'Cởi trói' doanh nghiệp tư nhân: Hóa giải nỗi sợ hình sự hóa, thanh tra đến 2 lần/năm có quyền 'mời về'

8 giờ trướcBài gốc

Quốc hội thông qua Nghị quyết số 198/2025/QH15 để thể chế hóa Nghị quyết 68 -NQ/TW không chỉ là một quyết sách kinh tế, mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ vai trò của khu vực kinh tế tư nhân như động lực tăng trưởng chủ chốt của đất nước.

TẬN DỤNG CÁC QUYẾT SÁCH, CƠ CHẾ THÍ ĐIỂM “CHƯA TỪNG CÓ”

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, kinh tế Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2025 đạt được kết quả rất tích cực, tiệm cận mục tiêu đề ra trong bối cảnh kinh tế thế giới và khu vực vẫn đang bất ổn.

Tổng vốn FDI đăng ký 7 tháng đạt gần 24,1 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 7 tháng tăng 9,3% so với cùng kỳ. Đặc biệt, hoạt động xuất nhập khẩu ghi nhận sự vươn lên mạnh mẽ với mức xuất khẩu kỷ lục - 42,26 tỷ USD lần đầu được xác lập trong tháng 7. Con số này góp phần nâng tổng kim ngạch xuất khẩu 7 tháng lên 262,44 tỷ USD, tăng tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước.

Cũng trong 7 tháng đầu năm, đã có trên 174.000 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường với tổng vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trên 3,3 triệu tỷ đồng, tăng 93,7% so với cùng kỳ và gần 536,2 nghìn hộ kinh doanh thành lập mới, tăng 165%.

Phải nói rằng, 7 tháng qua đã trở thành một giai đoạn đặc biệt, ghi dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam. Chính phủ đã "bồi đắp" niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp bằng những đổi mới mang tính cách mạng.

Điểm nhấn đáng chú ý là sự ra đời của “Bộ tứ Nghị quyết trụ cột”, thể hiện một tư duy và cách tiếp cận hoàn toàn mới trong điều hành kinh tế. Cùng với việc sắp xếp lại bộ máy hành chính và đơn vị cấp huyện, các nghị quyết này đang mở ra một giai đoạn phát triển mới, thiết lập hành lang pháp lý thông thoáng và tạo động lực để thúc đẩy dòng vốn tư nhân đổ vào nền kinh tế. Đây không chỉ là thay đổi về chính sách, mà còn là một cam kết mạnh mẽ từ Chính phủ nhằm kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, an toàn và hấp dẫn hơn bao giờ hết.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhận định Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân được kỳ vọng sẽ là dấu mốc lịch sử trong các giai đoạn phát triển của kinh tế tư nhân, với những cải cách mạnh mẽ hơn. Điển hình là việc lần đầu tiên đưa ra con số cụ thể về tỷ lệ cắt giảm thủ tục hành chính chứ không nói chung chung, tạo động lực mới và dỡ bỏ những rào cản còn tồn tại cho khu vực kinh tế tư nhân.

Phân tích sâu hơn về Nghị quyết 68, ông Phan Đức Hiếu chỉ ra hai điểm quan trọng, được coi là bước đột phá trong chính sách phát triển kinh tế tư nhân.

Thứ nhất là đảm bảo sự an toàn và an tâm cho doanh nghiệp: Trước đây, các chính sách thường tập trung vào việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp được "làm" những gì pháp luật cho phép, nhưng chưa chú trọng đúng mức đến việc bảo vệ doanh nghiệp trước các rủi ro về thể chế và pháp lý. Nghị quyết 68 lần này đã khắc phục hạn chế đó bằng cách nhấn mạnh vào việc bảo vệ và tạo sự an toàn cho hoạt động kinh doanh. Đây là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững và chất lượng của khu vực kinh tế tư nhân, vượt xa mục tiêu "cơm ăn, áo mặc" đơn thuần của giai đoạn trước.

