Chuyển đổi số - 'chìa khóa' mở cánh cửa bứt phá cho kinh tế tư nhân Việt Nam

một giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động mạnh, cạnh tranh chiến lược giữa các quốc gia ngày càng gay gắt và trật tự kinh tế mới đang được định hình bởi công nghệ, chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mang tính thử nghiệm mà đã trở thành yêu cầu sống còn đối với mọi nền kinh tế. Tại Việt Nam, khu vực kinh tế tư nhân - lực lượng đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách và tạo việc làm cho trên 80% lực lượng lao động - đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử. Lần đầu tiên, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị xác lập rõ ràng kinh tế tư nhân là “một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia”, đồng thời nhấn mạnh vai trò tiên phong của khu vực này trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trong bức tranh đó, chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà đang dần trở thành “hệ điều hành mới” cho tăng trưởng, là chìa khóa giúp kinh tế tư nhân nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy khoảng cách lớn giữa nhận thức và hành động, giữa tiềm năng và năng lực triển khai, đòi hỏi những giải pháp đồng bộ từ cả Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp.

Chuyển đổi số phải được nhìn nhận như một tư duy phát triển, một chiến lược quốc gia có sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp. Ảnh: NT

Kinh tế số tăng tốc, kinh tế tư nhân đứng trước “cửa sổ cơ hội” hiếm có

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Phú Tiến - Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế - Xã hội số (Bộ Khoa học và Công nghệ), Việt Nam đang là quốc gia có tốc độ phát triển kinh tế số nhanh nhất Đông Nam Á trong ba năm liên tiếp, với mức tăng trưởng khoảng 20%/năm - cao gấp ba lần tốc độ tăng trưởng GDP. Điều này cho thấy kinh tế số không chỉ là động lực mới, mà còn là “bộ giảm xóc” giúp nền kinh tế nâng cao sức chống chịu trước những cú sốc từ bên ngoài.

Hạ tầng số của Việt Nam đang được cải thiện nhanh chóng. Internet di động xếp hạng 13/139 quốc gia với tốc độ tải xuống khoảng 160 Mbps, mạng 5G được đẩy mạnh triển khai với mục tiêu phủ sóng khoảng 90% dân số vào cuối năm 2025. Internet cố định tăng 21 bậc, vươn lên vị trí thứ 11 thế giới. Hệ thống trung tâm dữ liệu với 45 IDC đang vận hành, cùng lực lượng hơn 80.000 doanh nghiệp công nghệ số, tạo nên nền tảng hạ tầng quan trọng cho chuyển đổi số diện rộng.

Trong bức tranh này, kinh tế tư nhân chính là khu vực có khả năng hấp thụ và lan tỏa nhanh nhất các thành quả của chuyển đổi số. Với đặc trưng linh hoạt, dám chấp nhận rủi ro và nhạy bén với thị trường, doanh nghiệp tư nhân có thể nhanh chóng ứng dụng thương mại điện tử, thanh toán số, nền tảng đám mây và phân tích dữ liệu để thay đổi mô hình kinh doanh. Tuy nhiên, nghịch lý đang tồn tại là trong khi kinh tế số tăng trưởng nhanh, phần lớn doanh nghiệp tư nhân – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa - vẫn triển khai số hóa một cách manh mún, thiếu chiến lược và chưa tạo ra tác động đủ lớn.

Theo các nghiên cứu được trình bày tại các hội thảo chuyên sâu, hơn 80% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa có chiến lược chuyển đổi số rõ ràng, 90% doanh nghiệp đánh giá mức độ chuyển đổi số của mình dưới 50% so với yêu cầu. Điều này cho thấy “cửa sổ cơ hội” đang mở ra, nhưng nếu không hành động đủ nhanh và đủ quyết liệt, kinh tế tư nhân có thể bỏ lỡ cơ hội bứt phá trong kỷ nguyên số.

Thương mại điện tử, thanh toán số và dữ liệu khách hàng: Đòn bẩy cạnh tranh

Một trong những tác động rõ nét nhất của chuyển đổi số đối với kinh tế tư nhân là khả năng mở rộng thị trường với chi phí thấp hơn và tốc độ nhanh hơn. Thương mại điện tử đã phá vỡ những rào cản truyền thống về địa lý, quy mô và vốn đầu tư ban đầu. Với một gian hàng trực tuyến, doanh nghiệp nhỏ tại địa phương hoàn toàn có thể tiếp cận khách hàng trên toàn quốc, thậm chí tham gia xuất khẩu trực tuyến sang các thị trường khu vực.

