Cuộc chơi robot hình người trên thế giới và vị trí của Việt Nam

3 giờ trướcBài gốc

Elon Musk và tầm nhìn về robot hình người

Đầu tháng 11.2025, tại đại hội cổ đông Tesla, Elon Musk đã đưa ra một tuyên bố gây chấn động giới công nghệ: Robot hình người Optimus của Tesla sẽ là “chìa khóa để loại bỏ nghèo đói” và kiến tạo “nền kinh tế thịnh vượng bền vững”. Musk hình dung Optimus như một công cụ có thể nhân rộng năng suất lao động, thậm chí làm tăng quy mô nền kinh tế toàn cầu gấp 10 - 100 lần.

Robot đang ngày càng chiếm công việc của con người.

Ông nhấn mạnh rằng nếu muốn mang lại chăm sóc y tế chất lượng cho tất cả mọi người và xóa bỏ bất bình đẳng kinh tế, cách duy nhất là nhờ vào robot.

Thông điệp này mở ra một viễn cảnh mà từ lâu chỉ xuất hiện trong các tác phẩm khoa học viễn tưởng: Robot không còn là công cụ thí nghiệm hay sản phẩm công nghiệp hẹp mà là một phần của hệ sinh thái xã hội - kinh tế.

Cùng sự kiện, cổ đông Tesla đã thông qua gói thù lao kỷ lục cho Musk, lên tới 1 tỉ USD, với điều kiện Tesla đạt các mục tiêu tham vọng, trong đó có việc bán một triệu robot Optimus trong thập kỷ tới.

Tesla cũng hé lộ rằng dây chuyền sản xuất thử nghiệm sẽ nhắm tới khả năng sản xuất khoảng một triệu robot mỗi năm tại nhà máy đầu tiên - một con số khiến nhiều chuyên gia kinh ngạc, bởi tốc độ thương mại hóa robot hình người hiện nay vẫn còn rất chậm.

Tuyên bố của Musk phản ánh hai khía cạnh. Một là tham vọng lớn, đặt robot hình người vào trung tâm chiến lược của Tesla với vai trò tái định hình lao động và năng suất toàn cầu. Hai là thực tế hiện tại vẫn còn nhiều thách thức về kỹ thuật và kinh doanh, từ tự chủ, cảm biến xúc giác, pin, đến bảo mật AI và chi phí.

Dù vậy, đây là tín hiệu rõ ràng rằng “cuộc chơi robot hình người” đã bước sang giai đoạn tầm nhìn kinh tế - xã hội, không chỉ là nghiên cứu hay sản phẩm thử nghiệm.

Cuộc đua robot hình người trên thế giới

Trên bản đồ toàn cầu, robot hình người là một lĩnh vực rộng lớn với nhiều công ty và quốc gia đầu tư, nhưng mỗi bên đều có lợi thế riêng.

Boston Dynamics, với robot Atlas, nổi bật nhờ khả năng vận động vượt trội. Atlas có thể chạy, nhảy, leo cầu thang và thực hiện các động tác khó, minh chứng cho kỹ thuật cơ học gần như đạt tới mức “con người”. Tuy nhiên, Boston Dynamics chưa thương mại hóa robot humanoid hàng loạt với giá thấp và robot vẫn chủ yếu phục vụ nghiên cứu và trình diễn.

Agility Robotics, với robot Digit, lại đi theo hướng ứng dụng thực tế sớm hơn, đặc biệt trong logistics và kho bãi. Digit chứng minh rằng robot hình người có thể ra thị trường, giúp vận chuyển hàng hóa, giảm sức lao động và tăng hiệu quả vận hành. Đây là một bước tiến quan trọng từ phòng thí nghiệm ra thế giới thực.

Tesla với Optimus, đặt cược vào quy mô và tầm nhìn chiến lược. Mục tiêu của họ không chỉ là phát triển robot mà còn biến humanoid thành nhân tố trung tâm nâng cao năng suất toàn cầu. Trong khi đó, Trung Quốc, với các tên tuổi như Huawei và Xiaomi, đang đầu tư mạnh mẽ vào humanoid robot. Các công ty Trung Quốc được hỗ trợ bởi thị trường nội địa lớn và chính sách nhà nước, tạo ra một môi trường thuận lợi để thử nghiệm, sản xuất và phát triển quy mô.

Nếu xét từng khía cạnh, Boston Dynamics dẫn về kỹ thuật vận động, Agility Robotics đi đầu về ứng dụng thương mại sớm, Tesla dẫn về tham vọng chiến lược và quy mô công bố, còn Trung Quốc dẫn về nguồn lực, chính sách và thị trường. Nhìn tổng thể, Tesla hiện được xem là công ty đặt cược lớn nhất và công khai rõ ràng nhất, trong khi Trung Quốc hiện diện như cường quốc humanoid với nhiều doanh nghiệp và chính sách mạnh mẽ.

