Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng khi thực sự đầu tư cho giáo dục, trường học phải là cơ sở khang trang nhất của một địa phương. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)
Thảo luận về Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035, các đại biểu Quốc hội thống nhất về tính cấp thiết của chương trình đồng thời nhận định chương trình đã tháo gỡ hai điểm nghẽn lớn nhất là cơ sở vật chất và đội ngũ nhà giáo.
Dốc nguồn lực cho cơ sở vật chất
Chương trình dự kiến được thực hiện trong 10 năm, 2026-2035, với tổng vốn đầu tư khoảng 580.133 tỷ đồng, với 5 dự án, trong đó, có 3 dự án đầu tư cho cơ sở vật chất. Cụ thể, dự án đầu tư cơ sở vật chất cho giáo dục mầm non và phổ thông với tổng vốn 202.000 tỷ đồng; dự án đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp với tổng vốn hơn 59.700 tỷ đồng; dự án tăng cường cơ sở vật chất cho các cơ sở giáo dục đại học với vốn đầu tư 277.000 tỷ đồng.
Giáo sư Hoàng Văn Cường (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội) đánh giá cao việc chương trình có đến 3 trên tổng số 5 dự án cấu phần tập trung vào đầu tư cơ sở vật chất từ giáo dục mầm non, phổ thông, nghề nghiệp đến đại học nhằm tạo lập hệ thống cơ sở vật chất khang trang, hiện đại.
Ông Cường cho rằng để có một nền giáo dục thực sự là hiện đại, đồng bộ và đạt chuẩn thế giới thì trước hết phải có cơ cơ sở vật chất đảm bảo cho hoạt động dạy và học. Lấy dẫn chứng từ thực tế việc phổ cập mầm non gặp rất nhiều khó khăn do thiếu trường lớp, đại biểu nhận định việc chương trình đặt ra việc phải đảm bảo trường lớp là yếu tố cơ bản nhất để đạt mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục.
Ở các quốc gia trên thế giới, giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông được triển khai tốt vì các cơ sở thực hành nghề, xưởng mộc, xưởng cơ khí của họ rất hiện đại, thậm chí hiện đại hơn cả các cơ sở sản xuất của nhà máy. Nhờ đó học sinh được tiếp cận đầy đủ yếu tố kỹ thuật cần thiết. Đây là yếu tố có tính quyết định để nâng cao trình độ giáo dục.
Với giáo dục nghề nghiệp, để đạt chuẩn quốc tế và khu vực thì thiết bị thực hành phải đạt chuẩn, hiện đại. Nếu học lý thuyết xong nhưng thực hành trên thiết bị lạc hậu thì người học sẽ không thể tiếp cận công nghệ và máy móc của doanh nghiệp. Vì vậy, cần đầu tư và trang bị cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp những điều kiện hiện đại nhất.
Giáo dục đại học cũng tương tự. Trung Quốc trong khoảng 20 năm đã tạo ra bước đột phá, hình thành các trường đại học hàng đầu thông qua hai chương trình: Chương trình 985 với 39 trường và Chương trình 211 với khoảng 115 trường đại học. Hai chương trình này đã tạo ra sự bứt phá về đầu tư cho các trường đại học. Điển hình như Đại học Thanh Hoa được đầu tư khoảng 6 tỷ USD trong Chương trình 985.
Phòng học tạm tại Trường Tiểu học Nghĩa Tâm (xã Nghĩa Tâm, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái). (Ảnh: Phạm Mai/Vietnam+)
“Chương trình của chúng ta hiện nay cũng được ưu tiên lớn, tổng mức đầu tư khoảng 580 nghìn tỷ đồng (tương đương 23 tỷ USD). Điều này cho thấy mặc dù chúng ta đã đầu tư nhiều, nhưng so với thế giới thì vẫn là mức đầu tư cần thiết để tạo bước phát triển vượt bậc cho các trường đại học. Do đó, tôi hoàn toàn đồng tình với sự cần thiết phải triển khai chương trình này,” đại biểu Hoàng Văn Cường nói.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng bày tỏ kỳ vọng khi chương trình được triển khai, tại các địa phương, cơ sở giáo dục sẽ trở thành những công trình khang trang nhất. “Khi trường học sạch đẹp, chất lượng giáo dục chắc chắn sẽ cải thiện. Học sinh đến trường sẽ cảm thấy hứng khởi và mong muốn học tập trong một môi trường tốt,” ông Cường nhấn mạnh đồng thời cho hay hiện nay, tại nhiều địa phương, đặc biệt khu vực đồng bằng sông Cửu Long và miền núi, nhiều trường học xuống cấp, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu, ảnh hưởng đến tâm lý học sinh.
