Đại biểu cảnh báo loạt nguy cơ khiến Việt Nam mắc bẫy thu nhập trung bình

5 giờ trướcBài gốc

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 4/11, Quốc hội thảo luận ở Tổ về dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Việt Nam buộc phải tái cấu trúc nền kinh tế

Góp ý tại tổ Hà Nội, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Tp.Hà Nội) bày tỏ ấn tượng khi trong Văn kiện có mục IV, xác lập mô hình tăng trưởng mới, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; và mục VII về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

"Đây là 2 trụ cột trọng tâm, là con đường căn bản và tất yếu để Việt Nam có thể đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế 2 con số trong giai đoạn tới", ông Cường nói.

Theo đại biểu Cường, Việt Nam là một nền kinh tế mở, hướng mạnh vào xuất khẩu, thuộc nhóm 20 quốc gia có quy mô thương mại hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, điều đáng suy nghĩ là năng suất lao động của Việt Nam vẫn thuộc nhóm thấp, thu nhập bình quân đầu người mới đạt khoảng 5.000 USD - chỉ vừa vượt ngưỡng trung bình thấp.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Ảnh: Media Quốc hội).

Nhắc lại phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Diễn đàn Doanh nghiệp phát triển công nghệ số "Tại sao Việt Nam đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu điện thoại di động, thứ 5 về linh kiện máy tính, thứ 7 về phần mềm, thứ 8 về thiết bị điện tử, nhưng năng suất và thu nhập vẫn thấp?", theo ông Cường, nguyên nhân cốt lõi là mô hình xuất khẩu hiện nay chủ yếu dựa vào gia công, lắp ráp, khiến phần lớn giá trị gia tăng rơi vào tay các doanh nghiệp nước ngoài.

Ông cũng lấy ví dụ một chiếc áo xuất khẩu giá 20 USD, doanh nghiệp Việt Nam chỉ hưởng khoảng 2 USD. Dù có tăng gấp đôi năng suất cũng chỉ hưởng 4 USD trong khi nước ngoài hưởng 40 USD.

Đại biểu Cường cho rằng, nếu không thay đổi mô hình, dù kim ngạch xuất khẩu đạt 1.000 tỷ USD, phần giá trị giữ lại vẫn chỉ quanh 200 tỷ USD. Điều này khiến Việt Nam khó bứt phá về thu nhập, dễ rơi vào "bẫy thu nhập trung bình".

"Do đó, muốn trở thành nước thu nhập cao, đạt tăng trưởng 2 con số, Việt Nam buộc phải tái cấu trúc nền kinh tế, chuyển từ mô hình gia công sang mô hình làm chủ các khâu có giá trị cao trong chuỗi giá trị toàn cầu", đại biểu Cường nói.

Vị đại biểu đoàn Hà Nội cũng kiến nghị Văn kiện cần nhấn mạnh xây dựng chiến lược phát triển các sản phẩm thay thế, gắn với cơ chế "đặt hàng và bảo hộ sản xuất trong nước". Bởi nếu không có bảo hộ hợp lý, doanh nghiệp nước ngoài sẽ tiếp tục nhập khẩu linh kiện, lắp ráp trong nước, triệt tiêu động lực phát triển công nghiệp nội địa.

Tham gia phát biểu tại tổ 2, ông Phan Văn Mãi - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội chia sẻ, ông đã tham gia Tiểu ban Kinh tế - Xã hội và có nhiều ý kiến đóng góp trong quá trình xây dựng dự thảo Văn kiện.

Góp ý về sự đồng bộ giữa Báo cáo chính trị và Chương trình hành động, ông Mãi cho biết, trước đây hệ thống văn kiện Đại hội có 3 văn kiện riêng biệt gồm: Báo cáo chính trị, Báo cáo về kinh tế - xã hội và Báo cáo về xây dựng Đảng. Lần này, 3 văn kiện được tổng hợp thành một, trong đó phần về kinh tế - xã hội và xây dựng Đảng trở thành Chương trình hành động.

