Mỹ dưới thời Trump: Dùng thuế quan viết lại trật tự thương mại quốc tế

4 giờ trướcBài gốc

Những động thái mới nhất từ Nhà Trắng cho thấy quá trình này sẽ không dừng lại, thậm chí sẽ được đẩy mạnh trong thời gian tới.

Tổng thống Trump. Ảnh: Reuters

Thuế quan-công cụ chiến lược đa năng

Sau khi chế độ thuế quan đối ứng chính thức có hiệu lực, Washington đã mở rộng phạm vi áp dụng sang hàng loạt lĩnh vực, từ thép, nhôm, đồng đến ô tô, linh kiện, chip bán dẫn, dược phẩm, khoáng sản chiến lược và máy bay. Theo số liệu của chính quyền Mỹ, các biện pháp này hiện bao trùm các nền kinh tế chiếm khoảng 60% GDP toàn cầu.

Mức thuế áp dụng không chỉ cao bất thường mà còn mang tính “leo thang liên tục”. Ông Trump gần đây tuyên bố mức thuế với chip và bán dẫn nhập khẩu có thể lên tới 100%, còn dược phẩm là 250%. Trong một số trường hợp, như với Ấn Độ-quốc gia bị áp thuế 25% vì mua năng lượng từ Nga, tổng thuế suất đối với hàng nhập khẩu vào Mỹ có thể đạt 50%, thuộc hàng cao nhất thế giới.

Tàu chở container tại cảng Liberty ở New York (Mỹ) ngày 6-8. Ảnh: AP

Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho rằng: “Kinh nghiệm vài tháng qua cho thấy thuế quan là công cụ đa năng. Không có vấn đề nào mà chúng ta không thể xử lý bằng thuế quan”.

Theo các cố vấn của ông Trump, các khoản đầu tư hàng trăm tỷ USD mà doanh nghiệp nước ngoài cam kết khi đàm phán song phương chính là “phần thưởng ký kết” để đổi lấy việc giảm nhẹ thuế. Tổng thống Mỹ đã viện dẫn khoản cam kết 550 tỷ USD từ Nhật Bản như một ví dụ, khẳng định đó là nguồn lực để Mỹ đầu tư theo ý mình.

Doanh nghiệp và quốc tế phản ứng ra sao?

Dù chính quyền Mỹ coi thuế quan là công cụ mang lại lợi ích chiến lược, nhiều lãnh đạo doanh nghiệp, giới chức nước ngoài và chuyên gia kinh tế lại cảnh báo rủi ro của cách tiếp cận này.

Tổng thống Trump hoan nghênh quyết định đầu tư thêm của Apple ngày 6-8. Ảnh: Reuters

Tiến sĩ Robert Lawrence-chuyên gia thương mại quốc tế tại Đại học Harvard, nhận định: “Thuế quan ở mức cao như vậy sẽ đẩy chi phí sản xuất toàn cầu lên, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và có nguy cơ gây phản ứng trả đũa từ các đối tác. Trong thương mại, trả đũa là vòng xoáy khó kiểm soát”.

Một số nhà vận động hành lang tại Washington cho biết tiến trình đàm phán với Mỹ đang trở nên khó lường vì các điều kiện thay đổi liên tục và Tổng thống Trump luôn yêu cầu “những con số lớn, cam kết lớn và thành công rõ rệt”.

Trường hợp Ấn Độ là minh chứng điển hình. Việc New Delhi từ chối giảm mạnh thuế nhập khẩu đối với hàng Mỹ đã dẫn đến quyết định áp thuế 25% của ông Trump, bất chấp tầm quan trọng của Ấn Độ trong chuỗi cung ứng công nghệ, đặc biệt là với Apple. Tuy nhiên, Nhà Trắng đã duy trì miễn trừ dài hạn cho các sản phẩm công nghệ cụ thể, giúp Apple tránh cú sốc ngắn hạn.

Giới phân tích cho rằng chiến lược của ông Trump đang hướng tới hai mục tiêu song song: Buộc các đối tác thương mại lớn phải nhượng bộ để mở rộng thị phần và cơ hội đầu tư cho Mỹ. Dùng các cam kết đầu tư như “tiền trả trước” để củng cố chuỗi cung ứng và giảm phụ thuộc vào nước ngoài trong các lĩnh vực chiến lược.

Mỹ áp thuế lên vàng nhập khẩu loại 1kg. Ảnh: Reuters

Tiến sĩ Mary Lovely-Viện Peterson về Kinh tế Quốc tế, đánh giá: “Việc gắn thuế quan với cam kết đầu tư là một bước đi sáng tạo nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro. Nếu đối tác không thực hiện đúng cam kết, Mỹ sẽ khó tránh khỏi xung đột thương mại kéo dài”.

Câu hỏi lớn đặt ra là: liệu các khoản đầu tư hàng nghìn tỷ USD được công bố sẽ thực sự trở thành hiện thực, hay chỉ dừng lại ở cam kết trên giấy? Và trong bối cảnh nhiều quốc gia đã bắt đầu tìm cách đa dạng hóa thị trường để tránh phụ thuộc vào Mỹ, hiệu quả dài hạn của “vũ khí” thuế quan sẽ ra sao?

Rõ ràng, ông Trump đang đặt cược lớn vào một chiến lược chưa từng có tiền lệ, dùng thuế quan không chỉ để bảo hộ kinh tế trong nước, mà còn để tái cấu trúc trật tự thương mại toàn cầu. Thành công hay thất bại của chiến lược này sẽ định hình không chỉ vị thế kinh tế Mỹ, mà còn cả luật chơi thương mại quốc tế trong thập kỷ tới.

PHẠM NGỌC

Nguồn Gia Lai : https://baogialai.com.vn/my-duoi-thoi-trump-dung-thue-quan-viet-lai-trat-tu-thuong-mai-quoc-te-post563072.html