Thứ hai, khơi thông nguồn lực: Đó không chỉ đơn thuần là tiếp cận vốn, lao động hay đất đai, mà còn là giải quyết những "điểm nghẽn" trong hoạt động kinh doanh. Ông lấy ví dụ về một hợp đồng kinh tế trị giá hàng chục tỷ đồng nhưng bị tranh chấp kéo dài nhiều năm, hoặc một dự án đầu tư bị đình trệ 20 năm làm lãng phí vốn và các nguồn lực khác. Nghị quyết 68 đã tập trung vào việc tháo gỡ các cơ chế, chính sách để giải quyết những dự án khó khăn và đẩy nhanh quá trình giải quyết tranh chấp. Mục tiêu cuối cùng là giải phóng và tối ưu hóa các nguồn lực đang bị "kẹt", từ đó tạo ra động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế.

DOANH NGHIỆP "THỞ PHÀO" VỚI NGHỊ QUYẾT 198

Điểm đáng lưu ý là trong vòng 12 ngày đêm kể từ ngày ban hành Nghị quyết 68, chính phủ đã trình Quốc hội thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân nhằm thể chế hóa ngay, kịp thời nhiều nội dung quan trọng của Nghị quyết 68. Ông Phan Đức Hiếu đã tóm lược một số nội dung quan trọng mang tính chiến lược tác động trực tiếp đến sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp.

Đầu tiên phải kể đến, Nghị quyết 198 đánh dấu một bước chuyển mình mạnh mẽ, tạo dựng môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng hơn cho cộng đồng doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân. Trọng tâm của nghị quyết này là việc cải cách toàn diện hoạt động thanh tra và kiểm tra.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội

Theo đó, mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh hoặc cá nhân kinh doanh chỉ phải chịu thanh tra hoặc kiểm tra không quá một lần mỗi năm, kể cả đối với các đợt kiểm tra liên ngành, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng. Đặc biệt, nghị quyết đã giải quyết tình trạng "trùng lặp giám sát" bằng cách quy định nếu đã được thanh tra về một nội dung quản lý nhà nước, đối tượng sẽ không bị kiểm tra lại trong cùng năm về nội dung đó.

Toàn bộ kế hoạch và kết quả thanh tra đều phải được công khai để đảm bảo tính minh bạch. Nghị quyết cũng nhấn mạnh việc xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng, lợi dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp, từ đó giảm thiểu gánh nặng hành chính và thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.

Thứ hai, Nghị quyết 198 đặt ra vấn đề không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế. Theo đó, việc chủ động khắc phục hậu quả được xem là căn cứ quan trọng để xem xét xử lý vi phạm. thay vì chỉ coi việc khắc phục là tình tiết giảm nhẹ như trước đây. Điều này giúp đảm bảo các vi phạm có bản chất kinh tế được xử lý chính xác, hạn chế hình sự hóa.

Về vấn đề này, ông Phan Đức Hiếu nhận định, nỗi sợ lớn nhất của doanh nghiệp là rủi ro thể chế và pháp lý, khi các tranh chấp kinh tế có thể bị hình sự hóa. Nghị quyết này đã đưa ra những quy định cụ thể để giải quyết vấn đề này. Một điểm thay đổi cốt lõi là cách xem xét mức độ vi phạm.

“Trước đây, khi một hành vi vi phạm pháp luật xảy ra, cơ quan chức năng có thể khởi tố ngay nếu đủ hai yếu tố: hành vi vi phạm và hậu quả thiệt hại. Sau đó, việc khắc phục hậu quả chỉ được coi là tình tiết giảm nhẹ. Tuy nhiên, với Nghị quyết 198, quy trình này sẽ khác biệt. Nghị quyết khẳng định: “Việc khắc phục hậu quả là căn cứ quan trọng để xem xét, xử lý vi phạm”.

