Còn băn khoăn về việc 'cung cấp một bộ sách giáo khoa cho toàn quốc'

6 giờ trướcBài gốc

Sáng ngày 17/11, các đại biểu thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Nhiều đại biểu quan tâm đến chính sách áp dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất.

Đại biểu Hoàng Văn Cường. Ảnh: Media Quốc hội

“Tôi thấy cần hiểu đây là giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. Còn Bộ Giáo dục và Đào tạo không nên viết một bộ sách giáo khoa cung cấp cho tất cả,” đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) nói về chủ trương áp dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất.

Lý giải, ông Cường nói, nếu Bộ viết một bộ sách, sau đó đưa vào sử dụng tại tất cả các trường, sẽ gần như trở thành một bộ sách kinh điển và tất cả mọi người chỉ theo học sách đó. “Học theo sách, thi theo sách, nói theo sách. Khi đó sẽ triệt tiêu toàn bộ những vấn đề mà chúng ta rất mong muốn là tạo ra tư duy mới, đổi mới, sáng tạo với học sinh...,” ông Cường nêu vấn đề.

Theo ông Cường, học sinh Việt Nam rất thông minh nhưng tính sáng tạo không cao. Nguyên nhân từ rất lâu là phương pháp học theo sách, thi theo sách, dẫn đến triệt tiêu sáng tạo.

Đại biểu đồng tình với chính sách cung cấp một bộ sách để có tư liệu thống nhất trên toàn quốc và tiến tới cấp miễn phí cho tất cả học sinh; tuy nhiên cần tránh việc học, thi chỉ theo một bộ sách đó.

Làm sao để "khớp" với năng lực học sinh?

“Nếu một bộ sách giáo khoa mà kém, lạc hậu so với thực tế thì có phải tất cả chúng ta đều bị lạc hậu không?,” đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn TP HCM) nêu vấn đề.

Theo ông Nghĩa, về mặt sư phạm có nhiều phương pháp, và ngay một bài toán cùng kết quả cũng có nhiều cách giải. “Chúng ta thống nhất là khuyến khích nhân tài, khuyến khích đổi mới sáng tạo. Ngay tại một trường, các giáo viên cũng đã có sự sáng tạo khác nhau. Giáo viên giỏi thì học sinh cũng giỏi. Sách giáo khoa cũng vậy,” ông nói.

Theo đại biểu, nếu một bộ sách không đi kịp sự phát triển thì lại phải sửa đổi, mà việc sửa đổi mất không ít thời gian. “Vừa rồi chúng ta triển khai nhiều bộ sách giáo khoa có nhiều vấn đề, chủ yếu là do cách tổ chức thực hiện. Có đáp ứng được nhu cầu vùng sâu vùng xa không, có giải quyết được khoảng cách giàu nghèo không, có vấn đề lợi ích đằng sau không..., tất cả những câu chuyện đó đều là do tổ chức thực hiện,” đại biểu nêu ý kiến.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị đánh giá lại việc triển khai chương trình nhiều sách giáo khoa, điểm nào được, điểm nào không được, hạn chế khắc phục bằng cách nào. Ông đề nghị cân nhắc kỹ các chính sách cho giáo dục vì nếu “10 năm sau thấy chủ chương không đúng” thì sẽ ảnh hưởng rất lớn.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa. Ảnh: Đinh Nhung/Mekong ASEAN

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn TP HCM) cũng cho rằng việc nhiều bộ sách giáo khoa gây lãng phí và rối thời gian qua chủ yếu là do không quản lý được. Ông ủng hộ việc toàn quốc phải có một bộ sách thống nhất và được miễn phí, còn các địa phương muốn phát triển như thế nào thì lấy bộ đó làm chuẩn chứ không phải toàn quốc chỉ được dùng một bộ sách.

“30-40 năm trước khi tôi là học sinh cấp 3, ở quê là học sinh giỏi, nhưng lên Hà Nội không theo kịp các bạn. Ngay cả bây giờ, học sinh ở các thành phố lớn trình độ cũng khác xa nông thôn, nếu ép các em phải học bằng nhau thì không thể,” ông Huân dẫn chứng về sự phù hợp giữa năng lực tiếp cận và sách giáo khoa.

Vị đại biểu gợi ý nếu quy định một bộ sách giáo khoa thì nên nới lỏng cho học sinh có năng khiếu được tiếp cận những bộ sách đáp ứng được năng lực.

Cần ưu tiên miễn phí sách giáo khoa sớm ở vùng khó khăn

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan. Ảnh: Đinh Nhung/Mekong ASEAN

Theo đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn TP HCM), việc sử dụng sách giáo khoa điều quan trọng nhất là làm sao để bớt lãng phí, tiết kiệm tiền cho người dân. Tuy nhiên bà đề nghị không nên quy định như dự thảo Nghị quyết là “đến năm 2030 sẽ miễn phí bộ sách giáo khoa duy nhất, các địa phương có điều kiện thì miễn từ năm 2026 - 2027”.

Bà Lan cho rằng không nên phân biệt như vậy, địa phương không điều kiện nhưng nếu thấy cần phải miễn phí sách giáo khoa thì sẽ tự cân đối nguồn để thực hiện. Thêm nữa quy định này dễ dẫn đến nghịch lý, những nơi có điều kiện, học sinh thường không khó khăn thì lại được miễn phí sách giáo khoa trước.

Vì vậy, bà Lan đề xuất chỉnh lý theo hướng khuyến khích các địa phương chủ động miễn phí sách giáo khoa trước lộ trình, tùy vào khả năng từng năm, không ràng buộc bởi cụm từ “có điều kiện”.

Cùng chung ý kiến, đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn Tuyên Quang) cho rằng, những tỉnh “có điều kiện” chủ yếu là các đô thị lớn, trung tâm kinh tế - nơi đời sống nhân dân đã tương đối cao; còn những địa phương khó khăn - miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số lại phải chờ đến năm 2030 mới được hưởng lợi từ chính sách này.

Đại biểu cho rằng, nếu như áp dụng lộ trình như trong dự thảo, quyền tiếp cận giáo dục của học sinh giữa các vùng sẽ không còn bình đẳng về thời điểm. Vì thế, nữ đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng: Giữ mục tiêu miễn phí sách giáo khoa toàn quốc vào năm 2030 nhưng cần ưu tiên thực hiện sớm ở vùng đặc biệt khó khăn, miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số - nơi người dân thực sự cần sự hỗ trợ nhất.

Cùng với đó cho phép huy động nguồn lực xã hội hóa, quỹ học bổng, doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội cùng tham gia cung cấp sách giáo khoa miễn phí, thay vì chỉ dựa vào ngân sách Nhà nước. Thí điểm mô hình “thư viện sách giáo khoa dùng chung” tại các trường phổ thông từ năm 2026, đặc biệt ở vùng nông thôn và miền núi, để học sinh được mượn và sử dụng lại sách giáo khoa miễn phí trong thời gian chờ triển khai đồng bộ.

Đinh Nhung

Nguồn Mekong Asean : https://mekongasean.vn/con-ban-khoan-ve-viec-cung-cap-mot-bo-sach-giao-khoa-cho-toan-quoc-48702.html