Theo ông Trần Tuấn Anh - CEO Shopee Việt Nam, các sàn thương mại điện tử ngày nay không chỉ là kênh phân phối, mà đã trở thành hạ tầng số quan trọng, hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân tối ưu vận hành, quản trị dữ liệu và mở rộng thị trường. Với lợi thế về công nghệ, logistics và thanh toán, thương mại điện tử đang góp phần nâng cao năng suất, thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa Việt Nam và tăng khả năng cạnh tranh của khu vực tư nhân.

Thanh toán số đóng vai trò trung tâm trong quá trình này. Việc phổ cập QR Code, ví điện tử và ngân hàng số không chỉ giúp giao dịch nhanh hơn, an toàn hơn mà còn tạo ra dòng dữ liệu giao dịch liên tục. Khi được tích hợp vào hệ thống kế toán và quản trị, dữ liệu này giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn hành vi tiêu dùng, tối ưu tồn kho, cá nhân hóa dịch vụ và giảm chi phí vận hành.

Đặc biệt, dữ liệu khách hàng đang trở thành “tài sản chiến lược” mới. Theo tinh thần Chiến lược dữ liệu quốc gia giai đoạn 2024-2030, dữ liệu được xem là tài sản quốc gia. Đối với doanh nghiệp tư nhân, khả năng thu thập, phân tích và khai thác dữ liệu sẽ quyết định lợi thế cạnh tranh trong dài hạn. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp hiện vẫn thiếu hệ thống bảo mật và quản trị dữ liệu, đối mặt với rủi ro mất dữ liệu, tấn công mạng và gián đoạn kinh doanh.

Chuyển đổi số vì thế không chỉ là câu chuyện bán hàng trực tuyến, mà là quá trình tái cấu trúc toàn bộ mô hình kinh doanh dựa trên dữ liệu. Doanh nghiệp nào làm chủ được dữ liệu, xây dựng được năng lực phân tích và bảo vệ dữ liệu sẽ có vị thế tốt hơn trong cạnh tranh, hợp tác và mở rộng chuỗi giá trị.

Quản trị trên nền tảng đám mây và bài toán nội lực của kinh tế tư nhân

Nếu thương mại điện tử và thanh toán số giúp doanh nghiệp mở rộng “đầu ra”, thì chuyển đổi số trong quản trị chính là chìa khóa nâng cao “nội lực”. Một trong những hạn chế lớn nhất của kinh tế tư nhân Việt Nam trong nhiều năm qua là mô hình quản trị thủ công, phụ thuộc vào kinh nghiệm cá nhân và thiếu hệ thống.

Việc ứng dụng các nền tảng quản trị doanh nghiệp trên nền tảng đám mây đang giúp doanh nghiệp tư nhân tiếp cận những công cụ quản trị hiện đại với chi phí phù hợp. Các hệ thống kế toán, nhân sự, quản lý kho, quản lý chuỗi cung ứng và chăm sóc khách hàng giúp chuẩn hóa quy trình, giảm chi phí gián tiếp và tăng tính minh bạch trong vận hành.

Thực tiễn cho thấy, khi doanh nghiệp áp dụng quản trị số một cách bài bản, khả năng tiếp cận vốn cũng được cải thiện đáng kể nhờ minh bạch tài chính. Các giải pháp như MISA eShop, MISA ASP hay MISA Lending đã chứng minh hiệu quả khi giúp hàng triệu hộ kinh doanh số hóa quy trình bán hàng, kế toán, kê khai thuế và tiếp cận tín dụng với chi phí thấp hơn, thời gian nhanh hơn. Đây là minh chứng cho việc chuyển đổi số có thể trực tiếp tháo gỡ những “điểm nghẽn” cố hữu của kinh tế tư nhân như thiếu vốn, thiếu minh bạch và hạn chế về quản trị.

Đối với các hộ kinh doanh có quy mô lớn hơn, MISA cung cấp bộ giải pháp cao cấp hơn bao gồm phần mềm và phần cứng, kết nối trực tiếp với 23.900 chuyên gia kế toán - thuế trên Nền tảng Kế toán dịch vụ MISA ASP - sẵn sàng phục vụ hàng triệu hộ kinh doanh chuyển sang hình thức kê khai. Giải pháp MISA ASP giúp nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lý tài chính, chuẩn hóa kế toán, tuân thủ thuế và phát triển bền vững.