Nêu dẫn chứng thực tế từ Đại học Kinh tế Quốc dân, đại biểu Hoàng Văn Cường hay sau khi được đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại, sinh viên đến trường nhiều hơn, không chỉ trong giờ học mà cả ngoài giờ. Trường trở thành không gian tự học tập, nghiên cứu, tích lũy kiến thức của các em.
“Ba cấu phần đầu tư cơ sở vật chất là rất quan trọng để tạo ra môi trường học tập thu hút và đáp ứng đầy đủ điều kiện học tập cho học sinh, sinh viên. Khi đó, việc triển khai mô hình giáo dục hai buổi/ngày không còn mang tính hành chính mà trở thành nhu cầu tự nhiên, bởi phần lớn hoạt động học tập sẽ do học sinh chủ động thực hiện trong không gian nhà trường,” Giáo sư Hoàng Văn Cường nói.
Tháo gỡ điểm nghẽn giáo viên
Bên cạnh đầu tư cơ sở vật chất, một dự án quan trọng trong cấu phần của chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, cơ sở giáo dục đào tạo và người học trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và đổi mới toàn diện giáo dục đào tạo với vốn đầu tư 38.800 tỷ đồng.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho hay trước đây, nhiều dự án ODA chủ yếu tập trung vào thiết bị, nhà xưởng, mà chưa chú trọng đào tạo người vận hành. Tuy nhiên, một nền giáo dục chỉ có thể tốt khi đội ngũ giáo viên đủ năng lực. Nếu giáo viên không đạt trình độ cần thiết thì các trang thiết bị hiện đại cũng không phát huy hiệu quả.
Do vậy, ông Cường cho rằng cấu phần nâng cao trình độ giáo viên cần được ưu tiên. “Hiện kinh phí dành cho nội dung này vẫn còn khiêm tốn, cần được bổ sung để đáp ứng yêu cầu nâng tầm đội ngũ giáo viên,” Giáo sư Hoàng Văn Cường nói.
Các đại biểu tỉnh Điện Biên và Cần Thơ thảo luận tại tổ về hai chương trình mục tiêu quốc gia cho giáo dục và y tế. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)
Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Văn Quân (đoàn Cần Thơ) khẳng định muốn học tốt thì phải dạy tốt, muốn dạy tốt phải có thầy giỏi. Nêu thực tế hiện nay có hiện tượng sinh viên kế toán ra trường không làm được báo cáo tài chính, kỹ sư xây dựng không đọc được bản vẽ, đại biểu Quân cho rằng cần đầu tư mạnh mẽ hơn nữa cho chất lượng đội ngũ nhà giáo và cơ sở vật chất phục vụ thực hành.
Bên cạnh vấn đề chất lượng, Giáo sư Nguyễn Anh Trí (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội) kiến nghị cần đảm bảo đủ số lượng giáo viên ở mọi nơi, mọi cấp học, kể cả vùng sâu vùng xa và thành phố. Chia sẻ từ thực tiễn tiếp xúc cử tri, Giáo sư Nguyễn Anh Trí cho hay nhiều địa phương khi thực hiện tinh giản đội ngũ biên chế đã tinh giảm giáo viên. Nhiều giáo viên thực hiện chế độ ký hợp đồng giảng dạy theo năm gây nhiều hệ lụy, khiến thầy cô tâm huyết nhưng không yên tâm công tác, có giáo viên ngày 4/9 vẫn chưa biết có được đứng lớp hay không trong khi 5/9 đã là khai giảng năm học mới.
Theo đó, đại biểu Nguyễn Anh Trí kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo thống kê để có báo cáo cụ thể với Chính phủ, với Trung ương về vấn đề này để có giải pháp triệt để./.
(Vietnam+)