Xu hướng thương mại hóa humanoid robots và thách thức kỹ thuật

Ngành robot hình người đang dần rời phòng thí nghiệm, tiến vào nhà máy, kho bãi và các dịch vụ đời sống. Theo báo cáo, đầu tư vào humanoid robots trong 9 tháng đầu năm 2025 đã đạt 7 tỉ USD, tăng khoảng 250% so với cùng kỳ năm trước. Thị trường dự kiến có thể đạt 38 tỉ USD vào năm 2035, với hơn 115.000 robot humanoid được giao hàng toàn cầu vào năm 2027. Chi phí sản xuất đang giảm, mở đường cho nhân rộng ra thị trường, từ sản xuất công nghiệp đến ứng dụng dịch vụ và dần hướng đến gia đình.

Tuy nhiên, đường đi vẫn còn nhiều chông gai. Robot humanoid phải di chuyển như con người, giữ thăng bằng, nhận biết và xử lý môi trường phức tạp. Đây là thách thức lớn, vì robot hiện chỉ hoạt động tốt trong môi trường kiểm soát, chưa linh hoạt như con người. Chi phí năng lượng và pin cũng là rào cản, bởi các cảm biến, AI và động cơ tiêu thụ nhiều năng lượng.

Khả năng xúc giác và nhận biết vật thể là một trong những thách thức kỹ thuật lớn. Robot phải nắm, nhặt, di chuyển vật thể không đều và đôi khi tương tác với con người, đòi hỏi tích hợp tinh vi giữa cơ học, cảm biến và AI. Bên cạnh đó, bảo mật và quyền riêng tư trở thành mối quan tâm quan trọng, khi humanoid robot thu thập dữ liệu môi trường và kết nối mạng.

Chi phí đầu tư và ROI cũng là vấn đề. Robot humanoid đa năng vẫn đắt đỏ so với robot chuyên nhiệm, khiến nhiều doanh nghiệp e ngại. Chuỗi cung ứng sản xuất hàng loạt cũng phức tạp, từ linh kiện, motor, chip, phần mềm đến kiểm thử và bảo trì.

Nhìn chung, xu hướng là từ prototype sản xuất thử nghiệm sản xuất hàng loạt, từ phòng thí nghiệm nhà máy và dịch vụ, từ robot công nghiệp đặc nhiệm robot hình người đa năng. Tuy nhiên, để trở thành sản phẩm phổ biến, vẫn cần vượt qua nhiều rào cản kỹ thuật và kinh doanh.

Việt Nam trong làn sóng robot hóa toàn cầu

Robot tích hợp AI giúp người dân Việt Nam thực hiện thủ tục nhanh chóng.

Trong bức tranh robot hóa toàn cầu, Việt Nam có thể được mô tả là “tiềm năng lớn - đang gia nhập mạnh mẽ”. Thị trường robotics tại Việt Nam được ước tính khoảng 420 triệu USD năm 2023, dự báo tăng lên 552 triệu USD vào năm 2029, với tốc độ tăng trưởng ổn định.

Các trung tâm như Vietnam Automation Centre of Excellence (ACE) tại Bình Dương hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thử nghiệm giải pháp tự động hóa, AI và robot, rút ngắn khoảng cách giữa ý tưởng và triển khai thực tiễn.

Trong sản xuất điện tử, robot công nghiệp ngày càng được sử dụng, nhưng phần lớn vẫn nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Nhân lực chất lượng cao vẫn thiếu, chi phí đầu tư lớn và chuỗi cung ứng nội địa còn hạn chế là những thách thức lớn.

Tuy nhiên, Việt Nam có lợi thế về vị trí địa lý, chi phí lao động cạnh tranh và vai trò quan trọng trong chuỗi sản xuất toàn cầu. Các sáng kiến quốc gia và trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận công nghệ giúp rút ngắn khoảng cách giữa thử nghiệm và triển khai thực tế.

Cơ hội lớn khi robot hóa và AI trở thành lĩnh vực được nhiều nhà đầu tư, quốc gia chú trọng. Việt Nam có thể “bắt kịp” và trở thành người chơi trọng số nếu đầu tư đúng hướng, nâng cao kỹ năng nhân lực và phát triển chuỗi cung ứng nội địa.

Nhìn tổng thể, Việt Nam đang bước vào giai đoạn nâng cấp và hội nhập mạnh mẽ trong robot hóa, đặc biệt trong robot công nghiệp và tự động hóa sản xuất. Trong lĩnh vực humanoid robot đa năng, độ phức tạp cao và các cường quốc dẫn đầu vẫn chiếm ưu thế, nhưng Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng lợi thế để nhanh chóng cải thiện vị thế trong khu vực và trên bản đồ robot hóa toàn cầu.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/cuoc-choi-robot-hinh-nguoi-tren-the-gioi-va-vi-tri-cua-viet-nam-240912.html