Đây là nhấn mạnh của TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương tại tọa đàm “Quốc hội và hoạt động lập hiến, lập pháp - Từ Hiến pháp 1946 đến cải cách thể chế trong kỷ nguyên phát triển mới” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng 29/12, tại Hà Nội.
Quang cảnh buổi Tọa đàm. Ảnh: Duy Thông
Theo TS Nguyễn Đình Cung, dù xây dựng pháp luật trong lĩnh vực truyền thống hay lĩnh vực mới, bao gồm cả kinh tế số, thì vẫn cần quay về các nguyên lý và nguyên tắc căn bản của kinh tế thị trường, bảo đảm sự cân bằng giữa quản lý nhà nước và tự do kinh doanh.
Trọng tâm của đổi mới thể chế là từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, chuyển sang cách tiếp cận kiến tạo, tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo và phát triển, TS Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.
Pháp luật cần đóng vai trò mở đường, tạo không gian cho các mô hình kinh doanh mới, thay vì đặt ra quá nhiều rào cản mang tính hành chính. Nhấn mạnh điều này, TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, kinh tế thị trường vận hành theo những nguyên tắc vốn có, trong đó vấn đề then chốt là khả năng gia nhập thị trường. Việc dỡ bỏ rào cản cần được thực hiện một cách thực chất, xác định rõ rào cản nằm ở đâu, tồn tại dưới hình thức nào, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế số - nơi các doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận thị trường.
TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phát biểu. Ảnh: Mạnh Hưng
Cũng theo ông Cung, cách tiếp cận phù hợp là xác định rõ những lĩnh vực bị cấm, những lĩnh vực bị hạn chế, còn lại để thị trường tự do hoạt động theo quy luật cạnh tranh. Đồng thời, Nhà nước cần ban hành đầy đủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn và tiêu chí cần thiết để thực hiện quản lý.
Theo TS Nguyễn Đình Cung, quản lý nhà nước theo hướng này thực chất là quản trị, với sự tham gia giám sát của toàn xã hội và các bên liên quan. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, dẫn dắt, thay vì can thiệp hành chính trực tiếp vào hoạt động của thị trường.
Bên cạnh đó, thị trường chỉ vận hành hiệu quả khi bảo đảm cạnh tranh bình đẳng và có một nền tư pháp độc lập. Khi các tranh chấp được giải quyết kịp thời, hiệu quả và đáng tin cậy, quyền lợi của các chủ thể thị trường sẽ được bảo vệ tốt hơn, qua đó giảm sự phụ thuộc vào các biện pháp xử phạt hành chính.
Trong thời gian tới, TS Nguyễn Đình Cung đề xuất nên lựa chọn một đạo luật làm “luật mẫu”, được xây dựng với tinh thần mới, lấy kiến tạo phát triển làm trọng tâm, có sự tham gia của các chuyên gia và tư vấn độc lập. Đây sẽ là cơ sở tham chiếu quan trọng cho quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật trong giai đoạn tiếp theo.
Mạnh Hưng