Cơ chế vượt khung: Đột phá thu hút nhân tài khoa học công nghệ

4 giờ trướcBài gốc

Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Họp báo thường kỳ tháng 7/2025. Ảnh: MST

Chiều 5/8 tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Họp báo thường kỳ tháng 7/2025, thông tin về các kết quả nổi bật trong công tác chỉ đạo, điều hành cũng như những vấn đề được dư luận quan tâm. Một trong những nội dung quan trọng tại buổi Họp báo là chính sách trọng dụng nhân tài. Để thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cần có những chính sách linh hoạt, cơ chế vượt khung nhằm thu hút, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài khoa học công nghệ.

Vì sao cần cơ chế vượt khung cho nhân tài khoa học công nghệ?

Trong bối cảnh phát triển của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao là yếu tố mang tính quyết định. Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định không thể thu hút được nhân tài nếu thiếu các chính sách linh hoạt.

Ông Mai Ánh Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, nhấn mạnh rằng: "Việc vượt khung lương, cấp nhà ở, điều kiện làm việc không nên xem là đặc ân mà là điều kiện tối thiểu để những người có khả năng tạo đột phá yên tâm làm việc".

Để tạo hành lang pháp lý vững chắc, Quốc hội đã thông qua hai đạo luật quan trọng vào năm 2025: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, cùng với Luật Công nghiệp Công nghệ số. Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã tạo nền tảng đột phá để thu hút nhân tài, trao quyền cho nhà khoa học về sở hữu trí tuệ, tài chính và quyền khai thác thương mại. Đặc biệt, luật này cho phép áp dụng cơ chế đãi ngộ linh hoạt, bao gồm cả cơ chế vượt khung lương, nhằm thu hút, giữ chân nhân tài, nhất là các chuyên gia người Việt ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số cụ thể hóa các chính sách phát triển ngành công nghiệp công nghệ số thành trụ cột kinh tế, với các ưu đãi vượt trội cho ngành bán dẫn, đồng thời đặt nền tảng pháp lý cho trí tuệ nhân tạo và tài sản số, góp phần quan trọng vào việc thu hút và phát triển nhân tài công nghệ.

Cơ chế vượt khung được hiểu là việc áp dụng các chính sách đãi ngộ linh hoạt, không bị giới hạn bởi các quy định khung thông thường, đặc biệt là chế độ lương bổng. Ngoài ra, cơ chế này còn bao gồm việc cung cấp nhà ở và điều kiện làm việc tối ưu để đảm bảo nhân tài có môi trường tốt nhất để phát huy.

Đối tượng chính mà cơ chế vượt khung hướng tới là các nhân tài khoa học công nghệ, nhân lực chất lượng cao. Đặc biệt, Bộ Khoa học và Công nghệ rất chú trọng đến các chuyên gia người Việt đang làm việc ở nước ngoài cũng như các chuyên gia nước ngoài giàu kinh nghiệm, những người có thể đóng góp tích cực vào sự phát triển của quốc gia.

Các chính sách cụ thể để thu hút nhân tài khoa học công nghệ

Để cụ thể hóa tinh thần của các Luật mới và triển khai cơ chế vượt khung, Bộ Khoa học và Công nghệ dự kiến tập trung vào nhiều chính sách quan trọng. Bộ sẽ xây dựng và ban hành các quy định cụ thể về cơ chế chấp nhận rủi ro, cơ chế tự chủ cho các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cũng như các chính sách thu hút, sử dụng, trọng dụng nhân tài và quy định về phân chia lợi ích từ kết quả nghiên cứu.

Bộ cũng sẽ xây dựng và triển khai Đề án "Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia". Các chương trình quốc gia cụ thể sẽ được phát triển để thu hút các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài về nước làm việc và cả các chuyên gia nước ngoài, đi kèm gói hỗ trợ tài chính đặc biệt, điều kiện làm việc ưu việt và cơ hội phát triển sự nghiệp rõ ràng.

Song song đó, việc đầu tư vào hạ tầng và môi trường nghiên cứu là vô cùng cần thiết. Các phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế sẽ được nâng cấp, cùng với việc xây dựng các khu công nghệ cao và vườn ươm công nghệ để tạo môi trường thuận lợi cho sáng tạo và đổi mới.

Bộ cũng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ liên kết giữa nghiên cứu và doanh nghiệp, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học để ứng dụng kết quả khoa học vào thực tiễn sản xuất, kinh doanh và phát triển thị trường cho các sản phẩm khoa học và công nghệ.

Ngoài ra, việc thúc đẩy hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ sẽ được đẩy mạnh, tạo điều kiện cho các nhà khoa học Việt Nam tham gia vào các dự án và mạng lưới nghiên cứu toàn cầu, đồng thời thu hút các tập đoàn công nghệ lớn đặt trung tâm R&D tại Việt Nam.

Bộ cũng cam kết giảm thiểu các rào cản hành chính, đảm bảo quyền tự chủ tối đa cho nhà khoa học, và cung cấp đủ nguồn lực tài chính, trang thiết bị, cơ sở dữ liệu. Việc đánh giá sẽ tập trung vào hiệu quả và sản phẩm đầu ra, như các công bố quốc tế, bằng sáng chế và sản phẩm thương mại hóa có giá trị.

Kỳ vọng vào "sự trở về" của nhân tài khoa học công nghệ

Ông Mai Ánh Hồng chia sẻ, "sự trở về" của các nhà khoa học Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài mang lại nhiều lợi ích to lớn. Trước hết, họ sẽ tiếp thu tri thức và kinh nghiệm tiên tiến, không chỉ sở hữu kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn mang theo kinh nghiệm làm việc trong môi trường nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, phương pháp luận hiện đại và mạng lưới kết nối toàn cầu.

Ông Mai Ánh Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ tại buổi Họp báo. Ảnh: MST

Thứ hai, sự trở về này sẽ tạo động lực nội sinh mạnh mẽ, trực tiếp góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển công nghệ trong nước. Thứ ba, đội ngũ nhân tài mạnh mẽ là yếu tố cốt lõi để Việt Nam thúc đẩy đổi mới sáng tạo, làm chủ công nghệ lõi, tự chủ sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, giảm phụ thuộc vào nước ngoài và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên bản đồ công nghệ toàn cầu. Cuối cùng, đội ngũ trí thức Việt kiều là cầu nối quan trọng giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới nghiên cứu khoa học toàn cầu.

Để thu hút thành công những nhân tài này, cần có chính sách mạnh mẽ, cụ thể và nhất quán. Bộ Khoa học và Công nghệ kỳ vọng các chính sách mới, đặc biệt là Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cùng Luật Công nghiệp Công nghệ số, sẽ tạo ra một môi trường thực sự hấp dẫn, thúc đẩy "sự trở về" này. Đây chính là tiền đề quan trọng để thu hút, giữ chân và phát huy tối đa tiềm năng của nhân tài, mang lại những đột phá chiến lược cho các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn của Việt Nam.

Văn Mã

Nguồn Công dân & Khuyến học : https://congdankhuyenhoc.vn/co-che-vuot-khung-dot-pha-thu-hut-nhan-tai-khoa-hoc-cong-nghe-179250806110636014.htm