoạt, sáng tạo trong phương pháp, khuyến khích tư duy phản biện, rèn năng lực tự học và khai thác hiệu quả học liệu số, công cụ AI. Khi làm được như vậy, chúng ta sẽ không còn quá lệ thuộc vào sách giáo khoa.
Theo đánh giá của nhiều giáo viên, chủ trương một bộ sách được ủng hộ mạnh mẽ vì một bộ sách thống nhất sẽ giảm chi phí cho phụ huynh, học sinh khi một học sinh phải học nhiều bộ sách. Giáo viên cũng tránh được cảnh năm nay dạy sách này, sang năm dạy sách khác, mất thời gian, hiệu quả không cao, không ổn định.
Đặc biệt, ở tỉnh Sóc Trăng cũ trước đây, có chủ trương luân chuyển giáo viên từ trường này qua trường khác (thời gian từ 1 đến 2 năm tùy theo khoảng cách địa lý) mà mỗi trường chọn 1, 2 bộ sách cũng làm khó giáo viên. Ví dụ, ở trường cũ họ đang dạy bộ sách Cánh diều, nhưng sang trường bạn lại học bộ Chân trời sáng tạo hoặc Kết nối tri thức… Thế là soạn giáo án mới, 1 hoặc 2 năm sau hết thời gian luân chuyển trở về trường cũ lại phải soạn mới lại. Học sinh cũng gặp khó khăn tương tự khi phải chuyển trường, chuyển vùng...
V.Đức - C.Xuân