Điều này có nghĩa là nếu doanh nghiệp chủ động khắc phục hoàn toàn hậu quả thì dù hành vi vi phạm vẫn tồn tại, hậu quả đã không còn. Khi đó, cơ quan chức năng sẽ phải xem xét lại liệu hành vi đó có đủ yếu tố cấu thành tội hình sự hay không, tạo ra một cơ chế bảo vệ doanh nghiệp tốt hơn. Nếu một vụ việc cần cân nhắc giữa xử lý hành chính dân sự hoặc hình sự thì sẽ nghiêng về hành chính dân sự.

Cùng với đó là yêu cầu tách bạch giữa tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp khi niêm phong, kê biên. Ông Hiếu nêu bật hai điểm quan trọng trong việc bảo vệ tài sản doanh nghiệp: Là nguyên tắc tách bạch tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp. Theo ông, khi một cá nhân vi phạm, cơ quan điều tra chỉ có quyền kê biên tài sản của cá nhân đó, không được phép niêm phong tài sản của doanh nghiệp trừ khi doanh nghiệp là chủ thể vi phạm.

Cùng với đó là phải đảm bảo giá trị tài sản và quyền tài sản khi kê biên. Ông Hiếu lấy ví dụ về việc một tài sản bị niêm phong có thể bị giảm giá trị theo thời gian. Thay vì để tài sản "đắp chiếu", nếu có người muốn mua lại với giá cao, cơ quan chức năng có thể cho phép giao dịch, sau đó thu hồi số tiền thu được. Điều này vừa giúp doanh nghiệp và Nhà nước không bị thiệt hại, vừa đảm bảo tài sản không bị lãng phí.

Thứ ba, theo tinh thần Nghị quyết số 68 và cả Nghị quyết 198, các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG). Chính sách này đang mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong bối cảnh phát triển mới.

Điểm đáng chú ý thứ tư, tại khoản 4 Điều 10 Nghị quyết 198 quy định về hỗ trợ thuế, phí, lệ phí Quốc hội đã quyết nghị miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.

Thứ năm là chính sách đấu thầu dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ với các gói thầu dưới 20 tỷ đồng, tạo cơ hội lớn cho đối tượng này. Ông Phan Đức Hiếu khuyên các doanh nghiệp lớn cần xây dựng hệ sinh thái đối tác vừa và nhỏ để thích ứng. Cùng với đó là cơ chế đặt hàng và chỉ định thầu cho các dự án quan trọng quốc gia dành cho doanh nghiệp lớn, khuyến khích các doanh nghiệp chủ động tìm hiểu quy trình.

Một điểm nữa nhằm tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh là quy định các khu công nghiệp phải dành tối thiểu 5% quỹ đất để cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ thuê, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo song song Nhà nước hỗ trợ 30% tiền thuê đất trong vòng 5 năm. Tuy nhiên, ông Hiếu cũng cảnh báo về rủi ro Ban quản lý khu công nghiệp có thể gây khó khăn bằng cách đưa ra mức giá thuê cao khiến doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khi tiếp cận nguồn lực.

Dù các chính sách hỗ trợ có thể tạo ra "chất xúc tác" quan trọng, nhưng để phát triển bền vững và bứt phá trong môi trường cạnh tranh toàn cầu, doanh nghiệp cần chủ động hơn bao giờ hết.

Thay vì chỉ thụ động chờ đợi, doanh nghiệp cần tập trung vào việc nâng cao năng lực quản trị, đầu tư đổi mới công nghệ. Sự chủ động này, kết hợp với sự đồng hành của các cơ quan quản lý, sẽ là yếu tố quyết định đưa kinh tế tư nhân và các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đạt được những bước tiến đột phá.

Bảo An

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/coi-troi-doanh-nghiep-tu-nhan-hoa-giai-noi-so-hinh-su-hoa-thanh-tra-den-2-lannam-co-quyen-moi-ve-post562455.html