Công nghệ mới biến tàu ngầm AUKUS thành 'quan tài tỉ đô'

2 giờ trướcBài gốc

Lịch sử quân sự có rất nhiều vũ khí từng sở hữu sức mạnh vô song nhưng rồi suy yếu và bị xóa sổ bởi công nghệ mới, chẳng hạn súng Gatling, thiết giáp hạm, xe tăng. Vào 2 năm trước, Đô đốc Jonathan Mead đứng đầu Cơ quan Tàu ngầm Úc tự tin tuyên bố đội tàu ngầm hạt nhân sắp tới của nước này sẽ là “kẻ săn mồi đỉnh cao của đại dương” nhờ tốc độ, khả năng tàng hình lẫn hỏa lực. Nhưng liệu “kẻ săn mồi” còn tồn tại được bao lâu?

Ở 25 năm đầu thế kỷ 21, tàu ngầm hạt nhân vẫn là vũ khí đáng gờm vì sở hữu khả năng tấn công khó phát hiện. Một số còn đem lại năng lực phản đòn hiệu quả: bất cứ cuộc tấn công quốc gia nắm giữ tàu ngầm hạt nhân nào cũng chắc chắn bị đáp trả bằng đòn tấn công từ dưới biển.

Vậy mà vài năm gần đây xuất hiện vô vàn thông tin về sự phát triển thần tốc của công nghệ phát hiện tàu ngầm như mạng lưới sonar mảng cực kỳ nhạy bén, cảm biến lượng tử, giám sát bằng vệ tinh nâng cao phát hiện nhiễu loạn nhỏ trên bề mặt đại dương, công nghệ phát hiện nhiễu loạn từ trường nhỏ, xử lý lượng lớn dữ liệu theo thời gian thực bằng AI. Tất cả dường như sắp khiến đại dương không còn là nơi ẩn nấp khó phát hiện nữa.

Thực tế có lẽ không hẳn vậy. Bên cạnh một số vùng biển (tuyến vận tải quan trọng hoặc khu vực tranh chấp) có thể bị giám sát chặt chẽ hơn, đại dương còn vô số rãnh sâu hẻo lánh còn rất bí ẩn. Nhưng với Úc - quốc gia dành đến 368 tỉ USD xây dựng đội tàu ngầm hạt nhân AUKUS, hệ quả khi công nghệ phát hiện phát triển thần tốc là vô cùng to lớn. Công nghệ mới có thể biến tàu ngầm thành “quan tài tỉ đô”.

Khả năng tàng hình của tàu ngầm hạt nhân bị thách thức - Ảnh: Victoria Hart/Guardian design/Getty Images

Cuộc chạy đua công nghệ

Công nghệ phát hiện mục tiêu dưới nước, từ máy bay không người lái, phao âm thanh đến vệ tinh, máy đo từ trường, cảm biến lượng tử đang nhận nguồn đầu tư khổng lồ. Tất cả đều nhằm mục đích thu hẹp không gian ẩn nấp của tàu ngầm.

Nhiễu động nhỏ nhất của sóng, thay đổi nhiệt độ nước, nhiễu động từ trường yếu, vệt phát quang sinh học đều cung cấp manh mối về lộ trình tàu ngầm khiến phương tiện này lộ vị trí. Cộng thêm sức mạnh xử lý dữ liệu phi thường của AI, khả năng tàng hình mà tàu ngầm hạt nhân thường lấy làm tự hào đối mặt với mối đe dọa lớn. Nền tảng AI đủ sức phát hiện phần thông tin gây nhiễu, phát hiện mô hình vô hình hay tìm ra mối liên hệ giữa các phần dữ liệu rời rạc.

Tàu ngầm được đóng bằng kim loại, khi di chuyển trong nước sẽ khiến từ trường Trái đất nhiễu động đôi chút. Máy đo tinh vi đủ sức phát hiện nhiễu động này. Năm ngoái Đại học Giao thông Thượng Hải (Trung Quốc) tuyên bố phát triển thành công cảm biến đáy biển mới ghi nhận được sóng điện từ yếu do chân vịt tàu ngầm quay tạo ra từ khoảng cách gần 20km (gấp 10 lần phạm vi trước đây). Tháng 12 cùng năm, Đại học Công nghiệp Tây Bắc tại Tây An cho biết họ chế tạo ra máy đo từ trường trên không có khả năng theo dõi dấu vết từ trường của tàu ngầm.

Không những vậy, cảm biến lượng tử còn phát hiện nhiễu loạn cực nhỏ trong môi trường ở cấp độ nguyên tử với độ nhạy lẫn độ chính xác cao hơn. Tập đoàn Khoa học - Công nghệ hàng không vũ trụ Trung Quốc vào tháng 4.2025 tuyên bố đã phát triển hệ thống cảm biến lượng tử lắp trên máy bay không người lái, nhạy không thua kém MAD-XR của NATO nhưng rẻ hơn nhiều.

Tất nhiên công nghệ che giấu tàu ngầm cũng đang đua theo. Tàu ngầm có thể sở hữu tấm cách âm vô hiệu hóa hoặc làm nhiễu sóng sonar, hệ thống làm mát nhằm tránh nguy cơ để lại dấu vết nhiệt hoặc dấu vết hồng ngoại, động cơ bơm tạo ít sóng hơn.

Giá trị của tàu ngầm AUKUS

Tiến sĩ Anne-Marie Grisogono (Đại học Flinders) cảnh báo đến những năm 2050 khi chính thức đi vào hoạt động, đội tàu ngầm AUKUS rất dễ bị phát hiện do công nghệ phát triển. Theo bà: “Khả năng đại dương trở nên “trong suốt” đến mức tàu ngầm trở nên vô dụng gần như là 100%. Vấn đề là lúc nào thôi”.

Nữ tiến sĩ cũng nhận định không công nghệ đơn nhất nào đủ sức phát hiện tàu ngầm mà sẽ cần mạng lưới sử dụng nhiều công nghệ khác nhau. Nếu loạt công nghệ phát hiện rẻ mà lại thực sự hiệu quả thì lợi thế thuộc về bên phòng thủ chứ không phải bên tấn công.

Bà tin rằng Úc vẫn còn cơ hội xem xét lại giá trị của dự án AUKUS. Nước này nên tái đánh giá thế trận quốc phòng trong 30, 40 hay 50 năm nữa chứ không phải chỉ 20 năm.

Tuần qua, Úc công bố kế hoạch chế tạo hàng chục chiếc tàu ngầm tự hành Ghost Shark với tổng chi phí 1,7 tỉ USD. Đây là phương tiện đa nhiệm có tầm hoạt động rất xa, khả năng tàng hình, dễ dàng được phóng từ bờ biển hay tàu chiến ngoài biển. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Richard Marles, Ghost Shark là sự bổ sung cho tàu ngầm hạt nhân có người lái. Ông nhấn mạnh công nghệ che giấu tàu ngầm cũng phát triển nhanh như công nghệ phát hiện chúng.

Tư lệnh Hải quân Úc Mark Hammond tin rằng khả năng tàng hình của tàu ngầm sẽ ngày càng hiện đại hơn khi công nghệ đối phó chúng ngày càng phát triển. Ông dẫn ra minh chứng chẳng ai ngừng đóng tàu và máy bay cả dù ngày nay chúng rất dễ bị phát hiện.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/cong-nghe-moi-bien-tau-ngam-aukus-thanh-quan-tai-ti-do-237543.html