Các doanh nghiệp Singapore hoạt động tại Việt Nam ngày càng nhận thức rõ hơn về tác động sâu rộng từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ. Thay vì chỉ phản ứng bị động, họ đang điều chỉnh cách thức, địa điểm và đối tượng đầu tư tại Việt Nam. Theo đó, mua bán - sáp nhập (M&A) đóng vai trò như một phương tiện chiến lược để bảo đảm khả năng phục hồi.
Đối với các công ty Singapore có hoạt động sản xuất, logistics và hạ tầng tại Việt Nam, những mối quan tâm trước mắt lớn nhất bao gồm: rủi ro đối chuỗi cung ứng khi các hàng hóa bị áp thuế quan và hàng hóa trung gian nhập khẩu vào Việt Nam để gia công có thể bị Hoa Kỳ giám sát nếu được xuất khẩu tiếp; nguy cơ bị điều tra lẩn tránh thuế quan do Bộ Thương mại Hoa Kỳ đang tăng cường giám sát việc chuyển tải hàng hóa qua Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Bên cạnh đó, với các lĩnh vực chiến lược như thép, nhôm và năng lượng sạch, do thuế quan trở nên phụ thuộc nhiều vào chính sách hơn là địa lý, các nhà đầu tư Singapore có hoạt động ở Việt Nam phải cân nhắc đến động lực chính sách công nghiệp trong đánh giá rủi ro.
Thuế quan Hoa Kỳ đang thúc đẩy một cuộc chuyển đổi sâu sắc hơn của nhà đầu tư Singapore. Ban đầu chỉ là một phần trong chiến lược “Trung Quốc + 1”, nay Việt Nam đã trở thành điểm đến trong một quá trình tái cấu trúc rộng lớn hơn, nhằm giảm thiểu rủi ro địa chính trị và tăng cường năng lực cạnh tranh dài hạn.
Những thay đổi đáng chú ý là đẩy mạnh đầu tư vào các ngành được hưởng lợi từ việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu như lắp ráp điện tử, sản xuất hàng tiêu dùng, thiết bị công nghiệp, logistics và năng lượng tái tạo. Lợi thế của Việt Nam không chỉ là khả năng giảm thiểu tác động thuế quan, mà còn là mạng lưới các hiệp định thương mại tự do.
Để dịch chuyển nhanh chóng và giảm rủi ro khi mở rộng kinh doanh, nhiều doanh nghiệp lựa chọn M&A thay vì đầu tư mới. Việc mua lại hoặc hợp tác với doanh nghiệp trong nước giúp tiếp cận ngay cơ sở vật chất, giấy phép pháp lý và lực lượng lao động. Trong các lĩnh vực có điều kiện hoặc hạn chế sở hữu nước ngoài, liên doanh là hình thức phù hợp, giúp tiếp cận thị trường mà không vi phạm pháp luật.
Việc thẩm định các dự án M&A hiện nay đòi hỏi đánh giá sâu về chuỗi cung ứng của doanh nghiệp mục tiêu, lịch sử xuất khẩu và mức độ rủi ro liên quan đến thuế quan hoặc hành vi lẩn tránh thuế. Các bên giao dịch có thể yêu cầu tuyên bố, bảo đảm và cam kết cụ thể liên quan đến xuất xứ hàng hóa, kiểm tra hải quan. Tài liệu giao dịch cũng có thể bao gồm các “yếu tố kích hoạt thuế quan”, cho phép điều chỉnh định giá hoặc phân bổ trách nhiệm nếu xuất hiện rào cản thương mại mới sau khi giao dịch hoàn tất.
Trong tương lai, nhà đầu tư Singapore vẫn giữ cam kết mạnh mẽ với thị trường Việt Nam, nhưng với cái nhìn sâu sắc hơn trước các biến động toàn cầu. Sự ổn định kinh tế vĩ mô, chiều sâu trong lĩnh vực sản xuất và chính sách thu hút đầu tư nước ngoài thuận lợi giúp Việt Nam tiếp tục là điểm đến đầu tư hấp dẫn. Tuy nhiên, các nhà đầu tư đang tích hợp ngày càng nhiều yếu tố về khả năng phục hồi và linh hoạt vào chiến lược của mình.
Chúng tôi dự đoán những xu hướng phát triển sau:
Một là, dịch chuyển sang sản xuất công nghệ cao và giá trị gia tăng. Nhiều doanh nghiệp đang thoát ra khỏi mô hình lắp ráp cơ bản để chuyển sang sản xuất linh kiện chính xác, công nghiệp bán dẫn và các thành phần xe điện. Những nỗ lực của Việt Nam trong đào tạo nghề và khuyến khích đầu tư sẽ hỗ trợ quá trình này.
Hai là, tăng đầu tư vào logistics và hạ tầng kỹ thuật số. Nguồn vốn từ Singapore đang chảy vào các kho thông minh, trung tâm thực hiện thương mại điện tử và logistics chuỗi lạnh nhằm tối ưu hóa phân phối chặng cuối.
Ba là, ưu tiên khu công nghiệp tuân thủ ESG. Các doanh nghiệp đa quốc gia ngày càng quan tâm đến chuỗi cung ứng carbon thấp, có thể truy xuất nguồn gốc, trong đó các khu công nghiệp tuân thủ ESG tại Việt Nam đang nổi lên như lựa chọn hàng đầu.
Bốn là, chiến lược thương mại linh hoạt. Nhà đầu tư tiếp tục xây dựng các chiến lược lập kế hoạch và cấu trúc thương mại linh hoạt nhằm dự đoán và giảm thiểu rủi ro chính sách trong tương lai.
Với các cố vấn pháp lý và chiến lược, việc xây dựng hoạt động đầu tư xuyên biên giới tại Việt Nam giờ đây không chỉ là tiếp cận một thị trường đang phát triển nhanh, mà còn là kiến tạo các hệ sinh thái linh hoạt, có khả năng thích ứng với các khu vực pháp lý khác nhau và chống chịu hiệu quả trước các cú sốc thương mại toàn cầu.
Seck Yee Chung, Phó chủ tịch SingCham Việt Nam