Chuyển đổi số trong văn hóa nghệ thuật

6 giờ trướcBài gốc

Không gian triển lãm trực tuyến của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Xu thế bắt buộc

“Chiến lược phát triển Văn hóa đến năm 2030” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 12/11/2021 xác định một trong những nhiệm vụ cụ thể là phát huy thành tựu khoa học, công nghệ gắn với chuyển đổi số trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Mục tiêu là mở rộng khả năng tiếp cận, nâng cao nhận thức của người dân và cộng đồng, đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa.

Chuyển đổi số trong văn hóa nghệ thuật là xu thế bắt buộc để tạo ra phương thức mới trong trình diễn, quảng bá và tiếp cận khán giả. Những năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Chương trình số hóa di sản văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và Đề án số hóa dữ liệu lễ hội tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025. Các bảo tàng như Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, Di tích Hoàng thành Thăng Long, Di tích Mỹ Sơn... đã số hóa kho hiện vật bằng công nghệ 3D, AR/VR/XR, xây dựng hệ thống tra cứu thông tin qua mã QR, triển lãm trực tuyến và định danh.

Nhiều chương trình biểu diễn nghệ thuật như Lễ hội Áo dài TP.HCM đã được livestream và phát sóng trên các nền tảng mạng xã hội, đồng thời có thể tra cứu bản đồ sự kiện qua điện thoại hoặc ki-ốt cảm ứng. Công nghệ 3D Mapping được ứng dụng trong các lễ hội như đền Trần, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Lễ hội Sắc màu TP.HCM, giúp công chúng dễ dàng hình dung về lịch sử và di sản văn hóa. Ứng dụng công nghệ hiện đại cũng làm các chương trình nghệ thuật biểu diễn như Anh Trai vượt ngàn chông gai trở nên hấp dẫn hơn. Các nhà hát như Giao hưởng - Nhạc - Vũ Kịch TP.HCM, Cải lương Trần Hữu Trang đã số hóa kho lưu trữ biểu diễn, mở rộng kênh tiếp cận qua nền tảng trực tuyến, thu hút sự quan tâm của cộng đồng mạng, đặc biệt là giới trẻ. Ngày Sách và văn hóa đọc tại TP.HCM có khu trải nghiệm thực tế ảo, cho phép công chúng đeo kính VR để tham quan thư viện, giao lưu tác giả qua màn hình 3D, tải sách qua mã QR. Phim Việt ngoài chiếu rạp còn được phát trên các nền tảng như Netflix, YouTube, VieON, Amazon, mở rộng đối tượng khán giả và tăng doanh thu. Sản phẩm âm nhạc như MV cũng bỏ qua phương thức phát hành cũ, thay vào đó phổ biến trên các nền tảng trực tuyến với hàng triệu người theo dõi.

MV âm nhạc Bắc Bling thu hút

Trên thực tế, chuyển đổi số đang mang đến những trải nghiệm độc đáo và phong phú hơn cho văn hóa nghệ thuật, giúp bảo tồn và lan tỏa di sản văn hóa toàn cầu. Công nghệ tạo cơ hội mới cho du lịch và các lĩnh vực sáng tạo, cho phép người dân trên toàn thế giới trải nghiệm văn hóa Việt Nam mà không có khoảng cách hay giới hạn ngôn ngữ. Các thiết bị công nghệ như phần mềm tiếp thị, quản lý sự kiện, công cụ thu thập dữ liệu bán vé giúp các đơn vị quản lý hiệu quả và tiết kiệm thời gian. Đặc biệt, công nghệ số còn tạo nguồn thu cho các đơn vị quản lý di sản và di tích qua việc bán vé tham quan triển lãm số, sản xuất và phân phối đồ lưu niệm là bản sao chứng thực của hiện vật di sản, hay giao dịch các phiên bản số trên chợ số và chợ vật lý số.

Vẫn nhiều khó khăn

Tuy nhiên, chuyển đổi số trong văn hóa nghệ thuật vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Trong khi các lĩnh vực di sản, du lịch, bảo tàng, thư viện đã đạt được nhiều thành tựu từ công nghệ số thì điện ảnh, âm nhạc, sân khấu, văn học và nghệ thuật truyền thống vẫn còn hạn chế. Để chuyển đổi số thành công, cần có phương tiện và công cụ kỹ thuật hiện đại, cùng đội ngũ nhân sự có kiến thức về chuyển đổi số. Ông Nguyễn Anh Minh - Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết: “Khó khăn lớn nhất khi ứng dụng công nghệ số vào hoạt động bảo tàng là con người và tài chính. Việc đầu tư cho công nghệ rất tốn kém, như máy chiếu 3D mapping có giá lên đến hàng tỷ đồng. Các bảo tàng thường không đủ kinh phí và phải kêu gọi sự ủng hộ, hợp tác”.

Nhận thấy rõ hiệu quả tích cực của chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội nhận định: “Tuy nhiên, cũng có những thách thức, như bản quyền và bảo vệ tác phẩm, giữ vững bản sắc văn hóa trước sự toàn cầu hóa, và đảm bảo tính đa dạng, bền vững trong phát triển nghệ thuật số. Để giữ cho phong cách và giá trị riêng của văn hóa Việt Nam tồn tại và thịnh hành, cần sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý Nhà nước, những người làm văn hóa, cùng các tác giả và người tiêu dùng văn hóa nghệ thuật số, nhằm tạo ra các chính sách hợp lý, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và khuyến khích sáng tạo nhiều tác phẩm nghệ thuật số hơn”.

Du khách trải nghiệm VR

Hiện nay, hệ thống cơ chế chính sách về chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa đã cơ bản được hoàn thiện. Cơ sở hạ tầng số được tăng cường đầu tư và các nguồn lực về con người cùng tài chính cũng được chú trọng. Áp dụng công nghệ blockchain trong quản lý quyền tác giả và sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp dễ dàng phát hiện nội dung vi phạm. Đồng thời, cơ quan quản lý Nhà nước cũng tăng cường chế tài xử phạt các hành vi xâm phạm bản quyền, bảo vệ giá trị nghệ thuật và đảm bảo công bằng cho người sáng tạo.

Thay lời kết, xin trích dẫn phát biểu của ông Huy Nguyễn - CEO Công ty Phygital Labs, đơn vị tham gia định danh, số hóa Linh vật nghê Văn Miếu, cổ vật Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế và nhiều nơi khác: “Việc đưa công nghệ vào văn hóa di sản Việt Nam là một cơ hội lớn nhưng cũng đầy thách thức. Những công nghệ như thực tế ảo, thực tế tăng cường hay blockchain có thể tạo ra những trải nghiệm mới mẻ và thú vị cho người dùng. Tuy nhiên, thách thức lớn là làm sao để công nghệ không làm mất đi giá trị nguyên bản của văn hóa. Nếu có thể kết hợp khéo léo giữa công nghệ và văn hóa, tôi tin rằng chúng ta sẽ tạo ra những dự án không chỉ bảo tồn mà còn làm sống lại những giá trị văn hóa, giúp thế hệ mai sau có thể tiếp cận, chia sẻ và tự hào về di sản văn hóa Việt Nam”.

Đan Khanh

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/chuyen-doi-so-trong-van-hoa-nghe-thuat-319016.html