Cơn sốt uranium và khoảng trống cung cầu

5 giờ trướcBài gốc

Uranium thật sự là bánh vàng cho ngành năng lượng

Cuộc đua tranh giành uranium - thứ kim loại nặng được mệnh danh là "bánh vàng" (yellowcake) - đang vô cùng khốc liệt. Từ một loại hàng hóa bị lãng quên với mức giá rẻ mạt trong suốt một thập kỷ, uranium giờ đây đang trở thành tâm điểm của một cơn sốt đầu tư và tích trữ.

Nhưng đằng sau sự tăng giá phi mã là một thực tế đáng lo ngại: thế giới đang đối mặt với nguy cơ thiếu hụt nguồn cung trầm trọng sau nhiều năm bỏ bê việc khai thác, và "cơn đói" nguyên liệu này có thể đe dọa chính sự phục hưng của năng lượng hạt nhân.

Những con số biết nói và biểu đồ dựng đứng

Thị trường uranium đang gửi đi những tín hiệu báo động đỏ về sự mất cân bằng cung cầu. Theo UxC, tổ chức nghiên cứu thị trường uy tín, giá giao ngay của tinh quặng uranium tính đến thứ Hai tuần này đã neo ở mức 75,85 USD/pound. Mặc dù đã hạ nhiệt so với mức đỉnh hơn 100 USD hồi tháng 1.2024, con số này vẫn cao gấp đôi so với thời điểm đầu năm 2021.

Tuy nhiên, con số đáng chú ý hơn cả nằm ở thị trường hợp đồng dài hạn – nơi phản ánh nhu cầu thực tế và cam kết tương lai của các công ty điện lực. Giá hợp đồng dài hạn đã chạm mốc 86 USD vào đầu tuần, mức cao nhất kể từ năm 2008. Điều này cho thấy các nhà vận hành nhà máy điện đang chấp nhận trả giá cao hơn thị trường giao ngay để đảm bảo nguồn cung nhiên liệu ổn định cho những năm tới. Họ hiểu rằng, trong tương lai gần, việc có tiền cũng chưa chắc mua được hàng.

Dự báo từ Hiệp hội Hạt nhân Thế giới (WNA) công bố vào tháng 9 càng làm gia tăng sự cấp bách. Theo kịch bản trung bình, công suất phát điện hạt nhân toàn cầu sẽ tăng gấp đôi vào năm 2040, đạt mức 746 gigawatts. Tương ứng với đó, nhu cầu uranium để vận hành các lò phản ứng này cũng sẽ tăng gấp đôi từ năm 2025, lên tới 150.000 tấn mỗi năm. Sự gia tăng đột biến này không chỉ đến từ việc tái khởi động các nhà máy cũ tại Mỹ hay Nhật Bản, mà còn từ chương trình xây mới đầy tham vọng của Trung Quốc, Ấn Độ và nhiều quốc gia châu Âu.

"Thập kỷ mất mát" và khoảng trống không thể lấp đầy

Tại sao giá lại tăng và lo ngại lại lớn đến vậy? Nguyên nhân sâu xa nằm ở cái gọi là "thập kỷ mất mát" của ngành khai thác uranium. Sau thảm họa Fukushima năm 2011, thế giới quay lưng với điện hạt nhân. Giá uranium lao dốc không phanh và duy trì ở mức thấp kỷ lục trong nhiều năm. Hệ quả là các công ty khai khoáng buộc phải đóng cửa mỏ, cắt giảm sản lượng và quan trọng hơn cả là ngừng đầu tư vào việc tìm kiếm các mỏ mới.

Bây giờ, khi nhu cầu quay trở lại, ngành khai khoáng không thể bật công tắc để tăng sản lượng ngay lập tức. BHP, tập đoàn khai khoáng khổng lồ của Úc sở hữu mỏ Olympic Dam, đã cảnh báo trong báo cáo thường niên rằng sự thiếu hụt đầu tư trong quá khứ sẽ tạo ra một "khoảng trống cung cầu" trong những năm tới.

Thực tế khắc nghiệt là việc mở một mỏ uranium mới đòi hỏi quy trình cực kỳ phức tạp về cấp phép môi trường và xây dựng, thường kéo dài từ 10 đến 15 năm và tiêu tốn hàng tỷ đô la vốn đầu tư. Trong khi đó, nhiều mỏ hiện tại dự kiến sẽ cạn kiệt vào những năm 2030. Hiện tại, thế giới đang sống dựa vào "nguồn cung thứ cấp" – tức là lượng uranium dự trữ trong các kho quân sự hoặc thương mại từ thời Chiến tranh Lạnh. Nhưng kho dự trữ này không phải là vô tận và đang cạn dần.

Uranium: Từ nhiên liệu đến tài sản đầu tư

Sự khan hiếm đã biến uranium từ một loại nhiên liệu đơn thuần trở thành một tài sản đầu tư hấp dẫn trên phố Wall. Andre Liebenberg - Giám đốc điều hành của Yellow Cake, một công ty chuyên đầu tư và tích trữ uranium vật chất - cho biết, cơ cấu cổ đông của họ đã thay đổi hoàn toàn. Nếu như trước đây chỉ có các quỹ chuyên biệt quan tâm, thì nay họ đang thu hút dòng tiền từ các tổ chức tài chính lớn và cả các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ. Tất cả đều đang đặt cược vào viễn cảnh giá uranium sẽ còn leo thang khi nguồn cung ngày càng thắt chặt.

Tuy nhiên, có một nghịch lý thú vị được Masato Nabeshima - nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Thông tin Điện lực Nhật Bản - chỉ ra. Đó là giá uranium tăng cao thực chất lại là tín hiệu tốt cho sự ổn định dài hạn. Khác với nhiệt điện than hay khí đốt nơi chi phí nhiên liệu chiếm tới 60-80% giá thành điện, chi phí nhiên liệu trong điện hạt nhân chỉ chiếm khoảng 10-20%. Do đó, ngay cả khi giá uranium tăng gấp đôi, giá điện bán ra cũng không bị ảnh hưởng quá lớn.

Ngược lại, mức giá cao hiện nay chính là động lực vàng để các công ty khai khoáng quay trở lại thị trường. Nó khuyến khích họ mở lại các mỏ đã đóng cửa và mạnh dạn rót vốn vào các dự án thăm dò mới. "Cơn sốt giá" hiện tại, theo một cách nào đó, chính là cơ chế tự điều chỉnh của thị trường để đảm bảo rằng trong tương lai, khi các lò phản ứng hạt nhân thắp sáng cho kỷ nguyên AI, chúng sẽ không bao giờ bị tắt lịm vì thiếu nhiên liệu.

Cuộc đua năng lượng của thế kỷ 21 đang vẽ lại bản đồ địa chính trị và kinh tế toàn cầu. Và trong bức tranh đó, những thỏi uranium màu vàng ươm đang trở thành những viên gạch nền móng không thể thiếu, quyết định ai sẽ là người chiến thắng trong cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/con-sot-uranium-va-khoang-trong-cung-cau-242325.html