Ông Mãi lưu ý cần rà soát kỹ để bảo đảm Chương trình hành động thực sự cụ thể hóa các tư tưởng, quan điểm lớn của Báo cáo Chính trị, tránh tình trạng thiếu gắn kết hoặc dàn trải theo chuyên ngành.

Đại biểu Phan Văn Mãi - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội (Ảnh: Quang Khánh).

Dẫn chứng cụ thể, ông Mãi cho rằng nếu Việt Nam đặt mục tiêu đạt Net Zero vào năm 2045 - 2050, thì cần có một kịch bản phát triển toàn diện, tương tự như cách tiếp cận với đề án tăng trưởng 2 con số. Tuy nhiên, để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, chỉ riêng mục tiêu tăng trưởng 2 con số là chưa đủ, bởi đây là vấn đề tổng hợp, đòi hỏi tư duy liên ngành, liên vùng.

Ông Mãi chỉ rõ, trong Dự thảo đã nêu rõ định hướng về mô hình tăng trưởng, bao gồm xác định các cực tăng trưởng, vùng kinh tế trọng điểm, các đô thị và đặc khu kinh tế thế hệ mới ngang tầm khu vực và thế giới. Tuy nhiên, Chương trình hành động hiện chưa phản ánh rõ các định hướng này.

"Tôi đề nghị cần xác định rõ trong 5, 10 hay 20 năm tới, những cực tăng trưởng nào cần ưu tiên đầu tư, những vùng kinh tế trọng điểm nào cần tập trung phát triển. Theo tôi, nên có một đề án hoặc chương trình phát triển vùng trọng điểm, đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Đông Nam Bộ.

Nếu 2 vùng này được đầu tư đồng bộ về hạ tầng vật chất, hạ tầng thể chế, hạ tầng pháp lý và nhân lực, chúng có thể đóng góp trên 60% GDP cả nước, trở thành động lực quan trọng giúp Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình", ông Mãi nói.

Cần đặt mục tiêu tăng trưởng dịch vụ ngang bằng với tốc độ tăng GDP

Đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn Tp.HCM) cho biết, qua nghiên cứu, ông nhận thấy, mô hình phát triển kinh tế trong văn kiện được định hướng rõ ràng, tập trung vào các ngành có hàm lượng khoa học - công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn, như công nghiệp chế biến, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và công nghiệp bán dẫn.

Bên cạnh đó, nguồn lực đầu tư cũng được bố trí tập trung theo các hướng này, thể hiện rõ định hướng dịch chuyển cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ, công nghiệp chế biến, chế tạo, gắn với 3 trụ cột tăng trưởng bền vững là kinh tế, môi trường và văn hóa.

Đại biểu Trần Anh Tuấn phát biểu tại tổ (Ảnh: Quang Khánh).

Về các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đại biểu Trần Anh Tuấn đồng tình với mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm, thu nhập bình quân đầu người đạt 8.500 USD vào năm 2030. Tuy nhiên, chỉ tiêu tăng trưởng khu vực dịch vụ hiện mới ở mức 9,5% - thấp hơn tốc độ tăng trưởng GDP chung - theo đại biểu, cần được xem xét điều chỉnh.

Ông phân tích, khu vực dịch vụ hiện chiếm khoảng 43% cơ cấu GDP, cao hơn khu vực công nghiệp và xây dựng (khoảng 40%), và đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế. Đặc biệt, tại các đô thị lớn, dịch vụ không chỉ là thương mại, du lịch mà còn bao gồm y tế, giáo dục, an sinh xã hội, dịch vụ kỹ thuật cao – những lĩnh vực cần được ưu tiên đầu tư, phát triển.

"Tôi cho rằng, mục tiêu tăng trưởng khu vực dịch vụ nên ít nhất ngang bằng, hoặc cao hơn tốc độ tăng GDP chung, tức khoảng 10% trở lên, để phản ánh đúng vai trò, tiềm năng và động lực của khu vực này trong mô hình tăng trưởng mới", ông Tuấn góp ý.

Nguyễn Thu Huyền

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/dai-bieu-canh-bao-loat-nguy-co-khien-viet-nam-mac-bay-thu-nhap-trung-binh-204251104172354149.htm