Chùa Minh - Di sản của người Minh Hương

2 giờ trướcBài gốc

Thành Hoàng Cổ Miếu, dân gian quen gọi là Chùa Minh, là một trong những di tích kiến trúc lâu đời và tiêu biểu nhất của cộng đồng người Hoa tại phường Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau. Ngôi miếu cổ kính này không chỉ là nơi thờ tự mà còn là biểu tượng tinh thần, lưu giữ trọn vẹn ký ức về hành trình khai hoang và bản sắc văn hóa của người Minh Hương nơi vùng đất phương Nam.

Chùa Minh (Thành Hoàng Cổ Miếu) tọa lạc tại phường Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau.

Chùa Minh được xây dựng vào năm Ất Sửu 1865, tại làng Vĩnh Hương, là nơi cư ngụ ban đầu của cộng đồng Minh Hương. Khởi thủy là một ngôi miếu nhỏ thờ Thành Hoàng - vị thần bảo hộ đất đai bờ lũy, nơi đây nhanh chóng trở thành trung tâm gắn kết đồng hương. Ðến năm 1895, dưới sự khởi xướng của ông Trần Thiết Thuận, Hương chủ Ban Hội Tề làng, ngôi miếu được vận động trùng tu quy mô và bầu Ban Lý sự để điều hành.

Trên nóc Bái đình chạm khắc “Song phụng triều dương”, biểu tượng cho may mắn, thịnh vượng và thái bình.

Sau lần trùng tu ấy, công trình chính thức mang tên Vĩnh Triều Minh Hội Quán - danh xưng hàm chứa khát vọng và tâm niệm sâu xa của người Minh Hương. Chữ "Vĩnh" là lời nguyện cầu cho sự vĩnh cửu, trường tồn và tương lai thịnh vượng, bền vững trên quê hương mới. Hơn thế nữa, "Vĩnh Triều Minh" không chỉ nhắc đến triều đại nhà Minh đã khuất, mà còn là lời nhắc nhở dù lưu lạc nơi đâu, chính khí và bản sắc văn hóa cội nguồn vẫn sẽ được người Minh Hương trân quý và lưu giữ vĩnh viễn trong tâm khảm.

Kể từ đó, Hội Quán không chỉ là miếu thờ mà còn là trụ sở của hội tương tế, giúp đỡ bà con trong cuộc sống, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của cộng đồng Minh Hương nơi vùng đất phương Nam. Trải qua nhiều lần trùng tu, Chùa Minh vẫn giữ nguyên kiến trúc hình chữ “Quốc”, phong cách cung đình thời nhà Minh (Trung Quốc). Công trình nổi bật với mô hình Tứ hợp viện (gồm Tiền điện - Sân Thiên tỉnh - Bái đình - Chính điện) được nối liền bằng hành lang, tạo nên sự cân đối, thông thoáng và trang nghiêm.

Chính giữa Chánh điện thờ vị thần Hoàng (Thần Thủy Dung), đây là vị thần hoàng nguyên thủy của người Hoa.

Ðiểm đặc trưng làm nên giá trị nghệ thuật của Chùa Minh là kỹ thuật khảm gốm tinh xảo. Mái miếu lợp ngói âm dương ba lớp, nổi bật với các họa tiết được ghép từ mảnh gốm cắt, đắp nổi hình tượng long - lân - quy - phụng, tứ quý và các điển tích Trung Hoa. Sự tinh xảo trong kỹ thuật này đã tạo nên vẻ lung linh, cổ kính hiếm có.

Không gian nội thất là tổng hòa của các loại hình nghệ thuật truyền thống khác như chạm khắc gỗ rất tinh tế trên bao lam, hoành phi, câu đối. Chính điện thờ Thành Hoàng, Phước Ðức Bá Công (ông Bổn) và Bà Thiên Hậu, phản ánh sự hòa hợp tín ngưỡng của người Hoa gốc Triều Châu.

Với những giá trị văn hóa - tâm linh và nghệ thuật kiến trúc độc đáo, Chùa Minh đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 2000.

Chạm khắc gỗ tinh xảo và các tích cổ Trung Hoa, thể hiện ước vọng phúc - lộc - thọ và sự hưng thịnh của cộng đồng Minh Hương.

Chùa Minh (Vĩnh Triều Minh Hội Quán) không chỉ là Di sản văn hóa của cộng đồng Minh Hương (Triều Châu), mà còn là tài sản văn hóa quý báu của vùng đất Cà Mau nói riêng, Nam Bộ nói chung. Trải qua bao biến thiên lịch sử, ngôi chùa vẫn tỏa sáng như ngọn đèn giữ lửa niềm tin, soi rọi khát vọng “vĩnh cửu” của bao thế hệ người Minh Hương - những con người đã xem nơi đây là quê hương thứ hai, nơi gửi gắm tâm linh, hướng về cội nguồn và lòng tri ân đất trời phương Nam trù phú.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa Chùa Minh không chỉ góp phần gìn giữ một công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc, mà còn mở ra hướng đi cho du lịch văn hóa Cà Mau - nơi du khách có thể tìm về để chiêm ngưỡng, lắng nghe, cảm nhận sâu sắc hơi thở của lịch sử, tình người và tinh thần hội tụ của cộng đồng.

Hằng năm, Lễ cúng Thành Hoàng tại Chùa Minh từ ngày 24-26/7 (Âm lịch) là sự kiện lớn nhất, là dịp để bà con cầu mong mưa thuận gió hòa, an bình. Trong vai trò Hội quán, nơi đây còn là điểm tựa của các hoạt động từ thiện, tương trợ, đồng thời là "trường học" không bảng đen, nơi con cháu người Minh Hương được truyền dạy về nguồn cội, đạo hiếu và lòng nhân nghĩa.

Tăng Vũ Khắc

Nguồn Cà Mau : https://baocamau.vn/chua-minh-di-san-cua-nguoi-minh-huong-a124271.html