Sau khi Mỹ áp thuế quan, nhiều nước cũng siết nhập khẩu hàng Trung Quốc

2 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa - Ảnh: Reuters

Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc đang gây sức ép lớn lên hoạt động thương mại toàn cầu. Khi cánh cửa vào thị trường Mỹ trở nên hẹp hơn, nhiều sản phẩm giá rẻ của Trung Quốc chuyển hướng tràn sang châu Âu và Đông Nam Á.

Trước làn sóng hàng giá giá rẻ này, nhiều nước bắt đầu làm theo “công thức” của ông Trump, cân nhắc hoặc triển khai thuế quan đối ứng để bảo vệ thị trường nội địa.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent từng dự báo các nước khác sẽ phải nâng thuế quan với hàng Trung Quốc vì thế giới không thể hấp thụ lượng cung dư thừa. Diễn biến gần đây cho thấy nhận định này đang dần thành hiện thực - theo tờ báo Nikkei Asia.

Từ tháng 1/2026, Mexico tăng thuế quan với khoảng 1.400 mặt hàng, chủ yếu là sản phẩm Trung Quốc, lên mức tối đa 50%.

Châu Âu cũng đang chứng kiến lượng xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc tăng mạnh. Trả lời một tờ báo địa phương, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo châu Âu có thể buộc phải triển khai các biện pháp mạnh trong những tháng tới như áp thuế quan, nếu Bắc Kinh không có động thái đáp lại các quan ngại của châu Âu về mất cân đối thương mại và hàng giá rẻ Trung Quốc.

Trong 11 tháng đầu năm nay, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 19% so với cùng kỳ, nhưng xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) và Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tăng lần lượt 8% và 14%. Bất chấp lực cản từ thuế quan của chính quyền ông Trump, thặng dư thương mại của Trung Quốc trong 11 tháng đầu năm đã lần đầu vượt 1 nghìn tỷ USD.

Hàng hóa Trung Quốc đang ngày càng mở rộng thị phần toàn cầu nhờ mặt bằng giá thấp. Trong 2 năm qua, đơn giá xuất khẩu bình quân của ô tô sản xuất tại Trung Quốc sang EU giảm 9%, nhưng số lượng lại tăng 50%. Giá thép, linh kiện điện tử, tấm pin mặt trời và nhiều mặt hàng khác cũng đi xuống, kéo giá xuất khẩu bình quân giảm 17%.

Các khoản trợ cấp lớn của chính phủ Trung Quốc được cho là nguồn lực phía sau mức giá rẻ của hàng hóa nước này. Theo phân tích của một tổ chức nghiên cứu của Mỹ, quy mô trợ cấp của Bắc Kinh cho các ngành công nghiệp trong nước tương đương khoảng 5% GDP - cao gấp 10 lần so với Mỹ hoặc Nhật Bản.

Sản lượng xe sử dụng năng lượng mới của Trung Quốc, gồm xe điện và xe lai sạc ngoài, hiện ước tính đạt khoảng 36 triệu xe, nhiều gấp đôi nhu cầu nội địa. Tính chung, nước này chiếm khoảng 30% sản lượng sản xuất toàn cầu nhưng tiêu dùng nội địa chỉ chiếm khoảng 13% tổng tiêu dùng toàn cầu.

Vì tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm lao động trẻ vẫn ở mức cao 17%, Trung Quốc được dự báo sẽ phải tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu để duy trì việc làm.

EU và Canada hiện đã tăng thuế quan với xe điện sản xuất tại Trung Quốc với lý do sản phẩm này vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về trợ cấp và cạnh tranh công bằng. Một số nước khác, gồm Indonesia, cũng đang cân nhắc có động thái tương tự.

Theo các nhà phân tích, trong bối cảnh cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO chưa vận hành hiệu quả, thuế quan nhiều khả năng sẽ tiếp tục trở thành công cụ mà các nước sử dụng để đối phó tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc.

Năm 2025, thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ gần như chắc chắn vượt 1 nghìn tỷ USD, đánh dấu năm thứ 5 liên tiếp ở trên mức này. Dù thâm hụt với Trung Quốc thu hẹp, thâm hụt với Mexico và một số đối tác khác lại tăng, cho thấy hàng Trung Quốc vẫn có thể vào Mỹ thông qua các nước thứ ba. Nói cách khác, mục tiêu “tái cân bằng” thương mại toàn cầu mà Tổng thống Trump theo đuổi vẫn chưa đạt kết quả như kỳ vọng.

Theo các nhà phân tích, nguyên nhân chính của tình trạng thâm hụt thương mại này là mức tiêu dùng quá lớn của Mỹ. Nước này chỉ chiếm khoảng 15% sản lượng sản xuất toàn cầu, nhưng tiêu dùng lại chiếm khoảng 30% tổng tiêu dùng toàn cầu. Với việc ký ban hành đạo luật One Big Beautiful Bill hồi tháng 7, theo đó kéo dài các chính sách giảm thuế thu nhập, chính quyền ông Trump rõ ràng muốn duy trì đà chi tiêu này.

Khối lượng thương mại toàn cầu năm 2025 được dự báo vẫn tăng quanh mức 2%. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, những bất thường trong dòng chảy thương mại hiện nay có thể trở thành rủi ro đáng kể với kinh tế thế giới nếu không được kiềm chế.

Mất cân đối thương mại cũng kéo theo hệ lụy chính trị. Chính sách thuế quan của Mỹ và làn sóng hàng giá rẻ Trung Quốc được dự báo có thể tạo sức ép lên thị trường lao động ở châu Âu và châu Á. Nếu chủ nghĩa dân túy bùng mạnh và các quốc gia quay lưng với toàn cầu hóa, dư địa xử lý các mất cân đối này thông qua hợp tác sẽ ngày càng thu hẹp.

Ngọc Trang

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/sau-khi-my-ap-thue-quan-nhieu-nuoc-cung-siet-nhap-khau-hang-trung-quoc.htm