Chuyên gia tội phạm học: Tài xế truyền nhau quan niệm tàn ác 'đâm chết cho xong còn hơn nuôi suốt đời'

6 giờ trướcBài gốc

Phân tích trên góc độ tâm lý tội phạm học vụ việc tài xế Đinh Văn Long cố tình cán chết nữ sinh 15 tuổi sau tai nạn, Thượng tá, tiến sĩ Đào Trung Hiếu - Chuyên gia Tội phạm học cho rằng, nhiều tài xế lo sợ hậu quả về mặt dân sự, chi phí chữa trị, phí phục hồi chức năng, chi phí cấp dưỡng nếu người bị thương sống lâu dài.

Đinh Văn Long tại cơ quan công an.

Khi hệ thống bảo hiểm, mức đền bù không rõ ràng hoặc cảm giác mình sẽ “một mình gánh chịu thiệt hại lâu dài” khiến tài xế dễ có tâm lý muốn né tránh trách nhiệm này. Trong trường hợp vụ xe bồn, lời khai thể hiện rõ: “thà đi tù còn hơn phải lo đền bù cả đời”.

Theo ông Hiếu, có quan niệm sai lầm phổ biến là “nạn nhân chết thì đền bù ít hơn nếu còn sống bị thương” - trong khi trên thực tế, nếu cố ý để người bị thương tử vong thì có thể phạm tội hình sự nặng hơn.

Tài xế thường không nắm rõ các quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự liên quan đến trách nhiệm, tình tiết tăng nặng, các án lệ… dẫn tới đánh giá sai về cái giá phải trả nếu để xảy ra hậu quả chết người.

Đặc biệt, cộng đồng tài xế hoặc người có liên quan thường kể cho nhau những câu chuyện, truyền nhau quan niệm sai lầm “đâm chết cho xong còn hơn nuôi suốt đời” như một “luật ngầm”. Kể cả khi chưa biết chính xác luật, nhưng những lời kể này hình thành niềm tin sai lầm trong một số người.

Vụ việc tài xế cố tình cán chết người sau tai nạn khiến dư luận bức xúc.

Để thay đổi tận gốc tư duy lệch lạc “tông chết người còn hơn gây thương tích phải nuôi cả đời” trong một bộ phận tài xế, Thượng tá Đào Trung Hiếu cho rằng cần một chiến lược đa chiều kết hợp giữa pháp luật, giáo dục, truyền thông và cơ chế hỗ trợ xã hội.

Trước hết, hệ thống pháp luật phải thật rõ ràng và minh bạch, quy định cụ thể hành vi cố ý bỏ mặc hoặc chèn ép nạn nhân sau va chạm là tình tiết tăng nặng của tội “giết người” hoặc tội “không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng”.

Thượng tá Đào Trung Hiếu cho rằng cần rà soát lại các điều khoản về trách nhiệm dân sự để loại bỏ các hiểu lầm, đồng thời phổ biến rộng rãi án lệ, bản án điển hình để các tài xế biết rõ hậu quả hình sự và dân sự nếu cố ý làm chết nạn nhân.

Khi chế tài đã rõ ràng, việc thực thi cũng phải nghiêm minh và công khai. Khi đó, cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án cần xử lý mạnh tay các vụ cố ý, đưa ra xét xử công khai và truyền thông rộng rãi nhằm răn đe.

Song song với đó, ông Đào Trung Hiếu cho rằng việc giáo dục pháp luật và đạo đức nghề nghiệp cho tài xế phải được coi là nhiệm vụ trọng tâm. Trong các khóa sát hạch lái xe, đặc biệt với xe tải, xe bồn hay phương tiện chuyên dụng, cần tích hợp nội dung về trách nhiệm cứu giúp người bị nạn, nghĩa vụ pháp lý sau va chạm, hậu quả hình sự của hành vi bỏ mặc nạn nhân.

Các chiến dịch truyền thông đại chúng cũng cần thay đổi cách tiếp cận: không chỉ kể về hậu quả tai nạn mà phải so sánh cụ thể giữa trách nhiệm khi cứu giúp nạn nhân với hậu quả pháp lý nếu bỏ mặc hoặc cố ý gây chết người, qua đó phá vỡ “luật ngầm” đã ăn sâu vào trong đầu cánh tài xế.

Ngoài ra, ông Hiếu cho rằng cần xây dựng một cơ chế bảo hiểm trách nhiệm dân sự thực sự hiệu quả và phổ cập là điều kiện then chốt để tài xế không còn tâm lý “gánh nặng suốt đời” nếu nạn nhân sống sót.

Khi người gây tai nạn biết rằng các chi phí điều trị, phục hồi chức năng, hỗ trợ lâu dài cho nạn nhân đã có bảo hiểm chi trả phần lớn, họ sẽ ít có động cơ tiêu cực hơn.

Cuối cùng, Thượng tá Đào Trung Hiếu nhấn mạnh cần sự thay đổi văn hóa giao thông và đạo đức xã hội đóng vai trò nền tảng. Giáo dục phổ thông, gia đình, truyền thông và cộng đồng cần khơi dậy sự tôn trọng sinh mạng con người, đề cao nhân tính, đồng thời tôn vinh những tấm gương tài xế cứu người sau va chạm để lan tỏa giá trị tích cực.

Trong khi đó, bày tỏ quan điểm về vụ việc tài xế cố tình kéo lê nữ sinh để nạn nhân chết, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Đại học Giáo dục, ĐHQGHN cho rằng trình độ nhận thức về mặt pháp luật của tài xế kém dẫn tới tâm lý rất phi nhân văn và tàn nhẫn.

Theo ông Nam, có một thực tế là một số tài xế kháo nhau rằng nếu không may “dây” vào một vụ tai nạn, đằng nào cũng phải chịu trách nhiệm thì để không thiệt hại thêm về mặt tài chính, cách tốt nhất là khiến nạn nhân chết - đó là cái rất vô nhân đạo và nguy hiểm.

“Suy nghĩ cho rằng nạn nhân chết sẽ đỡ tốn kém hơn việc thương tật phải nuôi họ suốt đời đã ăn sâu vào suy nghĩ của không ít tài xế nên khi gặp tình huống bất ngờ, mất kiểm soát thì sẽ chỉ làm theo những gì đã được gieo vào trong đầu, không có bất cứ một cân nhắc nào nữa”, PGS Trần Thành Nam lý giải.

Để xóa những suy nghĩ nguy hiểm này, ông Nam đề nghị cần phải tuyên truyền để nâng cao nhận thức của lái xe, nhất là tài xế xe dịch vụ cần phải được giáo dục cách thức xử lý các tình huống.

Ngoài ra, cơ quan chức năng cần phải có biện pháp xử lý tăng nặng đối với những hành vi mang tính chất cố tình để tăng tính răn đe và phải tuyên truyền để người dân thấy được sự khác biệt của việc vô tình gây tai nạn so với cố tình làm nạn nhân chết.

“Không thể để mọi người nhìn vào việc xử lý thì thấy hành vi tàn ác thậm chí còn được lợi hơn, dẫn tới có nhận thức rất nguy hiểm”, ông Nam nhấn mạnh.

TIẾN THẮNG

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/chuyen-gia-toi-pham-hoc-tai-xe-truyen-nhau-quan-niem-sai-lam-dam-chet-cho-xong-con-hon-nuoi-suot-doi-nhu-mot-luat-ngam-ar965658.html