Chuyện xóa nhà tạm ở vùng cao

5 giờ trướcBài gốc

Bài 1: Việc chung của bản

Đồng bào dân tộc thiểu số từ bao đời nay vẫn gắn kết với nhau bằng phong tục tập quán của dân tộc mình, bằng quy ước, hương ước của bản làng. Việc xóa nhà tạm, nhà dột nát ở vùng cao vì thế không chỉ là chủ trương, mà còn là nghĩa tình, quy ước của cả cộng đồng.

Cả bản thành thợ làm nhà

Bản Háng Á thuộc xã Hồ Bốn, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái, nằm trên đỉnh núi cao. Dù thuộc tỉnh Yên Bái, nhưng trước đây, mỗi lần có việc lên bản, chúng tôi phải vòng qua con đường bê tông xuống cấp từ tỉnh Lai Châu.

Từ cuối tháng 12/2024, con đường từ trung tâm xã Hồ Bốn vào bản được cải tạo, sóng điện thoại cũng đã được phủ đến bản Háng Á nên dân bản không phải đi đường vòng; kết nối điện thoại, internet với bên ngoài cũng đã thông suốt. Tuy nhiên, Háng Á vẫn chưa có điện lưới quốc gia, dân bản phải sử dụng pin năng lượng mặt trời cho những nhu cầu cần thiết nhất.

Người dân bản Háng Á cùng chung tay giúp đỡ các gia đình xóa nhà tạm, nhà dột nát

Trên con đường dẫn vào bản, nhiều ngôi nhà cheo leo bên sườn đồi đang được xây mới với sự giúp đỡ của họ hàng, làng bản. Chúng tôi gặp ông Thào A Chờ, Trưởng bản Háng Á tại căn nhà đang xây của ông Thào A Chư, 52 tuổi, em ruột ông Chờ.

Căn nhà mới được xây trên nền nhà cũ, gần điểm trường mầm non của bản. Ngôi nhà được làm bằng gỗ theo thiết kế truyền thống của đồng bào Mông, mái nhà được lợp bằng tấm fibro xi măng. Dưới cái nắng chói chang, ông Thào A Chờ hỗ trợ cắt gỗ và đưa những tấm lợp cho thợ. Áo ông đã thấm đẫm mồ hôi.

Tính đến 28/3, toàn tỉnh Yên Bái đã khởi công 2.087/2.208 nhà ở, đạt 94,5% kế hoạch. Trong đó, xây mới 1.728 ngôi nhà, sửa chữa 359 ngôi nhà. Các địa phương đã huy động toàn bộ hệ thống chính trị, quyết tâm hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trước 30/8 theo chỉ đạo của UBND tỉnh Yên Bái.

“Hễ cứ có thời gian rảnh là tôi ra hỗ trợ, giúp em trai xây dựng nhà. Đây cũng là một trong những quy ước bất thành văn của đồng bào Mông”, ông Chờ chia sẻ.

Bản quy ước được đóng khung, treo tại nhà sinh hoạt chung. Trong đó ghi những việc tốt, khuyến khích làm như giữ rừng, thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật, kế hoạch hóa gia đình… Quy ước cũng có những điều cấm làm kèm các hình thức xử phạt.

Theo ông Chờ, cứ 6 năm một lần, người dân và UBND xã họp bàn để sửa đổi và thống nhất quy ước. Tuy nhiên, có một việc tốt, nên làm không ghi chép chi tiết nhưng bà con vẫn gìn giữ bấy lâu nay, đó là tinh thần giúp đỡ lẫn nhau trong mọi việc chung, riêng của người dân trong bản.

Gia đình ông Thào A Chư gồm vợ chồng ông và 5 con gái, trong đó 4 người con đã kết hôn và sống tại nhà chồng. Nguồn thu nhập của gia đình ông trông chờ vào nương rẫy như hầu hết người dân tại bản. Nhưng gia đình ông Chư khó khăn hơn, là một trong 78 hộ nghèo của bản Háng Á.

Căn nhà cũ của ông Chư xuống cấp nghiêm trọng, trở nên xiêu vẹo và nguy hiểm hơn sau cơn bão Yagi năm ngoái. Vì vậy, ông đã được hỗ trợ 60 triệu đồng từ nguồn kinh phí Nhà nước để xây lại.

