Toàn cảnh phiên thảo luận của Quốc hội chiều 24/11. (Nguồn: Quốc hội)
Phát huy vai trò của báo chí trong phát triển kinh tế-xã hội
Nhấn mạnh đến quyền tác nghiệp của nhà báo, đại biểu Lê Thu Hà (đoàn Lào Cai) đề nghị bổ sung vào Điều 9 quy định về an toàn tác nghiệp. Cần thiết lập cơ chế phối hợp rõ ràng giữa cơ quan báo chí, chính quyền địa phương và lực lượng chức năng.
“Nhà báo là những người đi vào các điểm nóng của sự thật và pháp luật cần bảo vệ họ một cách tương xứng. Nhà báo được bảo vệ thì báo chí mới mạnh và báo chí mạnh thì nền dân chủ mới vững”, đại biểu Lê Thu Hà nhấn mạnh.
Theo đại biểu Đoàn Thị Lê An (đoàn Cao Bằng), dự thảo Luật còn quy định thiếu quyền được đảm bảo an toàn của nhà báo. Do đó, đại biểu kiến nghị xem xét bổ sung quy định về quyền được bảo vệ an toàn của nhà báo khi tác nghiệp trong các tình huống rủi ro, bao gồm thiên tai, cháy nổ, hiện trường tai nạn, khu vực có nguy cơ mất an toàn hoặc các bối cảnh nhạy cảm về an ninh trật tự.
“Thực tiễn thời gian qua cho thấy, nhiều nhà báo khi tác nghiệp tại điểm nóng đã đối diện rủi ro cao về tính mạng, sức khỏe, bị cản trở hoặc thiếu sự hỗ trợ kịp thời. Dự thảo luật hiện chưa có quy định đầy đủ trách nhiệm bảo vệ nhà báo trong các tình huống này.
Tôi cho rằng, việc bổ sung quy định trên là cần thiết nhằm bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của nhân dân, bảo vệ an toàn tính mạng và sức khỏe của lực lượng làm nhiệm vụ báo chí. Việc này cũng tạo cơ sở pháp lý thống nhất để lực lượng chức năng phối hợp hỗ trợ nhà báo tại hiện trường, phù hợp thông lệ quốc tế về bảo vệ phóng viên khi tác nghiệp tại các khu vực nguy hiểm”, đại biểu Đoàn Thị Lê An phân tích.
Cụ thể, đại biểu Đoàn Thị Lê An kiến nghị sửa đổi bổ sung thêm tại khoản 2 như sau:
Thứ nhất, nhà báo khi tác nghiệp tại khu vực xảy ra thiên tai, thảm họa, cháy nổ, sự cố khẩn cấp, hiện trường tai nạn hoặc các khu vực có nguy cơ mất an toàn, khu vực nhạy cảm về an ninh trật tự được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, phương tiện tác nghiệp và trang thiết bị trong phạm vi điều kiện cho phép.
Thứ hai, cơ quan chức năng tại hiện trường có trách nhiệm hướng dẫn khu vực an toàn, hỗ trợ nhà báo tác nghiệp phù hợp, thực hiện các biện pháp bảo vệ cần thiết và không được cản trở trái pháp luật hoạt động báo chí. Cơ quan báo chí có trách nhiệm trang bị phương tiện bảo hộ và huấn luyện kỹ năng an toàn cho nhà báo khi tác nghiệp tại môi trường nguy hiểm.
Bên cạnh đó, đại biểu Lê An đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung vào dự thảo Luật quy định về chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng đối với nhà báo đang công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn với một số nội dung sau:
Một là, bảo đảm nhà báo tại các vùng đặc thù được tiếp cận bình đẳng với các chương trình đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và kỹ năng số. Đồng thời, xem xét hỗ trợ chi phí học tập, đi lại và tài liệu.
Hai là, tổ chức hình thức đào tạo phù hợp, bao gồm đào tạo lưu động tại địa phương, đào tạo trực tuyến linh hoạt nhằm khắc phục hạn chế về hạ tầng và điều kiện di chuyển.
