Chiều 25-11, Diễn đàn “Ứng dụng khoa học, công nghệ trong dự báo và cảnh báo sớm thiên tai” diễn ra tại Bắc Ninh.
Diễn đàn do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ NN&MT), Sở NN&MT Bắc Ninh cùng các cơ quan liên quan phối hợp tổ chức.
Thông tin tại diễn đàn, ông Nguyễn Tôn Quân, Phó Trưởng phòng Quản lý thiên tai cộng đồng và Truyền thông (Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai), cho biết trung bình giai đoạn 2006-2025, thiên tai làm 314 người chết và mất tích mỗi năm; thiệt hại kinh tế tương đương 1-1,5% GDP.
Ông Nguyễn Tôn Quân, Phó Trưởng phòng Quản lý thiên tai cộng đồng và Truyền thông (Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai).
Năm 2025, tính đến hiện tại, đã xuất hiện 19 cơn bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, chỉ kém kỷ lục năm 2017. Trong đó, nhiều cơn di chuyển nhanh, trái quy luật và 3 cơn rất mạnh đổ bộ miền Trung, buộc Thủ tướng phải lập Ban Chỉ đạo tiền phương.
Từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai diễn ra dồn dập, khốc liệt, trên phạm vi rộng, mang nhiều yếu tố bất thường, đã khiến 409 người chết, mất tích; 727 người bị thương.
Thiên tai làm 337.297 nhà bị sập, đổ, trôi, hư hỏng, tốc mái; 553.417 ha lúa, hoa màu và 376.792 ha cây trồng khác bị ngập úng, thiệt hại... Tổng thiệt hại về kinh tế do thiên tai gây ra ước tính trên 85.099 tỉ đồng.
“Mưa lớn cực đoan gây lũ vượt lịch sử trên hơn 13 tuyến sông và ngập lụt nghiêm trọng tại nhiều đô thị từ Bắc Bộ đến Tây Nguyên, tạo nên tình trạng bão chồng bão, lũ chồng lũ. Lũ đặc biệt lớn được ghi nhận tại 19 trạm thuộc 11 tỉnh, trong đó Bắc Ninh, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng xuất hiện nhiều điểm vượt mức lịch sử”, ông Quân cho hay.
Những tháng cuối năm 2025, nguy cơ mưa lũ lớn vẫn hiện hữu tại Trung Bộ, đặc biệt khi bão số 15 có thể xuất hiện trên Biển Đông và đổ bộ vào những ngày tới.
Theo ông Nguyễn Tôn Quân, nhiệm vụ cấp thiết trong thời gian tới là thực hiện nghiêm Chỉ thị 42 của Ban Bí thư, Luật Phòng, chống thiên tai và các văn bản hướng dẫn; đồng thời lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai vào quy hoạch phát triển ngành, vùng.
“Chúng ta cần xem xét điều chỉnh các quy chuẩn xây dựng hạ tầng để nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai; nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo bằng việc mở rộng mạng lưới trạm đo mưa và cải thiện dự báo mưa lớn”, ông nhấn mạnh.
Cạnh đó là việc hoàn thiện bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai đến từng thôn, bản, công tác rà soát, sắp xếp và di dời người dân khỏi các khu vực có nguy cơ sạt lở, lũ quét, ngập sâu phải được triển khai quyết liệt, gắn với việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng thuận thiên và bền vững hơn.
Các tuyến đê, hồ chứa và hạ tầng phòng chống thiên tai cần được ưu tiên đầu tư, tu bổ, nâng cấp; cũng như điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa theo hướng dành đủ dung tích cắt lũ cho hạ du.
TS. Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng Phòng, tránh thiên tai (giữa) phát biểu tại diễn đàn.
TS. Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng Phòng, tránh thiên tai, cho rằng các địa phương, trong đó có miền Bắc, cần nghiên cứu xây dựng mô phỏng rủi ro ngập lụt và sạt lở theo từng vùng, từng cấp độ, từng bước hoàn thiện để phục vụ cảnh báo chủ động.
Những công nghệ này chỉ phát huy hiệu quả khi đi cùng đầu tư thiết bị quan trắc, hệ thống cảnh báo và một bộ máy vận hành ổn định, được duy trì lâu dài.
TS. Cao Đức Phát cho biết khi cả nước đang hướng về miền Trung để hỗ trợ đồng bào vượt qua khó khăn, đây cũng là thời điểm cần suy nghĩ sâu hơn về việc ứng dụng khoa học kỹ thuật để xây dựng các mô phỏng cảnh báo cụ thể: mưa 300 mm, 500 mm hay 700 mm sẽ gây ngập đến đâu. Hay trong tình huống mất điện, mất sóng, cán bộ cơ sở vẫn có thể dựa vào thông tin đầu vào để hướng dẫn người dân chủ động ứng phó.
Trong 17 năm qua, Quỹ Cộng đồng Phòng, tránh thiên tai đã huy động nguồn lực xã hội để lắp đặt gần 1.000 trạm đo mưa và cảnh báo lũ tự động. Hiện quỹ tiếp tục phối hợp hỗ trợ thiết bị đo mặn, cảnh báo sạt lở, xây dựng hệ thống cảnh báo số và đội xung kích phòng chống thiên tai ở cơ sở.
AN HIỀN