Để căn nhà mới khang trang và sinh sống ổn định lâu dài, ông vay thêm 70 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội. Nhà ông Chư là một trong số 22 căn trong bản được Nhà nước hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa trong đợt này.

Khi bắt đầu khởi công xây nhà, ông Chư đã đi từng nhà kêu gọi sự giúp đỡ ngày công của dân bản và đều nhận được sự giúp đỡ. Từng công đoạn như san gạt đất nền, đổ móng và vác gỗ đều có khoảng 15 đến 20 người dân trong bản góp sức. Theo ông Chư, mỗi công đoạn mất từ 1 đến 2 ngày để hoàn thành, nhưng thách thức lớn nhất là việc vận chuyển nguyên liệu lên bản.

Những người ruột thịt trong gia đình có nhiệm vụ nặng nề hơn, phải giúp đỡ, hỗ trợ cho đến khi nhà được hoàn thiện. Vậy nên, gia đình ông Chư chỉ có 2 người thợ chuyên nghiệp để thực hiện những công đoạn lắp ghép khó, yêu cầu kỹ thuật cao.

Với đồng bào Mông, xây nhà mới là sự kiện trọng đại trong đời người. Vì vậy, dù phần lớn dân bản đều không có điều kiện kinh tế, nhưng họ vẫn chắt bóp để góp chút quà cho gia chủ. Mỗi người tặng chủ nhà vài chục nghìn đồng đến vài trăm nghìn đồng; có khi cũng chỉ mừng nhau chai rượu men lá.

Căn nhà đang được xây của ông Thào A Chư

Ông Thào A Chư đang đứng giữa căn nhà còn dang dở, nhìn những tấm ván gỗ vừa được dựng lên, rưng rưng xúc động: “Chỉ ít hôm nữa thôi là nhà tôi xong rồi. Bao năm ở trong căn nhà cũ dột nát, giờ nghĩ đến cảnh vợ con có chỗ ở vững chãi mừng lắm”.

Xã bảo lãnh vay ngân hàng, mua vật liệu

Ông Vừ A Sào, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Hồ Bốn cho biết, trong 5 bản trên địa bàn xã, bản Háng Á có địa hình biệt lập nhất, dân cư lại sống rải rác. Nhưng có điều mừng là bản mới có sóng điện thoại và đường bê tông dẫn lên nên việc hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cho Hang Á và cả xã được triển khai thuận lợi hơn.

Xã Hồ Bốn được giao xóa 80 nhà tạm, nhà dột nát. Trong đó, 79 hộ nghèo, cận nghèo và một hộ là gia đình người có công. Trong đó, 77 ngôi nhà được xây mới với mức hỗ trợ 60 triệu đồng/nhà, 13 căn nhà sửa chữa được hỗ trợ 30 triệu đồng/nhà.

“Để hỗ trợ cho những gia đình khó khăn, xã Hồ Bốn còn có chương trình đứng ra bảo lãnh với ngân hàng chính sách cho người dân vay vốn làm nhà. Chính quyền xã còn đứng ra làm hợp đồng bảo lãnh giữa người dân và doanh nghiệp địa phương, để người dân có thể nợ vật liệu xây dựng như cát, sỏi, xi măng...”, ông Vừ A Sào cho biết.

Huyện Mù Cang Chải là huyện có số lượng nhà triển khai chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát lớn nhất trên địa bàn tỉnh Yên Bái, với 771/2208 nhà ở. Tính đến cuối tháng 3/2025, toàn huyện đã khởi công 746 nhà ở, đạt 96,8% kế hoạch. Trong đó, 607 nhà được xây mới, 139 nhà được sửa chữa. Dù là huyện nghèo, khó khăn nhất của tỉnh nhưng Mù Cang Chải quyết tâm hoàn thành việc xóa nhà tạm trước thời hạn tỉnh đề ra (30/8/2025).

Ông Đào Ngọc Hùng, Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải cho biết, huyện đã ban hành kế hoạch cụ thể và chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp cùng UBND xã, thị trấn rà soát, xác định số lượng hộ nghèo, hộ cận nghèo và đối tượng cần hỗ trợ xây dựng mới hoặc sửa chữa theo đúng quy định. Việc triển khai hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách được huyện triển khai nghiêm túc, tích cực.

(Còn nữa)

Thành Đạt

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/chuyen-xoa-nha-tam-o-vung-cao-post1739615.tpo