Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) cho biết, việc chuyển toàn bộ hoạt động hàng hóa quốc tế từ Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất (TSN) về Cảng hàng không quốc tế Long Thành (LTIA) là giải pháp phù hợp, đúng xu hướng phát triển, đồng thời mang lại lợi ích lớn về kinh tế, khai thác và quy hoạch tổng thể hệ thống hàng không quốc gia.
Hai phương án phân chia khai thác giữa hai sân bay
Cụ thể, Liên danh Incheon Airport (IAC) - đơn vị tư vấn công tác quản lý, khai thác LTIA đã đề xuất hai phương án phân chia khai thác giữa hai sân bay.
Phương án 1, dự kiến năm 2026, khi LTIA giai đoạn 1 đi vào khai thác, toàn bộ chuyến bay quốc tế sẽ chuyển sang LTIA còn TSN chỉ phục vụ nội địa (khoảng 29,5 triệu khách/năm). Theo đó, LTIA dự kiến đón 19,1 triệu khách quốc tế và 1,5 triệu khách nội địa trung chuyển theo tỉ lệ TSN 95% nội địa, LTIA 100% quốc tế.
Phương án này chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế sang LTIA từ năm 2026 giúp tối ưu vận hành, khẳng định vai trò trung chuyển quốc tế, giảm áp lực cho TSN và tận dụng khai thác 24/24. Tuy nhiên, hành khách TP.HCM bay quốc tế chặng ngắn sẽ bất tiện do LTIA xa trung tâm hơn.
Phương án 1, chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế từ sân bay Tân Sơn Nhất sang sân bay Long Thành. Ảnh: TT.
Phương án 2, dự kiến từ năm 2026, TSN tiếp tục khai thác nội địa và một phần chuyến bay quốc tế cự ly ngắn (khoảng 3,8 triệu khách/năm), còn LTIA đảm nhận toàn bộ quốc tế đường dài và một phần nội địa trung chuyển (15,3 triệu khách quốc tế, tổng 16,8 triệu khách/năm). Tỉ lệ chia: TSN 20% và LTIA 80% lưu lượng quốc tế, nhằm khai thác theo cự ly bay và tận dụng hạ tầng TSN giai đoạn đầu LTIA vận hành.
Phân chia khai thác quốc tế giữa TSN (chủ yếu cự ly ngắn) và Long Thành (đường dài) giúp hành khách TP.HCM thuận tiện hơn khi bay trong khu vực, tận dụng hạ tầng hiện có của TSN, giảm áp lực cho LTIA và tiết kiệm đầu tư ban đầu.
Tuy nhiên, phương án này làm tăng chi phí vận hành do phải duy trì song song hai đầu mối quốc tế, dễ gây nhầm lẫn cho hành khách, kéo dài thời gian và tăng chi phí nối chuyến, đòi hỏi điều phối phức tạp, và làm phân mảnh mạng bay quốc tế, giảm sức cạnh tranh của LTIA.
Hợp nhất chuyến bay quốc tế về một đầu mối là điều cần thiết
Theo ACV, với hai phương án được đưa ra, nếu tập trung toàn bộ mạng bay quốc tế tại LTIA (phương án 1), sản lượng hành khách có thể đạt khoảng 92 triệu lượt vào năm 2060 với tốc độ tăng trưởng bình quân 4,52%/năm.
Ngược lại, nếu phân chia mạng bay quốc tế giữa LTIA và TSN (phương án 2), sản lượng chỉ đạt khoảng 67 triệu lượt, thấp hơn gần 27%. Việc phân chia này không chỉ làm giảm kết nối trung chuyển, đặc biệt là nhóm hành khách nối chuyến giữa các chặng bay quốc tế ngắn và dài (chiếm 3,3% tổng sản lượng) mà còn khiến khoảng 5,5% thị phần hành khách quốc tế có nguy cơ chuyển sang các sân bay cạnh tranh trong khu vực như Bangkok, Singapore hay Incheon.
Tổng thiệt hại tiềm năng có thể khiến sản lượng của LTIA giảm đến 8,8%. Kinh nghiệm quốc tế từ Nhật Bản và Anh cũng cho thấy việc chia tách mạng bay quốc tế giữa nhiều sân bay trong cùng khu vực đô thị làm suy giảm nghiêm trọng năng lực trung chuyển và tính cạnh tranh.
Vì vậy, để LTIA thực sự trở thành một cảng hàng không trung chuyển quốc tế, việc hợp nhất toàn bộ chuyến bay quốc tế về một đầu mối duy nhất là điều cần thiết. Cách này sẽ tối ưu khả năng kết nối, giữ thị phần và đạt tỉ lệ hành khách chuyển tiếp quốc tế từ 8–10% như mục tiêu đề ra.
Cảng HKQT Long Thành được xác định là cảng hàng không quốc tế lớn nhất cả nước, có vai trò là trung tâm trung chuyển quốc tế. Ảnh Vũ Hội
Các hãng hàng không quốc tế cơ bản đồng thuận với phương án chuyển 100% chuyến bay quốc tế theo lịch trình từ TSN về LTIA để đảm bảo hiệu quả trong quản lý khai thác và tối ưu hóa nguồn lực. Từ đó phát triển LTIA trở thành trung tâm hàng không khu vực, có khả năng cạnh tranh với các cảng hàng không quốc tế lớn trên thế giới.
Hãng bay Bamboo Airways cũng thống nhất việc sớm đưa vào khai thác và chuyển đổi sang LTIA các chuyến bay quốc tế và ưu tiên các hãng hàng không Việt Nam khai thác nội địa tại TSN. Tuy nhiên, hãng này đề xuất nên có lộ trình chuyển đổi.
Còn theo ý kiến của hãng Vietnam Airlines, đối với TSN nên để cho các hãng hàng không Việt Nam khai thác chuyến bay nội địa và chuyến bay quốc tế trong khu vực Đông Nam Á; còn đối với LTIA dành cho các hãng hàng không Việt Nam khai thác chuyến bay quốc tế ngoài khu vực Đông Nam Á.
Đại diện hãng này cho rằng tùy thuộc vào tình hình sản lượng khách và khả năng tiếp nhận tại mỗi sân bay cũng như kết nối LTIA và TP.HCM, có thể xem xét điều chỉnh việc phân chia khai thác giữa hai sân bay.
Cục Hàng không Việt Nam có thông báo số 2005/2025 về kết luận cuộc họp phương án phân chia khai thác giữa LTIA và TSN.
Theo đó, nhất trí cao phương án chuyển toàn bộ các chuyến bay quốc tế thường lệ từ TSN về LTIA nhằm bảo đảm thuận tiện trong tổ chức quản lý, khai thác, tối ưu hóa các nguồn lực. Đồng thời đảm bảo LTIA trở thành cảng hàng không trung chuyển của khu vực, có thể cạnh tranh với các cảng hàng không lớn trên thế giới
LINH PHƯƠNG