Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình.
Sáng 8/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô.
Ủng hộ cần trao quyền đặc biệt cho Thủ đô và cơ bản đồng tình với đề xuất của Chính phủ, song một số ý kiến đại biểu còn băn khoăn.
Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị), Dự thảo đang quy định diện dự án rất rộng, bao gồm cả dự án đầu tư công, PPP, dự án của nhà đầu tư chiến lược và các dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị.
Nhấn mạnh cơ chế quá rộng có thể dẫn tới tình trạng “tràn lan đặc thù”, gây khó cho công tác giám sát và phân bổ nguồn lực, đại biểu đề nghị chỉ áp dụng cho các dự án thật sự mang tính chất cấp bách, có tác động lan tỏa lớn hoặc là nhiệm vụ chính trị do cấp có thẩm quyền chỉ đạo. Đồng thời, danh mục phải công khai, cập nhật và báo cáo Quốc hội định kỳ để bảo đảm minh bạch, kiểm soát chặt chẽ và tránh lạm dụng.
Về phân quyền quyết định chủ trương đầu tư, vị đại biểu Quảng Trị cho rằng cần bổ sung cơ chế kiểm soát đặc biệt đối với dự án có rủi ro cao, quy mô trên 30.000 tỷ đồng; thiết kế cơ chế báo cáo bắt buộc trước khi quyết định và thẩm định độc lập của bộ quản lý ngành khi có yếu tố quốc phòng - an ninh, môi trường hoặc tác động vùng.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) phát biểu.
Bày tỏ đồng tình với đề xuất của Chính phủ về chính sách bồi thường thỏa đáng cho người dân khi thực hiện các dự án quan trọng, tuy nhiên đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cũng đồng tình với quan điểm của cơ quan thẩm tra. Đó là, không nên quy định mức bồi thường gấp 2 lần so với mức quy định. Bởi lẽ mức quy định bao nhiêu là do Thành phố tự quyết định theo hệ số K ở từng vị trí nhân với bảng giá đất. Nếu muốn bồi thường bao nhiêu lần thì Thành phố tự quyết định hệ số K bằng bấy nhiêu lần.
“Hơn nữa, Luật Thủ đô cũng đã quy định Thành phố tự quyết định chính sách bồi thường, hỗ trợ cho người dân khi cải tạo chỉnh trang đô thị. Ví dụ không thu hồi nhà của người dân trong khu vực phố cổ nhưng vẫn hỗ trợ chỗ ở mới để họ chuyển chức năng nhà ở phố cổ sang kinh doanh dịch vụ”, ông Cường phát biểu.
Hồi âm quan tâm của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, thời gian tới Hà Nội sẽ triển khai các dự án có quy mô cực kỳ lớn, vì thế việc thí điểm một số cơ chế chính sách, tạo điều kiện cho Thủ đô có thể triển khai thực hiện nhanh các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn là hết sức là cần thiết.
Bộ trưởng làm rõ, dự thảo nghị quyết tập trung tháo gỡ và đơn giản hóa thủ tục đối với 5 nhóm dự án lớn và quan trọng.
Một là dự án đầu tư công, dự án đầu tư PPP, dự án đầu tư cần triển khai ngay theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền.
Thứ hai là dự án đầu tư công, dự án PPP đáp ứng tiêu chí dự án quan trọng quốc gia sử dụng vốn ngân sách địa phương có tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên.
Thứ ba là dự án đầu tư thuộc danh mục dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược theo quy định của pháp luật về Thủ đô có tổng vốn đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên.
Thứ tư là dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị như là dự án xây dựng lại nhà chung cư, dự án cải tạo chỉnh trang, tái thiết một ô phố đô thị hoặc là nhiều ô phố đô thị.
Thứ năm là dự án đầu tư mới, dự án cải tạo công trình để xử lý các điểm nghẽn cấp bách về ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị.
Về thu hồi đất, theo Bộ trưởng, thực tế các dự án lớn quan trọng tại Hà Nội thường có mục đích sử dụng đất rất đa dạng bao gồm trong đó có cả đất thể thao, đất văn hóa, đất thương mại, nhà ở và có các dự án không thuộc các trường hợp thu hồi đất theo quy định tại điều 79 của Luật Đất đai hoặc là các nghị quyết tháo gỡ vướng mắc hiện hành. Do vậy, theo Bộ trưởng, việc áp dụng phương pháp liệt kê theo luật hiện hành không đảm bảo được tính đầy đủ và chắc chắn là có thể sẽ bỏ sót những dự án có tầm cỡ quốc tế, quốc gia, khu vực, phát sinh trong thời gian tới.
Do đó, việc đề xuất Quốc hội ban hành nghị quyết và giao thẩm quyền cho Hội đồng nhân dân thành phố quyết định từng trường hợp thu hồi đất cụ thể để thực hiện dự án đặc thù, Bộ trưởng giải thích để tạo điều kiện cho thành phố chủ động nhất, nhưng vẫn đảm bảo việc kiểm soát.
Chính phủ đề nghị trong dự thảo sẽ giao cho Hội đồng nhân dân quyết định từng trường hợp thu hồi đất cụ thể. Đồng thời, để đảm bảo công khai minh bạch thì dự thảo nghị quyết cũng quy định mức bồi thường cao hơn quy định để nhằm thúc đẩy sự đồng thuận của người dân, bảo đảm an sinh xã hội. Chính sách này sẽ tạo điều kiện cho thành phố Hà Nội chủ động tận dụng nguồn lực về đất đai, nâng cao sức cạnh tranh để hút đầu tư, tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội.
“Cơ chế phải đột phá vượt trội cho thành phố Hà Nội nhưng vẫn phải đảm bảo khả thi trong thực hiện”, Bộ trưởng nhấn mạnh và đề nghị Hà Nội lưu ý tránh dẫn đến so bì của dân khi tính đơn giá đền bù.
Nghị quyết này sẽ được Quốc hội thông qua ngay tại Kỳ họp thứ 10.
Nguyễn Lê