Cục diện chính trường Nhật trước ngày bầu thủ tướng

7 giờ trướcBài gốc

Cuộc bỏ phiếu bầu thủ tướng Nhật theo dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 21-10. Những ngày qua đảng cầm quyền Dân chủ Tự do (LDP) đã tăng tốc vận động tìm kiếm ủng hộ nhằm đảm bảo khả năng giành chiến thắng.

Quy trình bầu thế nào?

Theo quy định của chính trường Nhật, việc chủ tịch đảng cầm quyền tự động trở thành thủ tướng không phải là điều hiển nhiên khi đảng này không nắm đa số ở cả hai viện Quốc hội.

Thông lệ, Hạ viện - cơ quan quyền lực hơn - sẽ bỏ phiếu trước. Các nghị sĩ có thể đề cử bất kỳ ứng viên nào trong Hạ viện. Nếu một ứng viên giành được đa số phiếu ngay vòng đầu, người đó sẽ được phê chuẩn. Trong trường hợp không ai đạt đa số, hai người có số phiếu cao nhất sẽ bước vào vòng bỏ phiếu thứ hai.

Bà Sanae Takaichi, lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, được xem là ứng viên sáng giá nhất cho vị trí thủ tướng Nhật. Ảnh: NIKKEI ASIA

Thượng viện sau đó cũng tiến hành bỏ phiếu theo cơ chế tương tự. Một điểm đáng chú ý là trong trường hợp hai viện có kết quả khác nhau, quyết định của Hạ viện sẽ được ưu tiên. Điều này từng xảy ra vào năm 2008, khi Hạ viện chọn ứng viên LDP trong khi Thượng viện lại bỏ phiếu cho phe đối lập.

Lịch sử cũng từng chứng kiến những liên minh bất ngờ. Năm 1994, LDP đã chấp nhận liên minh với đối thủ là đảng Xã hội Dân chủ và một chính đảng nhỏ khác, đồng thời chấp thuận để lãnh đạo đảng Xã hội Dân chủ, ông Tomiichi Murayama, trở thành thủ tướng.

Hiện tại bà Sanae Takaichi, lãnh đạo LDP, được xem là ứng viên sáng giá nhất. Tuy nhiên con đường trở thành nữ thủ tướng Nhật đầu tiên của bà vẫn có khả năng bị lung lay, đặc biệt trong bối cảnh đảng Komeito đã rút khỏi liên minh cầm quyền vào ngày 10-10.

Các chuyên gia nhận định rằng đối thủ đáng gờm nhất của bà Takaichi là ông Yuichiro Tamaki, 56 tuổi, lãnh đạo đảng Dân chủ Vì Nhân dân (DPFP) - một đảng theo đường lối bảo thủ.

Trước đó, DPFP từng được kỳ vọng có thể tạo nên bất ngờ nếu liên minh với đảng Dân chủ Lập hiến Nhật (CDP) và đảng Đổi mới Nhật (JIP). Tuy nhiên, nỗ lực hình thành liên minh này đã thất bại sau khi JIP quyết định bắt tay với đảng cầm quyền LDP, khiến cán cân quyền lực nghiêng hẳn về phía bà Takaichi.

Nhiều trang báo lớn ở Nhật như Japan Times, Nikkei Asia,... đồng loạt đưa tin phía JIP hiện đã nghiêng về đảng cầm quyền LDP. Như vậy, theo Nikkei Asia, nỗ lực của ba đảng đối lập nhằm thống nhất ủng hộ một ứng viên chung đã thất bại, khi JIP quyết định đứng về phía chính trị gia kỳ cựu của LDP.

Gió lại đảo chiều

Theo Japan Times, LDP và JIP đã đạt thỏa thuận thành lập liên minh, mở đường gần như chắc chắn để bà Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật. Bà Takaichi và Tỉnh trưởng Osaka - ông Hirofumi Yoshimura, lãnh đạo JIP, gặp nhau vào tối 20-10 để chính thức ký thỏa thuận lập liên minh.

Ông Yoshimura nhấn mạnh rằng JIP “sẽ là một đảng trong liên minh cầm quyền”, song nhiều thành viên cho rằng đảng này chỉ nên “hợp tác ngoài nội các”, tức ủng hộ chính phủ mà không nắm ghế bộ trưởng.

“Chính phủ liên minh là tập hợp của các đảng cầm quyền và nội các. Việc ký thỏa thuận liên minh đồng nghĩa với việc trở thành một đảng [trong liên minh] cầm quyền, và đó là trách nhiệm lớn. Việc có bổ nhiệm bộ trưởng từ phía chúng tôi hay không sẽ do thủ tướng quyết định” - ông Yoshimura nói.

Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) Sanae Takaichi (phải) và lãnh đạo đảng Đổi mới Nhật (JIP) Hirofumi Yoshimura trong cuộc gặp hôm 15-10 tại Tokyo. Ảnh: JIJI/JAPAN TIMES

Với thỏa thuận này, các nghị sĩ của JIP sẽ bỏ phiếu ủng hộ bà Takaichi trong cuộc bầu chọn thủ tướng tại Quốc hội vào ngày 21-10. Hiện JIP có 35 ghế tại Hạ viện và 19 ghế tại Thượng viện.

Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đảng Đổi mới Nhật (Japan Innovation) dù liên minh với nhau vẫn chưa nắm giữ đa số ghế tại cả hai viện của Quốc hội, song chỉ còn thiếu một vài ghế. Tại Hạ viện, hai đảng này có tổng cộng 231 ghế trong tổng số 465 ghế, còn tại Thượng viện, họ nắm 120 ghế trên tổng số 248 ghế.

Theo Japan Times, hai đảng được cho là đã thống nhất đẩy mạnh kế hoạch xây dựng “thủ đô thứ hai” - lấy cảm hứng từ chính sách trọng điểm của JIP nhằm biến Osaka thành trung tâm hành chính thứ hai của Nhật, đồng thời cắt giảm 10% tổng số nghị sĩ Quốc hội và cải cách hệ thống an sinh xã hội.

Theo giáo sư Stephen Nagy, chuyên ngành Chính trị và Quan hệ quốc tế tại Đại học Cơ Đốc giáo Quốc tế Nhật, việc JIP liên minh với LDP là điều được dự đoán từ trước, và cũng là viễn cảnh khả dĩ nhất hiện nay. Nguyên nhân là hai đảng này có lập trường tương đồng về nhiều vấn đề lớn như quan hệ với Mỹ, chính sách đối với Trung Quốc, vấn đề nhập cư, cũng như tương lai của Hoàng gia Nhật.

Về viễn cảnh chính trường Tokyo, các chuyên gia cho rằng LDP nhiều khả năng vẫn duy trì quyền kiểm soát chính phủ, song bà Takaichi sẽ là một thủ tướng yếu thế hơn nhiều so với phần lớn những người tiền nhiệm. Bà Takaichi sẽ phải tìm cách hợp tác với các đảng khác, đồng nghĩa với việc phải thương lượng hoặc mềm mỏng hơn trong những chính sách gây tranh cãi.

Ông Hall, chuyên gia tại Đại học Kanda, cho rằng đây có thể là thời khắc bước ngoặt trong chính trường Nhật, đặc biệt nếu các đảng đối lập tiếp tục duy trì được sự ủng hộ của cử tri.

“Hiện bức tranh chính trị Nhật gồm nhiều đảng trung hữu, một đảng cực hữu và một số đảng cánh tả nhỏ hơn. Rõ ràng không đảng nào có đủ số ghế để tự mình hình thành một liên minh ổn định với đối tác thật sự cùng quan điểm trong các vấn đề then chốt” - ông Hall nói với hãng tin Al Jazeera.

“Với dạng dân chủ đa đảng như thế này, có thể sẽ xuất hiện những chuẩn mực mới, nơi các đảng buộc phải sẵn sàng thỏa hiệp nếu muốn tham gia cầm quyền. Còn nếu không... thì chúng ta sẽ thấy những cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm có thể lật đổ thủ tướng” - ông Hall nói thêm.

“Cuộc hôn phối” đôi bên cùng có lợi

Với đảng cầm quyền Dân chủ Tự do (LDP), nhu cầu tìm kiếm sự ủng hộ từ đảng Đổi mới Nhật (Japan Innovation) là điều dễ hiểu.

Chỉ một năm trước còn là “gã khổng lồ chính trị”, LDP nay trở thành đảng thiểu số chật vật sau hai thất bại liên tiếp trong các kỳ bầu cử toàn quốc và việc chấm dứt liên minh kéo dài 26 năm với Komeito vào ngày 10-10.

Tự thân LDP khó có thể đưa bà Sanae Takaichi trở thành thủ tướng, khi chỉ nắm 196 ghế tại Hạ viện thấp hơn nhiều so với 233 ghế cần thiết để giành đa số.

Nếu bắt tay với JIP, LDP sẽ nắm tổng cộng 231 ghế tại Hạ viện, chỉ còn thiếu 2 ghế để đạt đa số, giúp việc thương lượng với các đảng nhỏ khác trở nên dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, JIP cũng đang cần một “cú hích” để lấy lại phong độ. Trong cuộc bầu cử Thượng viện tháng 7, số phiếu mà đảng này giành được giảm hơn 40% so với 3 năm trước, tụt lại phía sau các đối thủ như đảng Dân chủ Vì Nhân dân (DPFP) và Sanseito. Ngay tại “thành trì” Osaka, JIP cũng liên tiếp thất bại trong các cuộc đua ghế thị trưởng.

Triển lãm Osaka Expo là điểm sáng hiếm hoi của JIP, khi thu hút hơn 25 triệu lượt khách trong 6 tháng diễn ra, song sự kiện này cũng gặp nhiều trục trặc, từ đội chi phí đến chậm tiến độ xây dựng gian hàng.

Việc liên minh với LDP có thể mở ra cơ hội giúp JIP hiện thực hóa tham vọng lâu nay: biến Osaka thành “thủ đô thứ hai” của đất nước.

DƯƠNG KHANG

Nguồn PLO : https://plo.vn/cuc-dien-chinh-truong-nhat-truoc-ngay-bau-thu-tuong-post876479.html