Ba là, bổ sung nội dung bồi dưỡng đặc thù như kiến thức về văn hóa, xã hội, dân tộc thiểu số, kỹ năng tiếp cận cộng đồng, kỹ năng an toàn tác nghiệp tại khu vực rủi ro và an toàn thông tin trong môi trường số.
Theo đại biểu, việc bổ sung những chính sách này sẽ góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ nhà báo ở vùng trọng yếu, bảo đảm dòng thông tin chính xác, kịp thời đến người dân. Đồng thời, phát huy vai trò của báo chí trong phát triển kinh tế-xã hội tại khu vực khó khăn.
Cụm từ “làm biến dạng, lai căng tiếng Việt” mang tính định tính
Nhấn mạnh quy định hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 9 là điều khoản then chốt, tác động trực tiếp đến hoạt động tác nghiệp đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, nội dung này phải quy định thật rõ ràng và tránh khái niệm mở.
Cũng theo đại biểu, một số cụm từ như “ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh uy tín quốc gia” (Khoản 5) và “làm biến dạng, lai căng tiếng Việt” (Khoản 7) vẫn còn mang tính định tính.
“Đề nghị rà soát, giải thích và lượng hóa trong văn bản dưới luật để tránh các cách hiểu khác nhau. Việc này cũng nhằm bảo vệ nhà báo khi gặp rủi ro pháp lý trong quá trình tác nghiệp đúng pháp luật”, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị.
Cùng quan tâm nội dung này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, bên cạnh quy định về các hành vi bị nghiêm cấm tại Khoản 9, Điều 9 dự thảo Luật, Ban soạn thảo cần xem xét, bổ sung rõ hành vi cung cấp thông tin suy đoán, không có nguồn gốc.
Bởi theo đại biểu, thông tin suy đoán lan truyền nhanh, dễ gây thiệt hại lớn về thị trường và trật tự an toàn xã hội. Quy định chặt chẽ sẽ tăng tính răn đe và củng cố nguyên tắc thông tin trung thực.
Góp ý về các hành vi bị nghiêm cấm, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Lâm Đồng) nhận thấy, Điều 9 dự thảo Luật quy định 14 nhóm hành vi bị cấm, nhưng chưa đề cập hành vi đe dọa, tấn công, khủng bố nhà báo trên không gian mạng.
Đại biểu cho hay, đây là một tình trạng ngày càng phổ biến và gây ảnh hưởng rất lớn đến an toàn nghề nghiệp của đội ngũ nhà báo, do đó đề nghị bổ sung hành vi này vào Điều 9 để bảo vệ đội ngũ làm báo.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Hữu Thông, tại điểm c khoản 1 quy định: “Gây chiến tranh tâm lý.” Đây là một thuật ngữ có nội hàm rộng, chưa có cơ sở xác định thế nào là hành vi “gây chiến tranh tâm lý”, mức độ, cách thức và hậu quả ra sao. Việc thiếu định nghĩa có thể dẫn đến lúng túng trong áp dụng pháp luật.
Do đó, đề nghị Ban soạn thảo làm rõ hoặc định nghĩa “chiến tranh tâm lý” trong phần giải thích từ ngữ của Luật để đảm bảo tính minh bạch.
Về quy định cấm thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân, cũng như quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án, đại biểu Nguyễn Ngọc Xuân (đoàn TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, đây là nội dung cử tri đặc biệt quan tâm trong bối cảnh đa dạng thông tin, có nhiều thông tin xấu độc, thông tin giả chưa được kiểm chứng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các tổ chức và cá nhân.
Do đó, cần có hướng dẫn chi tiết để các cơ quan báo chí và cá nhân thực hiện. Đồng thời, cần thiết lập cơ chế giám sát chủ động và xử lý nghiêm minh nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tổ chức, cá nhân.
Gia Thành