Cơ chế đặc thù TP.HCM, Đà Nẵng: Cho giữ lại 100% tiền thu từ quỹ đất TOD, lập khu thương mại tự do

2 giờ trướcBài gốc

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long).

Để lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD cho Đà Nẵng, TP.HCM là cần thiết

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 8/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 136 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.Đà Nẵng.

Góp ý về hai dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) ủng hộ rất cao chủ trương cho phép TP.HCM giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD khi tự bố trí toàn bộ kinh phí giải phóng mặt bằng. Theo đại biểu, đây là cơ chế then chốt tạo nguồn lực cho đường sắt đô thị. Tuy nhiên, để bảo đảm công khai, minh bạch trong định giá tài sản công, đại biểu kiến nghị cân nhắc bổ sung cơ chế thẩm định giá đất TOD bởi tổ chức độc lập, kèm theo công bố công khai giá khởi điểm đấu giá và kết quả định giá. TOD là quỹ đất có giá trị thương mại lớn, nên nếu không kiểm soát chặt chẽ, rất dễ phát sinh thất thoát và ảnh hưởng đến niềm tin của Nhân dân.

Tương tự, đối với Đà Nẵng, đại biểu cũng ủng hộ chủ trương cho phép thành phố được quyết định các chỉ tiêu quy hoạch - kỹ thuật khác quy chuẩn quốc gia tại khu vực TOD, cũng như cho phép phát triển đa chức năng trên đất nhà ga, depot và giữ lại 100% nguồn thu từ TOD để đầu tư lại cho đường sắt đô thị.

"Đây là cơ chế phù hợp thông lệ quốc tế, tạo động lực hình thành các cực tăng trưởng mới. Tuy nhiên, cần bổ sung yêu cầu đi kèm: bảo đảm đầy đủ hạ tầng kỹ thuật - xã hội và kiểm soát mật độ dân cư, tránh phát triển tự phát", đại biểu Tâm Hùng đề nghị.

Cùng cho ý kiến về vấn đề này, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho rằng, chủ trương cho phép TP.HCM giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất khu vực TOD để tái đầu tư là cần thiết. Tuy nhiên, để khả thi, đại biểu kiến nghị cần làm rõ phạm vi khu vực TOD (bán kính 400 - 800 m tính từ nhà ga, theo kinh nghiệm Tokyo) và áp dụng phân khu mật độ để tránh tranh chấp ranh giới. Đặc biệt, đại biểu đề xuất nguồn thu này phải được đưa vào một quỹ độc lập, chỉ chi cho đường sắt đô thị và hạ tầng kết nối (học hỏi mô hình tại Hồng Kông).

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Giải trình, tiếp thu về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, quy định trên là để thống nhất cách áp dụng pháp luật (Luật Đường sắt (sửa đổi) cho phép địa phương được giữ lại 100% tiền thu từ phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), Luật Ngân sách Nhà nước quy định ngân sách địa phương được giữ 80% tiền sử dụng đất và tiền thuê đất, còn lại 20% nộp về ngân sách trung ương - pv) cũng như tạo điều kiện cho địa phương đảm bảo nguồn lực tập trung thực hiện các dự án đường sắt địa phương và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD. Liên quan đến quy định này, phạm vi không mở rộng so với quy định của Luật Đường sắt 2025.

Đảm bảo linh hoạt trong thu hút nhà đầu tư chiến lược

Một trong những nội dung đáng chú ý của Dự thảo 2 nghị quyết là bổ sung 11 nhóm dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược với TP.HCM và 12 nhóm dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược với Đà Nẵng.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, không nên liệt kê danh sách các nhóm dự án cần được ưu đãi thu hút nhà đầu tư chiến lược, vì nếu một thời gian sau xuất hiện nhóm dự án khác cần thu hút đầu tư chiến lược thì lại phải sửa Nghị quyết. Do đó, đại biểu đề nghị chỉ nên quy định khái quát mang tính nguyên tắc và các tiêu chí để lựa chọn nhà đầu tư chiến lược. Dựa trên cơ sở này, giao cho HĐND TP.HCM, Đà Nẵng tự quyết định những việc cụ thể.

Đại biểu Nguyễn Văn Lợi (TP.HCM) phát biểu tại Quốc hội.

Đại biểu Nguyễn Văn Lợi, Trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Hồ Chí Minh cũng cho rằng, không nên liệt kê danh mục các dự án, công trình cụ thể trong dự thảo nghị quyết, bởi trong quá trình phát triển sau này sẽ xuất hiện thêm nhiều dự án cần áp dụng cơ chế đặc thù, nếu nghị quyết chỉ liệt kê thì mỗi lần phát sinh lại phải xin bổ sung, mất thời gian và lỡ mất cơ hội thu hút đầu tư. Do đó, ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc cơ chế mở, cho phép các dự án đáp ứng tiêu chí được triển khai ngay trên thực tế, đồng thời xác định danh mục nêu trong nghị quyết chỉ là những công trình ưu tiên, không phải là hạn chế về phạm vi.

Liên quan đến nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định, việc dự thảo Nghị quyết đề xuất bổ sung danh mục dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược cụ thể là để thu hút các dự án có quy mô lớn, có tiềm năng tạo động lực tăng trưởng mới và lan tỏa mạnh đến phát triển kinh tế - xã hội.

