Chuyên gia đề xuất tổ chức hội nghị cấp quốc gia về ngập úng đô thị

3 giờ trướcBài gốc

Nhiều đồ án thoát nước chỉ mang tính hình thức

Trước thực trạng ngập úng nghiêm trọng tại nhiều đô thị lớn, đặc biệt sau trận lụt lịch sử do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10 và số 11, vấn đề cấp thoát nước đô thị một lần nữa trở thành chủ đề nóng, thu hút sự quan tâm của Chính phủ, các chuyên gia và dư luận.

Người dân đô thị đang phải sống chung với cảnh ngập lụt.

Luận bàn về vấn đề này, tại tọa đàm: "Ngập úng đô thị - hiện trạng, nguyên nhân và giải pháp", ông Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) nhấn mạnh: "Cần xem xét thoát nước đô thị dưới góc độ quy hoạch tổng thể và quản lý liên ngành".

Theo ông Tiến, tình trạng ngập úng đô thị không thể chỉ nhìn ở khía cạnh kỹ thuật, mà phải bắt đầu từ chất lượng quy hoạch. Nhiều đồ án thoát nước hiện nay còn mang tính hình thức, dự báo chưa sát với thực tế biến đổi khí hậu và tốc độ đô thị hóa nhanh chóng.

Dữ liệu về lượng mưa, mực nước ngập còn rời rạc, thiếu chuỗi thống kê dài hạn, trong khi phương pháp tính toán thiết kế hệ thống thoát nước chưa được chuẩn hóa.

"Thoát nước đô thị phải gắn với quy hoạch lưu vực sông và quy hoạch sử dụng đất, nhưng trên thực tế, các đồ án này vẫn tách rời. Nhiều nơi thiên về hạ tầng xám (hạ tầng khung như cống rãnh, thoát nước, các công trình đầu mối...), bỏ quên không gian xanh và hồ điều hòa, những yếu tố quan trọng để thấm, giữ và điều tiết nước", ông Tiến nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) phân tích nguyên nhân sâu xa gây ngập úng đô thị.

Bên cạnh đó, việc triển khai quy hoạch vẫn ì ạch do thiếu vốn, thiếu mặt bằng, thiếu đồng bộ. Ví dụ, quy hoạch vùng thoát nước Hà Nội chia làm 3 vùng, nhưng hơn mười năm qua mới đầu tư đồng bộ được một vùng. Nhiều công trình như trạm bơm Yên Nghĩa vẫn chậm tiến độ.

Ông Tiến đề xuất rà soát, cập nhật các quy chuẩn kỹ thuật như QCVN 01:2021 (cao độ nền và thoát nước), QCVN 02:2022 (khí hậu, thủy văn), đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu mưa, lũ, ngập theo thời gian thực, nâng cao hiệu lực pháp lý của quy hoạch.

"Muốn quản lý hiệu quả, phải làm rõ trách nhiệm giữa các bộ, ngành và chính quyền địa phương, cũng như việc quản lý vận hành, đơn vị thoát nước cần làm rõ là công ty cổ phần hay dịch vụ công ích", ông Tiến nói.

Tiêu thoát nước phải đồng bộ, quy hoạch đi trước một bước

Đồng tình với những bất cập về quy hoạch, ông Đào Xuân Học, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam cho rằng, thoát và tiêu nước phải đồng bộ, quy hoạch phải đi trước một bước.

Theo ông Học, ngập úng đô thị bắt nguồn từ hai khâu trọng yếu: Thoát nước trong đô thị và tiêu nước ra ngoài lưu vực. "Nếu cống rãnh không đủ lớn, trạm bơm không đủ công suất, nước không thể rút kịp, ngập là tất yếu", ông Học nói.

Cảnh Hà Nội ngập sâu sau trận bão số 11.

Sau trận mưa lịch sử năm 2008 khiến Hà Nội ngập 12 ngày, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (cũ) sau đó đã có kiến nghị Chính phủ và không lâu sau đó, tháng 10/2009, quy hoạch tiêu nước của Thủ đô đã được điều chỉnh, nâng công suất lên 504m³/s. Tuy nhiên, sau hơn 15 năm, mới chỉ đạt khoảng 1/3 mục tiêu.

"Nếu hoàn thiện các trạm bơm và cải tạo đồng bộ các sông Lừ, Sét, Kim Ngưu, Tô Lịch, Hà Nội sẽ không còn cảnh ngập dài ngày", ông Học khẳng định.

Ông cũng chỉ ra sự thiếu đồng bộ trong các dự án tiêu thoát nước, mỗi dự án lại làm riêng rẽ, không tính toán tổng thể lưu vực. Tại TP.HCM, quy hoạch ban đầu cho 20.000ha, nay chỉ còn 5.000ha do san lấp kênh rạch, hồ ao, khiến ngập lụt càng trầm trọng.

Theo ông Học, các đô thị mới phải dành tối thiểu 10% diện tích cho hồ sinh thái để chứa nước mưa và điều hòa khí hậu. Cần phối hợp chặt chẽ giữa ngành xây dựng và thủy lợi, hình thành cơ chế điều hành liên vùng, đặc biệt với hệ thống sông Hồng, sông Đáy, sông Thái Bình.

"Thoát nước không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà là tầm nhìn quy hoạch và cơ chế phối hợp thống nhất", ông Học nhấn mạnh.

Cần hội nghị cấp quốc gia để đưa những giải pháp căn cơ

Đưa các giải pháp giải quyết vấn đề ngập úng đô thị, ông Nguyễn Ngọc Điệp, Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam nhấn mạnh: "Cần hội nghị quốc gia về ngập úng đô thị để tìm giải pháp tổng thể, bền vững".

Ông Điệp nhấn mạnh, việc Tổ tư vấn của Thủ tướng trực tiếp làm việc về vấn đề ngập úng cho thấy sự quan tâm đặc biệt. Theo World Bank, nếu không hành động kịp thời, thiệt hại do ngập lụt có thể làm giảm 12,5% GDP vào năm 2050 so với kịch bản bình thường.

Ông Điệp đề xuất Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng sớm báo cáo, trình Chính phủ sớm tổ chức hội nghị quốc gia về ngập úng đô thị, nhằm rà soát toàn bộ quy hoạch, cơ chế đầu tư và đề xuất chế tài cụ thể, trong đó thúc đẩy đầu tư theo hình thức PPP và xây dựng cơ chế giá nước hợp lý, tiệm cận quốc tế để huy động nguồn lực xã hội.

Về giải pháp lâu dài, các chuyên gia kiến nghị các đô thị mới phải dành tối thiểu 10% diện tích cho hồ sinh thái để chứa nước mưa và điều hòa khí hậu.

Ngoài ra, ông Điệp cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong giám sát và cảnh báo ngập, đang được áp dụng tại TP.HCM và Đà Nẵng.

"Nếu không thay đổi tư duy quản trị và đầu tư, chúng ta sẽ tiếp tục trả giá đắt cho những trận ngập đô thị", ông Điệp nói, đồng thời khẳng định Hội Cấp thoát nước Việt Nam sẵn sàng phối hợp với Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan để thúc đẩy chương trình quốc gia về cấp thoát nước bền vững.

Kim Thoa

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/chuyen-gia-de-xuat-to-chuc-hoi-nghi-cap-quoc-gia-ve-ngap-ung-do-thi-192251029184634981.htm