Cơn sốt vàng đằng sau xu hướng phi USD hóa

3 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Bình luận với Nhật báo Sabah (Thổ Nhĩ Kỳ) ngày 24/9, Murat Yülek, cựu chuyên gia kinh tế của Tổ chức Tiền tệ Quốc tế (IMF) và là học giả nhiều kinh nghiệm giảng dạy tại các trường Đại học Georgetown và Columbia (Mỹ) cho rằng, trong bối cảnh bất ổn địa chính trị ngày càng leo thang và xu hướng phi USD hóa tăng tốc, vàng đã trở lại vị thế trung tâm trong hệ thống tài chính toàn cầu. Lần đầu tiên kể từ năm 1996, các ngân hàng trung ương trên khắp thế giới nắm giữ lượng vàng nhiều hơn trái phiếu kho bạc Mỹ. Đây không chỉ là một biến động bất thường về số liệu, mà là chỉ dấu cho một sự chuyển đổi mang tính cấu trúc trong cách quản lý dự trữ quốc tế.

Theo Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), tổng dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương hiện đạt khoảng 36.000 tấn. Trong ba năm gần đây, mỗi năm họ mua thêm hơn 1.000 tấn, gấp đôi so với mức trung bình của thập kỷ trước. Với giá vàng đã vượt 3.700 USD/ounce, tăng 44% từ đầu năm 2025, giá trị khối vàng này vượt xa con số 3,5 nghìn tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ mà họ nắm giữ. Rõ ràng, vàng đang chiếm lĩnh vị trí “nơi trú ẩn an toàn” trong bức tranh tài chính đầy bất ổn.

Đòn bẩy địa chính trị và sự mất niềm tin vào đồng đô la Mỹ

Nguyên nhân sâu xa của xu hướng này không chỉ đến từ yếu tố kinh tế. Việc Mỹ và các đồng minh phong tỏa 300 tỷ USD dự trữ ngoại hối của Nga vào năm 2022 đã gửi đi thông điệp rõ ràng: tài sản định giá bằng USD có thể trở thành công cụ chính trị. Chính cú sốc này đã thúc đẩy nhiều quốc gia tăng tốc tích trữ vàng nhằm giảm rủi ro từ sự phụ thuộc vào đồng tiền Mỹ.

Chỉ riêng quý I/2025, các ngân hàng trung ương đã mua thêm 244 tấn vàng, trong khi các quỹ ETF vàng ghi nhận dòng vốn chảy vào khoảng 30 tỷ USD. Một khảo sát của Hội đồng Vàng Thế giới cho thấy, 76% ngân hàng trung ương có kế hoạch tăng dự trữ vàng trong 5 năm tới, đồng thời 75% dự kiến giảm tỷ trọng tài sản định giá bằng đô la Mỹ. Những con số này cho thấy niềm tin vào đồng USD đang bị xói mòn nhanh chóng.

Các quốc gia dẫn đầu cuộc đua vàng

Mỹ, Đức, Italy, Pháp và Nga hiện nắm giữ hơn 18.700 tấn vàng, tương đương hơn một nửa lượng dự trữ chính thức toàn cầu. Tại châu Á, Trung Quốc đã nâng lượng vàng dự trữ lên hơn 2.300 tấn, dù nhiều chuyên gia nhận định con số thực tế có thể cao hơn nhiều. Ấn Độ cũng đang đẩy mạnh mua vàng song song với việc giảm nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ. Ở châu Âu, Ba Lan nổi bật với mức mua ròng 90 tấn năm 2024, đưa tổng dự trữ lên 448 tấn, chiếm 17% dự trữ quốc gia. Thổ Nhĩ Kỳ trong cùng năm cũng bổ sung khoảng 75 tấn vàng.

Theo giới phân tích, những động thái này phản ánh sự đồng thuận mới: vàng không chỉ là hàng hóa, mà là “xương sống” của một chiến lược dự trữ an toàn. Khác với tài sản pháp định, vàng miễn nhiễm với rủi ro tín dụng, không phụ thuộc vào chính phủ nào, và vẫn giữ giá trị trong khủng hoảng.

Song song với dự trữ vàng, các quốc gia còn đang thúc đẩy thanh toán bằng đồng nội tệ và xây dựng thỏa thuận hoán đổi song phương để giảm phụ thuộc vào hệ thống SWIFT do Mỹ kiểm soát. Xu hướng này nổi bật tại BRICS, Đông Nam Á và nhiều nền kinh tế mới nổi. Nhà nghiên cứu Gal Luft từng nhận định, phi đô la Mỹ hóa không chỉ là biện pháp phòng ngừa ngắn hạn mà có thể trở thành sự chuyển dịch cấu trúc của trật tự tài chính thế giới.

Điều này không đồng nghĩa đồng đô la Mỹ mất vai trò ngay lập tức, nhưng vị thế “không thể thay thế” của nó đang bị thách thức. Cái gọi là “nơi trú ẩn an toàn” giờ đây không còn chỉ gắn với USD, mà ngày càng nghiêng về vàng cùng một số đồng tiền khu vực.

Câu hỏi đặt ra là liệu vàng có thể thay thế hoàn toàn USD hay không. Phần lớn chuyên gia nhận định, vàng khó có thể đóng vai trò tương tự đồng tiền thanh toán toàn cầu, song sự bùng nổ nhu cầu dự trữ vàng chắc chắn làm suy yếu vị thế áp đảo của USD. Đặc biệt, biến động chính trị tại Mỹ càng khiến xu hướng này thêm rõ nét. Từ khi Tổng thống Donald Trump tái xuất chính trường, giá vàng đã tăng tới 45%, phản ánh nỗi lo ngại về một chính sách đối ngoại đơn phương và khó đoán.

Trong khi Washington vẫn còn công cụ để làm chậm xu thế phi đô la Mỹ hóa, cơ hội đảo ngược gần như không nhiều. Thế giới đang từng bước chuẩn bị cho một kiến trúc tài chính đa cực, nơi vàng – thay vì USD – trở lại giữ vai trò trung tâm. Dù chưa thể khẳng định sự sụp đổ hoàn toàn của đồng đô la Mỹ, nhưng rõ ràng nền móng cho sự thống trị tuyệt đối của nó đã bắt đầu lung lay.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/con-sot-vang-dang-sau-xu-huong-phi-usd-hoa-20250925150929484.htm