Điểm nổi bật của chuyển đổi số là minh bạch tài chính và tăng khả năng tiếp cận vốn. Thông qua nền tảng kết nối vay vốn MISA Lending, hộ kinh doanh vay vốn ngân hàng dễ dàng với quy trình số hóa: 5 phút hoàn thiện hồ sơ, 1 ngày phê duyệt, không cần tài sản đảm bảo. Tỷ lệ giải ngân thành công gấp 10 lần mô hình truyền thống. Đến nay, MISA Lending đã hỗ trợ giải ngân hơn 22.500 tỉ đồng, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển theo Nghị quyết 68-NQ/TW.

Bộ giải pháp chuyển đổi số dành cho hộ kinh doanh MISA đã được triển khai thực tế và sẵn sàng phục vụ 5 triệu hộ trên toàn quốc nâng cao năng lực quản trị, minh bạch hóa hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, MISA cũng đề xuất đến Lãnh đạo Chính phủ các hướng dẫn, chính sách cụ thể nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện cho hộ kinh doanh, góp phần tạo đà tăng trưởng đột phá về kinh tế.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở nguồn lực. Chi phí đầu tư ban đầu, sự lỗi thời nhanh của công nghệ và thiếu nhân lực chất lượng cao khiến nhiều doanh nghiệp e ngại. Không ít doanh nghiệp vẫn coi công nghệ là chi phí ngắn hạn thay vì khoản đầu tư chiến lược dài hạn, dẫn đến tâm lý chần chừ và triển khai nửa vời.

Vai trò kiến tạo của Nhà nước và bài học quốc tế cho chuyển đổi số kinh tế tư nhân

Chuyển đổi số của kinh tế tư nhân không thể thành công nếu thiếu vai trò kiến tạo của Nhà nước. Các chuyên gia đều thống nhất rằng, Nhà nước cần tập trung giải “điểm nghẽn” về thể chế, dữ liệu và hạ tầng. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý về dữ liệu, an ninh mạng, thương mại điện tử, thuế xuyên biên giới và bảo vệ quyền riêng tư là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia thành công trong thúc đẩy kinh tế tư nhân đều có chính sách đồng bộ. Nhật Bản hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng AI và số hóa chuỗi cung ứng; Trung Quốc với chiến lược Made in China 2025 ưu tiên phát triển các “ông vua công nghệ” nội địa; Israel đầu tư mạnh cho startup gắn với quốc phòng và an ninh mạng; Singapore kết hợp hỗ trợ tài chính và chuyển đổi số để nâng cao năng lực cạnh tranh của SME.

Những bài học này cho thấy, chuyển đổi số không thể chỉ dừng ở việc cung cấp phần mềm hay nền tảng, mà phải được nhìn nhận như một tư duy phát triển, một chiến lược quốc gia có sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp công nghệ, các tổ chức trung gian và cộng đồng doanh nhân.

Chuyển đổi số - con đường tất yếu để kinh tế tư nhân bứt phá

Trong kỷ nguyên số, không còn là câu chuyện “cá lớn nuốt cá bé”, mà là “cá nhanh nuốt cá chậm”. Chuyển đổi số đang trở thành thước đo mới của năng lực cạnh tranh. Đối với kinh tế tư nhân Việt Nam, đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội hiếm có để vượt qua giới hạn về quy mô, năng suất và thị trường.

Với định hướng chiến lược từ Nghị quyết 57-NQ/TW và 68-NQ/TW, cùng sự cải thiện mạnh mẽ của hạ tầng số và hệ sinh thái công nghệ, chuyển đổi số có thể trở thành “chìa khóa” giúp kinh tế tư nhân bứt phá, đóng góp ngày càng lớn cho tăng trưởng kinh tế quốc gia và hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới.

Nếu được triển khai như một chiến lược phát triển dài hạn, gắn với cải cách thể chế, đầu tư vào con người và dữ liệu, chuyển đổi số sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp tư nhân “tồn tại” trong cạnh tranh, mà còn trở thành lực lượng tiên phong kiến tạo tương lai tăng trưởng của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/chuyen-doi-so-chia-khoa-mo-canh-cua-but-pha-cho-kinh-te-tu-nhan-viet-nam-2477004.html