Từ xa xưa, đền nghè Yên Vực đã nổi danh về sự linh thiêng, gắn liền với dấu ấn trong cuộc đời và sự nghiệp của nhiều nhân vật lịch sử, trong đó nổi bật nhất là vua Lý Thái Tổ. Tương truyền, vua Lý Thái Tổ dẫn quân đi đánh giặc, quân đi thuyền qua ngã ba sông Tuần Ngu thì bị mắc cạn. Nhà vua cho rằng có điều gì linh dị, bèn truyền lệnh cho quân lính đi triệu người dân hỏi xem chỗ này trước đây có điều gì xảy ra không? Nhân dân tâu chuyện với nhà vua rằng: Gần ngã ba sông vốn có một ngôi đền lâu ngày đã bị phong hóa gần hết nhưng Nhân dân trong làng, nhất là những người mưu sinh bằng nghề sông nước vẫn thường xuyên về cầu đảo, mong điều tốt lành. Biết chuyện, vua sai đình thần tiến hành làm lễ tế thần. Trong chốc lát, bỗng có một con cá lớn nhảy lên trước mũi thuyền của nhà vua, lập tức nước sông dâng cao, thuyền xuôi dòng thuận lợi. Khi đánh thắng giặc trở về, tưởng nhớ công ơn thần linh phù trợ, vua cho lập đền thờ, ban sắc phong “Tam kỳ Ngu giang thượng đẳng tối linh thần”; đồng thời ban thưởng quan tiền và cho phép Nhân dân làng Yên Vực lo việc hương hỏa.
Trải qua sự biến thiên của thời gian, tác động của lịch sử; do vị trí tọa lạc của đền nghè nằm cách tọa độ lửa Hàm Rồng không xa nên bị tàn phá hoàn toàn. Để tỏ lòng tôn kính, biết ơn với các đấng thần linh đã bao đời chở che, phù trợ; nhằm lưu giữ những giá trị văn hóa – lịch sử của quê hương, chính quyền và Nhân dân làng Yên Vực đã chung tay góp sức, phát tâm cung tiến, từng bước xây dựng, tôn tạo lại đền nghè ngay tại vị trí cũ.
Chùa Sùng Nghiêm có kiến trúc, quy mô bề thế, có tiền đường, hậu cung, sân rồng... Hiện nay, ngoài các hiện vật cổ như: Bàn thờ đá, bệ đá, bát hương đá, các bài chế vua ban cho anh em dòng họ Nguyễn Huy, bia công đức; trong khuôn viên chùa còn lưu giữ được những tấm bia đá. Những tấm bia này có kích thước tương đối đồng đều. Thân bia đá khắc chữ, phần mũ, đế và diềm bia được chạm khắc họa tiết tỉ mỉ, đẹp mắt. Đây là chứng nhân lịch sử, tư liệu Hán - Nôm đặc sắc.
Với tiềm năng, lợi thế của mình, đền nghè Yên Vực đã trở thành điểm đến du lịch tâm linh hấp dẫn trên hành trình “Ngược xuôi sông Mã”, thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, chiêm bái, từ đó góp phần đa dạng sản phẩm, địa điểm du lịch, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Huyền Linh