Chủ tịch Fed Jerome Powell (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump vào năm 2017 - Ảnh: Bloomberg.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 21/4 một lần nữa kêu gọi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) ngay lập tức cắt giảm lãi suất để bù đắp ảnh hưởng tiềm tàng của chiến tranh thương mại đối với nền kinh tế nước này.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump đề cập đến số liệu lạm phát tháng 3 - thời điểm trước khi ông công bố thuế quan đối ứng vào đầu tháng 4 này - làm căn cứ để yêu cầu Chủ tịch Fed Jerome Powell hạ lãi suất.
“Gần như không có lạm phát. Ông Powell luôn quá chậm chạp”, ông Trump viết, đồng thời gọi nhà hoạch định chính sách tiền tệ quyền lực nhất thế giới là một “kẻ thất bại lớn”.
Các tài sản Mỹ đồng loạt mất giá mạnh trong phiên giao dịch cùng ngày, khi bài đăng này của ông Trump gây lo ngại về sự độc lập của Fed trong hoạch định chính sách tiền tệ. Chỉ số S&P 500 của chứng khoán Mỹ giảm gần 2,4%, đồng USD giảm xuống mức thấp nhất 3 năm và trái phiếu kho bạc Mỹ cũng bị bán nhiều khiến lợi suất của kỳ hạn 10 năm tăng lên gần 4,41%.
Trong các cuộc trao đổi riêng tư những tháng gần đây, chính một số cố vấn kinh tế của ông Trump đã bày tỏ lo ngại việc giảm lãi suất quá nhiều hoặc quá nhanh vì cho rằng việc đó sẽ đẩy áp lực lạm phát tăng cao - tờ báo Wall Street Journal cho hay.
Tuy nhiên, trong một cuộc họp báo hôm thứ Sáu tuần trước, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Nhà Trắng Kevin Hassett đã không bảo vệ ông Powell trước sự công kích của ông Trump. Trước đây ông Hassett vẫn nói chính quyền tôn trọng sự độc lập của Fed, nhưng lần này, ông nói chính quyền “tiếp tục nghiên cứu” về vấn đề sa thải ông Powell. Ông cáo buộc Fed có động cơ chính trị trong việc thiết lập lãi suất những năm gần đây - điều mà giới chức Fed phủ nhận mạnh mẽ.
Trước khi có bài đăng công kích ông Powell trên Truth Social vào ngày 21/4, ông Trump đã chỉ trích mạnh ông Powell vào hôm thứ Năm tuần trước. Nói với báo giới, ông Trump khẳng định ông có quyền sa thải ông Powell khỏi ghế Chủ tịch Fed - điều mà ông Powell vẫn cho là không được phép theo quy định của pháp luật. “Tôi muốn ông ta phải đi, phải ra khỏi ghế đó thật nhanh”, ông Trump nói.
Ông Trump đã thường xuyên đưa ra những lời đe dọa tương tự đối với ông Powell và Fed vào các năm 2019 và 2020, nhưng giới đầu tư xem tình hình hiện tại là khác biệt vì hai lý do chính. Thứ nhất, ông Trump sẵn sàng thách thức các chuẩn mực pháp lý và thể chế hơn nhiều so với trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông. Thượng viện Mỹ hiện nay - do Đảng Cộng hòa của ông Trump chiếm đa số - có ít người bảo vệ các chuẩn mực đó hơn so với trước.
Và thứ hai, lạm phát có thể là một vấn đề lớn hơn trong năm nay vì các kế hoạch thuế quan của ông Trump lớn hơn và rộng hơn nhiều so với những đợt áp thuế quan của ông nhiệm kỳ trước. Điều đó đang đặt ra một sự đánh đổi khó khăn hơn đối với Fed, hoặc tiếp tục ưu tiên chống lạm phát hoặc phải từ bỏ cuộc chiến này để quay sang hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Có một mối lo ngại đang nổi lên rằng Fed có thể không được phép thiết lập lãi suất để kiềm chế lạm phát như những gì Fed trong chiến dịch chống lạm phát khởi động vào năm 2022. Điều này có thể làm gia tăng sự hoài nghi gần đây của các nhà đầu tư nước ngoài về việc hoạch định chính sách kinh tế của Mỹ.
Vào tháng 12/2018, khi Trump đe dọa sẽ tìm cách sa thải ông Powell vì không hài lòng với việc Fed tăng lãi suất, ông Hassett đã xoa dịu sự lo lắng của các nhà đầu tư bằng cách tuyên bố rằng ông Powell an toàn “100%” ở cương vị Chủ tịch Fed.
Trong một cuốn sách xuất bản năm 2021, Hassett cho biết ông đã đưa ra thông báo đó mà không làm rõ với bất kỳ ai trong Nhà Trắng, nhưng Trump đã gọi điện để chúc mừng ông về tuyên bố này vì thị trường chứng khoán đã tăng điểm vào ngày hôm đó.
Ông Hassett vốn là người ủng hộ mạnh mẽ việc duy trì khả năng thiết lập chính sách tiền tệ của Fed mà không có sự can thiệp của Tổng thống. Trong cuốn sách nói trên, ông Hassett cho rằng việc sa thải ông Powell sẽ làm tổn hại đến uy tín của đồng USD vì làm sứt mẻ uy tín của Fed với tư cách một nhà quản lý khách quan nguồn cung tiền của quốc gia.
“Vào thời điểm đó, thị trường đang ở một vị thế hoàn toàn khác”, ông Hassett trả lời các phóng viên vào hôm thứ Sáu vừa rồi khi được hỏi về quan điểm trước đó của ông. “Nếu có phân tích pháp lý mới nói lên điều gì đó khác biệt, thì phản ứng của thị trường cũng sẽ khác”.
Ông Hassett cũng từng bảo vệ ông Powell trước các cuộc tấn công dữ dội từ các nghị sỹ của Đảng Dân chủ vào năm 2022 - thời điểm có nhiều ý kiến cho rằng Fed có thể tăng lãi suất lên tới mức gây ra suy thoái kinh tế.
Việc tấn công ông Powell “là điều tiêu cực đối với nền kinh tế và tiêu cực đối với thị trường” - ông Hassett nói trên kênh Fox News vào năm 2022. “Sự độc lập của Fed là vô cùng quan trọng. Tôi nghĩ rằng Tổng thống Trump đã bắt đầu nhận ra điều đó sau một thời gian”.
Về phần mình, ông Powell đã thể hiện sự tin tưởng rằng ông không thể bị sa thải trước khi nhiệm kỳ Chủ tịch Fed kéo dài 4 năm của ông kết thúc vào tháng 5/2026. Bất kỳ nỗ lực nào của ông Trump nhằm sa thải ông đều có thể dẫn tới một “cuộc đấu” lịch sử tại Tòa án Tối cao Mỹ.
Thượng nghị sỹ Cộng hòa John Kennedy ngày 20/4 nói ông không cho rằng Tổng thống có quyền sa thải Chủ tịch Fed. “Fed phải độc lập. Theo tôi được biết, ông Powell là một người mạnh mẽ. Ông ấy sẽ làm những gì mà ông ấy cho là đúng. Ông ấy sẽ không để lịch sử nêu tên mình với tư cách là vị chủ tịch Fed để cho lạm phát tăng mất kiểm soát”, ông Kennedy nhận định.
An Huy