Từ năm 2015, khi một doanh nghiệp niêm yết lớn “mất” tới 240 tỷ đồng lợi nhuận chỉ vì một thông tư mới của Bộ Tài chính. Thực ra, số tiền không biến mất, mà chỉ thay đổi cách hạch toán, dựa trên chuẩn mực quốc tế.
Trong khi VAS chỉ có mình Việt Nam sử dụng như một thứ ngôn ngữ riêng của nước ta, phù hợp với doanh nghiệp Việt Nam, thì IFRS là chuẩn mực được nhiều nước trên thế giới áp dụng.
Theo cập nhật mới nhất từ trang chủ IFRS, có tổng cộng 168 quốc gia và vùng lãnh thổ áp dụng chuẩn mực này. Các nước có nền tài chính hiện đại như Mỹ chẳng hạn, họ cũng có chuẩn mực riêng của họ là US GAAP, nhưng về cơ bản khá tương đồng với IFRS.
Thực ra, theo đuổi chuẩn mực kế toán quốc tế không phải là sính ngoại. Chuẩn mực kế toán là thứ ngôn ngữ mô tả tình hình kinh doanh, tài chính của các doanh nghiệp. Một khi các tổ chức nước ngoài muốn đầu tư vào Việt Nam, họ rất ngại khi phải đọc và dịch lại chính cái báo cáo tài chính của doanh nghiệp chúng ta, dù là chúng ta đã trình bày tiếng Anh. Chuẩn mực khác nhau sẽ dẫn đến cách ghi nhận khác nhau về một giao dịch, đôi khi sai lệch đó là cực lớn.
Ví dụ, doanh nghiệp đầu tư vào công ty con, mua cổ phiếu của công ty con đó với giá xung quanh 12.000 đồng/cổ phiếu. Hiện tại cổ phiếu công ty con đã có mức giá xung quanh 50.000 đồng/cổ phiếu. Trong báo cáo tài chính, tuân thủ VAS, doanh nghiệp buộc phải ghi nhận khối tài sản đó theo giá vốn, tức là bằng 1/4 mức giá thực tế. Khi hỏi tại sao không áp dụng IFRS khi Quốc hội đã cho phép, doanh nghiệp cho biết họ cần phải có hướng dẫn từ Bộ Tài chính.
IFRS không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp. Để tuân thủ IFRS cần một hệ thống kế toán thu thập đầy đủ và chi tiết các thông tin. Ngoài ra, khi tuân thủ IFRS, rất nhiều thủ thuật xào nấu lợi nhuận bị loại bỏ đi. Các chỉ số tài chính của các doanh nghiệp đôi khi sẽ xấu đi rất nhiều.
Vậy IFRS có gì đặc biệt? Nói đơn giản, đó là ngôn ngữ chung của thị trường vốn. Một báo cáo tài chính theo IFRS giúp nhà đầu tư từ London, Tokyo, hay New York hiểu ngay tình hình tài chính của doanh nghiệp Việt Nam mà không cần “phiên dịch”. Khi dùng VAS, lợi nhuận là một con số. Chuyển sang IFRS, lợi nhuận có thể tăng hoặc giảm tới cả nghìn tỷ đồng. Vì sao? IFRS yêu cầu ghi nhận tài sản, doanh thu, lợi nhuận chặt chẽ, minh bạch hơn.
Việc cho phép các doanh nghiệp lựa chọn giữa VAS và IFRS là bước đệm cần thiết để thị trường tài chính Việt Nam bước vào cuộc chơi toàn cầu. Nơi đó các doanh nghiệp, nhà đầu tư trên toàn thế giới sẽ giao tiếp với nhau một cách minh bạch và hiệu quả.
Minh Thư