Tình trạng ngập lụt diễn ra ở Hà Nội khi xuất hiện những cơn mưa lớn kéo dài. Ảnh minh họa: Mekong ASEAN.
Trước thực trạng đó, TS Vũ Thị Hồng Nhung và TS Phan Thanh Chung từ RMIT Việt Nam đã đưa ra những đề xuất, giải pháp cụ thể trong một bài phân tích được công bố ngày 2/10.
Theo bà Nhung, để thích ứng hiệu quả với tình trạng ngập lụt, các thành phố lớn, đặc biệt là TP HCM và Hà Nội cần chuyển từ tư duy “chống nước” sang “sống cùng với nước”, bằng cách tận dụng không gian đô thị hiện có như: công viên, quảng trường, bãi đỗ xe,... làm nơi trữ nước tạm thời trong các đợt mưa lớn hoặc triều cường.
Dẫn ví dụ những mô hình đã được các đô thị lớn trên thế giới áp dụng hiệu quả, TS Nhung cho biết, các thành phố lớn trên thế giới như Rotterdam (Hà Lan), Copenhagen (Đan Mạch), Singapore, Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc) và nhiều đô thị tại Trung Quốc đã tiên phong áp dụng mô hình “công viên - quảng trường trữ nước”. Những không gian này hoạt động theo hai chế độ: bình thường là nơi sinh hoạt cộng đồng; khi mưa lớn, trở thành hồ chứa nước tuân theo nguyên tắc “chậm – giữ – thấm – xả”.
Cụ thể, thành phố Rotterdam xây quảng trường Benthemplein vừa là sân chơi, vừa là hồ chứa nước. Singapore biến kênh bê tông Bishan - Ang Mo Kio thành công viên sinh thái đa chức năng. Copenhagen triển khai kế hoạch thoát nước bề mặt kết hợp bể ngầm chống mưa cực đoan. Seoul khôi phục suối Cheonggyecheon, giảm ngập và cải thiện môi trường. Tokyo xây hệ thống kênh xả lũ ngầm quy mô lớn; còn Trung Quốc triển khai “Thành phố bọt biển” từ năm 2014, tái sử dụng tới 80% nước mưa đô thị.
TS Vũ Thị Hồng Nhung nhận định, những mô hình này cho thấy các giải pháp hạ tầng xanh - linh hoạt - đa chức năng không chỉ giúp chống ngập mà còn góp phần cải thiện chất lượng sống, tăng giá trị bất động sản và định hình bản sắc đô thị bền vững.
Đề xuất một số giải pháp cho TP HCM, TS Nhung cho hay, đây là nơi chịu tác động kép của triều cường và mưa lớn. Việc triển khai các công viên trữ nước ở quy mô vừa và nhỏ, tại các khu vực dễ bị ngập như Thủ Thiêm, Thủ Đức hay dọc kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, là bước đi thiết thực, dễ đo lường và ít tốn kém.
Còn đối với vùng Thủ đô Hà Nội, TS Phan Thanh Chung đề xuất giải pháp cải tạo một phần diện tích Công viên Thống Nhất thành hồ chứa tạm thời, sức chứa 8.000–15.000 m3 nước, phục vụ thoát nước cho các khu vực nội thành như Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng.
Bên cạnh đó, phục hồi và mở rộng hành lang ven sông Hồng trở thành không gian sinh thái linh hoạt, tạo vùng đệm chống lũ. Sau những cơn bão với ảnh hưởng mạnh như Bualoi, giải pháp này sẽ giúp giữ nước thượng nguồn, giảm lũ cho nội thành.
Cũng theo đề xuất giải pháp của vị chuyên gia RMIT Việt Nam, xây dựng “vườn mưa” và bể ngầm tại các khu công nghiệp ngoại thành như Đông Anh, nhằm giảm áp lực lên hệ thống cống, kết hợp hạ tầng xanh để hấp thụ 70% nước mưa, giảm áp lực cho hệ thống thoát nước cũ.
Ngoài ra, TS Phan Thanh Chung còn đề xuất thiết kế hai chế độ, ứng dụng Internet vạn vật (IoT) để cảnh báo ngập và hỗ trợ thoát nước nhanh đối với các bãi đỗ xe ở khu vực phường Cầu Giấy.
"Hà Nội cũng có thể tận dụng hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới để tích hợp hệ thống thoát nước bền vững vào các dự án hiện hữu, đảm bảo thấm nước tại nguồn – giải pháp phù hợp với hệ thống sông hồ phong phú của thành phố," TS Phan Thanh Chung viết.
Thu Thảo