Thực tế, bên cạnh liệt kê các nhóm dự án cụ thể ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược thì dự thảo cũng đã thiết kế các cơ chế ưu đãi phù hợp, bảo đảm hành lang pháp lý đầy đủ và linh hoạt cho địa phương trong việc lựa chọn các nhà đầu tư chiến lược có năng lực tài chính, công nghệ quản trị hiện đại, góp phần hình thành các dự án quy mô lớn có sức lan tỏa và thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ công nghiệp, công nghệ cao.

Đồng bộ khung chính sách của 3 Khu thương mại tự do trên cả nước

Về hình thành và phát triển khu thương mại tự do tại TP.HCM, đại biểu Trịnh Tú Anh (Lâm Đồng) cho rằng, việc hình thành Khu thương mại tự do chính là bước thử thách tư duy thể chế trong bối cảnh đất nước đang tìm kiếm động lực tăng trưởng mới, dựa trên đổi mới sáng tạo, dịch vụ hiện đại và năng lực cạnh tranh quốc tế. Việc bổ sung nội dung này vào dự thảo Nghị quyết cho thấy rõ quyết tâm tạo lập một khuôn khổ thể chế đủ tầm, đồng bộ - bao quát toàn diện cả quy hoạch, quản lý, đất đai, thủ tục đầu tư, hải quan, ngoại hối, nguồn nhân lực... trên nhiều khía cạnh.

Theo đại biểu, bản chất của Khu thương mại tự do là tạo ra một “nhịp vận hành thể chế mới”. Thượng Hải, Singapore hay Busan -Jinhae cho thấy năng lực phản ứng của bộ máy quản lý trước nhịp vận động của thị trường toàn cầu trong đó, quyền chủ động của địa phương được thiết kế cao hơn mức thông thường, bảo đảm quyết sách đi kịp với tốc độ thương mại, tài chính, logistics - những lĩnh vực biến động theo ngày, thậm chí theo giờ. Chính vì vậy, việc dự thảo trao thẩm quyền cho UBND Thành phố là định hướng đúng đắn, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và thông lệ quốc tế.

Giám sát nhà nước trong Khu thương mại tự do phải chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm dựa trên công nghệ và nguyên tắc minh bạch. Đây là mô hình phù hợp với yêu cầu kiểm soát rủi ro của Nhà nước, đồng thời bảo đảm Khu thương mại tự do có tốc độ, có sức cạnh tranh, có khả năng thu hút dòng vốn lớn.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, ưu đãi không quyết định thành công mà thể chế và năng lực tổ chức thực thi mới là nền tảng. Nếu cơ chế vận hành chậm, thiếu đồng bộ, hoặc đặt ra quá nhiều điều kiện làm giảm tính linh hoạt, Khu thương mại tự do sẽ khó hình thành lợi thế so sánh bền vững.

Theo đại biểu, Khu thương mại tự do phải được nhìn nhận như một sandbox thể chế - tức là một khung cơ chế thử nghiệm có kiểm soát của quá trình đổi mới phương thức quản trị quốc gia. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy những Khu thương mại tự do thành công đều trở thành nơi định hình chuẩn mực quản lý mới trước khi lan tỏa sang hệ thống chung.

Do đó, đại biểu kiến nghị, phải phân cấp mạnh mẽ, đảm bảo UBND Thành phố có quyền chủ động thực sự trong quyết định và tổ chức mô hình, phù hợp với yêu cầu về tốc độ và tính linh hoạt của thương mại hiện đại. Bên cạnh đó, phải số hóa công tác giám sát và định vị Khu thương mại tự do TP.HCM như ‘hạt nhân liên kết vùng’.

Đại biểu cũng kiến nghị, chính sách vượt trội tại Khu thương mại tự do TP.HCM phải tương đồng với chính sách thu hút đầu tư giữa các khu thương mại tự do của ba thành phố là TP.HCM, Đà Nẵng và Hải Phòng.

Với nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định, việc bổ sung chính sách đột phá về Khu thương mại tự do tại TP.HCM và Đà Nẵng là nhằm thúc đẩy xuất khẩu, thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Cũng theo Bộ trưởng, việc thiết kế chính sách ưu đãi cho Khu thương mại tự do TP.HCM và Đà Nẵng đảm bảo tương đồng về chính sách ưu đãi và thu hút đầu tư của các khu thương mại tự do của ba thành phố là TP.HCM, Đà Nẵng và Hải Phòng.

"Việc thống nhất đồng bộ khung chính sách giữa ba khu thương mại tự do không chỉ bảo đảm tính công bằng, nhất quán trong việc triển khai mà còn tạo ra mạng lưới cực tăng trưởng liên kết có khả năng lan tỏa rộng, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu phát triển chung của cả nước", Bộ trưởng khẳng định.

Theo Bộ trưởng, kinh nghiệm của các nước cho thấy, việc hình thành khu thương mại tự do là để hình thành mạng lưới vệ tinh bổ trợ gồm logistic, công nghiệp phụ trợ, dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, đào tạo nguồn nhân lực, đô thị nhà ở công nhân... Theo đó, các khu thương mại tự do sẽ trở thành động lực liên kết vùng, thúc đẩy doanh nghiệp trên địa bàn tham gia chuỗi giá trị khu vực thay vì cạnh tranh trực diện lẫn nhau.

Thùy Liên

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/co-che-dac-thu-tphcm-da-nang-cho-giu-lai-100-tien-thu-tu-quy-dat-tod-lap-khu-thuong-mai-tu-do-d453984.html