Đãi ngộ vượt khung để 'gọi tên' nhân tài

9 giờ trướcBài gốc

Từ hành lang pháp lý đột phá…

Trong các hội nghị, cuộc họp gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp cùng Bộ KH&CN, các Bộ, ngành liên quan, khẩn trương soạn thảo và ban hành cơ chế đặc biệt để thu hút nhân tài, đặc biệt trong các lĩnh vực AI, bán dẫn, vật liệu mới… với yêu cầu rõ ràng: cơ chế đủ sức cạnh tranh toàn cầu, kể cả vượt khung về lương, nhà ở, điều kiện làm việc, để mời gọi ít nhất 100 chuyên gia công nghệ hàng đầu về nước, hoàn thành ngay trong tháng 8/2025.

Chủ trương này thể hiện tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như quyết tâm cao độ trong việc kiến tạo một đội ngũ trí thức, chuyên gia hàng đầu để dẫn dắt công cuộc phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Những năm qua, việc thu hút nhân tài KH&CN là một trong những “điểm nghẽn” của hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ ở Việt Nam do các chính sách, quy định chưa phù hợp.

Bốn tháng sau khi hợp nhất, Bộ KH&CN đã trình và được Quốc hội thông qua 5 luật có tính nền tảng, tạo dựng hành lang pháp lý quan trọng để dẫn dắt sự phát triển của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. 5 luật gồm Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Ông Mai Ánh Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN nhận định, hiện nay, khung pháp lý hiện hành đã khá hoàn thiện, tạo bước đột phá thu hút nhân tài, nhân lực chất lượng cao. Trong đó, việc Quốc hội thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2025 có hiệu lực từ 1/10 tới đây, đã tạo ra một nền tảng vững chắc và mang tính đột phá để thu hút nhân tài và thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Luật được xây dựng bám sát các quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tình hình mới; tạo hành lang pháp lý thông thoáng, công nhận, trao quyền cho nhà khoa học về sở hữu trí tuệ, tài chính và quyền khai thác thương mại.

Luật Công nghiệp công nghệ số năm 2025 có hiệu lực từ đầu năm 2026 với mục tiêu cụ thể hóa các chính sách phát triển công nghiệp công nghệ số trở thành ngành kinh tế trụ cột, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút và phát triển nhân tài công nghệ. Luật sẽ thiết lập những đãi ngộ chưa từng có. Không chỉ dừng lại ở chính sách thuế hay điều kiện cư trú thuận lợi, Luật còn đưa ra các cơ chế lương, thưởng có thể cạnh tranh trực tiếp với thị trường nhân lực toàn cầu. Từ không gian sống, phương tiện đi lại, điều kiện làm việc, đến hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu, hoạt động quốc tế… đều được thiết kế theo hướng mở rộng biên độ đãi ngộ.

Về phía Bộ Nội vụ, Bộ đã hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị định quy định việc tuyển chọn, sử dụng tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Theo đó, cán bộ được tuyển chọn có thể được hưởng lương bậc chuyên gia cao cấp tương đương Bộ trưởng, cộng thu nhập bổ sung theo thỏa thuận, miễn thuế thu nhập cá nhân, được bảo đảm nhà ở, phương tiện, điều kiện làm việc… Đối với chuyên gia quốc tế, thời hạn thẻ tạm trú có thể lên tới 5 năm, gia đình được hưởng chế độ tương đương và miễn thuế thu nhập trong 5 năm đầu.

Bộ Nội vụ dự kiến ngân sách nhà nước bố trí kinh phí để thực hiện ký hợp đồng khoảng 530 tỷ đồng/1 năm đối với việc tuyển chọn khoảng 6 Tổng công trình sư, khoảng 30 Kiến trúc sư trưởng hệ thống và khoảng 124 Kiến trúc sư trưởng của Bộ, ngành, địa phương.

Tới môi trường sáng tạo đích thực

Trên cơ sở định hướng lớn từ Nghị quyết 57-NQ/TW và các luật vừa được ban hành, Bộ KH&CN đang gấp rút xây dựng các chính sách cụ thể và linh hoạt để hiện thực hóa việc thu hút và trọng dụng nhân tài. Trong đó có thể kể đến việc xây dựng và ban hành các quy định cụ thể về cơ chế chấp nhận rủi ro; cơ chế tự chủ đối với các tổ chức KH&CN công lập; chính sách ưu đãi vượt trội để phát triển công nghiệp bán dẫn; chính sách thu hút, sử dụng và trọng dụng đối với nhân tài, nhân lực chất lượng cao và quy định về phân chia lợi ích từ kết quả nghiên cứu.

Thực tế, dù hành lang pháp lý khá hoàn thiện, các luật mới đã được ban hành, nhưng theo đánh giá của Bộ KH&CN, việc triển khai vẫn đối mặt với một số thách thức, đòi hỏi tính đồng bộ và khả năng thực thi. Bởi các nghị định, thông tư hướng dẫn cần được ban hành nhanh chóng và đồng bộ với các luật liên quan như Luật Ngân sách, Luật Viên chức... Theo Bộ KH&CN, mức đãi ngộ tài chính vẫn chưa sánh được với nhiều quốc gia phát triển. Cơ chế vượt khung đã có trong luật nhưng cần văn bản hướng dẫn rõ ràng để đột phá.

Bộ đang gấp rút xây dựng Đề án “Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” để trình Chính phủ trong tháng 9/2025. Song song là đầu tư mạnh vào hạ tầng nghiên cứu, nâng cấp phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu quốc tế, khu công nghệ cao, vườn ươm… giảm tối đa rào cản hành chính, bảo đảm quyền tự chủ cho nhà khoa học.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Tấm thảm đỏ đầu tiên là môi trường sáng tạo đích thực. Khi Việt Nam có bài toán tầm cỡ toàn cầu, người tài sẽ tìm đến không chỉ để giúp đất nước mà còn để thành danh, làm giàu tại đây”. Bộ KH&CN xác định trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nhân lực chất lượng cao, nhân tài là yếu tố quyết định, không thể thu hút bằng chính sách cứng nhắc. Việc vượt khung lương, cấp nhà ở, điều kiện làm việc không nên xem là đặc ân mà là điều kiện tối thiểu để những người có khả năng tạo đột phá yên tâm làm việc.

Cơ chế vượt khung không chỉ là câu chuyện về lương, thưởng hay nhà ở, mà là lời cam kết kiến tạo một môi trường sáng tạo đích thực, nơi nhân tài được tôn trọng, trao quyền và có điều kiện để tạo ra đột phá. Khi luật pháp thông thoáng, chính sách linh hoạt và tầm nhìn chiến lược được thực thi đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm đến của những người tài xuất sắc nhất, biến trí tuệ thành động lực then chốt cho phát triển bền vững và hội nhập toàn cầu.

Nguyệt Thương

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/dai-ngo-vuot-khung-de-goi-ten-nhan-tai.html