Đài phun nước đô thị và câu chuyện thiết kế cảnh quan tích hợp theo hướng xanh, bền vững

7 giờ trướcBài gốc

PGS-TS. Lưu Đức Hải (Viện trưởng Viện nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng -Tổng hội Xây dựng Việt Nam) trình bày tại “Diễn đàn đổi mới cảnh quan bền vững và đô thị sinh thái và Diễn đàn Thiết kế xanh cảnh quan Đài phun nước quốc tế 2025”, tổ chức tại thành phố Dương Châu (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc) ngày 21.6.2025. Ảnh: CTV

Lịch sử của đài phun nước đô thị

Đài phun nước đã là một phần không thể thiếu trong lịch sử kiến trúc từ thời cổ đại (bắt đầu từ nền văn minh Hy Lạp khoảng từ thế kỷ thứ 8 trước công nguyên và kéo dài đến khoảng thế kỷ 5 sau công nguyên), phát triển từ việc quản lý nước thực tế đến các biểu hiện nghệ thuật tinh tế. Các đài phun nước ban đầu, như những đài phun nước được tìm thấy ở Mesopotamia và Ai Cập, chủ yếu được sử dụng để lưu trữ và phân phối nước.

Khi nền văn minh phát triển, đài phun nước trở nên tích hợp hơn vào không gian công cộng, phản ánh niềm tự hào của công dân và cung cấp khả năng tiếp cận nước thuận tiện. Người Hy Lạp và La Mã đã phát triển thiết kế đài phun nước, sử dụng các cống dẫn nước để tạo ra các đài phun nước lớn như những tượng đài công cộng.

Trong nhiều nền văn minh cổ đại, đài phun nước đóng vai trò cơ bản trong thiết kế và kiến trúc. Ở Ai Cập cổ đại, nước, đặc biệt là nguồn nước, tượng trưng cho sự sống và khả năng sinh sản. Đền thờ và cung điện thường được trang trí bằng đài phun nước, được coi là biểu tượng của dòng nước thiêng liêng, chảy xiết. Ngoài sức hấp dẫn trang trí, những đài phun nước này còn tượng trưng cho sức mạnh và sự hùng vĩ của các Pharaoh và các vị thần thời bấy giờ. Tương tự như vậy, trong các khu vườn của các ngôi đền Ai Cập, đài phun nước được coi là yếu tố của dòng nước hòa hợp với thiên nhiên và tượng trưng cho trật tự vũ trụ.

Đài phun nước 2000 năm tuổi ở thành phố cổ Sagalassos, Thổ Nhĩ Kỳ, sau nhiều năm nỗ lực phục hồi ấn tượng kể từ những năm 1990. Nguồn: 9gag.com

Trong các ngôi đền Hindu và Phật giáo, hồ bơi và đài phun nước là một phần không thể thiếu trong thiết kế đền thờ. Nước trong những không gian này thường được sử dụng cho các nghi lễ tôn giáo, thanh lọc tâm linh và làm sạch cơ thể. Ở một số ngôi đền, đài phun nước và các đặc điểm nước tượng trưng cho dòng chảy của sự sống và năng lượng thiêng liêng từ các nguồn thiêng liêng.

Ở Babylon cổ đại, đài phun nước giữ một vị trí đặc biệt tại một trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại - Vườn treo Babylon. Những khu vườn này, nổi tiếng là kỳ quan của kỹ thuật, có hệ thống tưới tiêu phức tạp, suối và nhiều đài phun nước tạo nên bầu không khí dễ chịu và phi thường. Cùng với cây cối và thực vật tươi tốt, chúng tượng trưng cho sự tráng lệ của Đế chế Babylon.

Thời kỳ Phục hưng trong khoảng thế kỷ 15 đến thế kỷ 17 đánh dấu một kỷ nguyên mới trong thiết kế đài phun nước, lấy cảm hứng từ các nguyên tắc cổ điển và các tác phẩm của các nghệ sĩ Hy Lạp và La Mã vĩ đại. Giai đoạn này, trùng với những chuyển đổi xã hội và văn hóa rộng rãi, chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật và kiến trúc trên khắp châu Âu, đặc biệt là ở Ý, Pháp và Tây Ban Nha. Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất là khu vườn Villa Medici ở Florence, do Leon Battista Alberti thiết kế. Ở đây, đài phun nước và hồ bơi được tích hợp liền mạch với các thiết kế kiến trúc.

Đài phun nước Trevi, đẹp nhất thành Rome, hoạt động từ năm 1762. Nguồn: turismoroma.it

Trong thời kỳ Baroque, đặc trưng bởi phong cách kiến trúc phức tạp và ấn tượng, đài phun nước được sử dụng rộng rãi trong thiết kế sân vườn và không gian công cộng. Một đặc điểm nổi bật của thời kỳ này là việc sử dụng nước một cách năng động và biểu cảm. Một trong những ví dụ đáng chú ý nhất là đài phun nước lớn của Cung điện Versailles ở Pháp. Những đài phun nước này, nằm giữa những khu vườn rộng lớn của Versailles, tượng trưng cho quyền lực của Vua Louis XIV và sự lộng lẫy của triều đình Pháp. Ngoài vẻ đẹp và sự quyến rũ, những đài phun nước này còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự tráng lệ vô song trong các khu vườn hoàng gia.

Trong thời kỳ Tân cổ điển, thiết kế của các khu vườn và đài phun nước lấy cảm hứng rất nhiều từ các nguyên tắc cổ điển của Hy Lạp và La Mã. Thời kỳ này nhấn mạnh vào sự đơn giản, hài hòa và tỷ lệ. Trong thời gian này, đài phun nước ngày càng trở nên phổ biến trong các công viên và không gian công cộng. Các công viên đô thị, chẳng hạn như ở London hoặc các khu vườn Villa Borghese ở Rome, có nhiều đài phun nước được sử dụng rộng rãi, vừa phục vụ mục đích trang trí vừa là không gian thư giãn và giải trí của công chúng.

Cho đến đầu thế kỷ 19 thì đài phun nước vẫn được hoạt động bởi trọng lực và cần nguồn nước cao hơn đài phun để đẩy nước lên cao.

The Oval Fountain, Lazio, Italy. Nguồn: REX

Đài phun nước đô thị và quá trình phát triển theo hướng thiết kế xanh

Với sự ra đời của cách mạng công nghiệp vào thế kỷ 19 và những tiến bộ đáng kể về công nghệ, thiết kế đài phun nước đã trải qua những thay đổi sâu sắc. Sự ra đời của máy bơm và hệ thống ống nước hiện đại đã cho phép tạo ra những đài phun nước lớn hơn và phức tạp hơn.

Trong giai đoạn này, thiết kế đài phun nước ngày càng kết hợp các công nghệ mới, sử dụng hiệu ứng ánh sáng và chuyển động của nước. Những cải tiến này đã biến đài phun nước thành những tác phẩm nghệ thuật chuyển động hấp dẫn, có khả năng thu hút sự chú ý của khán giả và người qua đường.

Triển lãm đài phun nước đa phương tiện Xiamen - Dự án lớn - HJC Water. Nguồn: HJC

Trong thời đại này, hệ thống chiếu sáng đầy màu sắc và chuyển động tiên tiến đã biến đài phun nước thành những cảnh tượng ngoạn mục. Ngoài sức hấp dẫn về mặt trang trí, những đài phun nước này còn đóng vai trò là những địa danh văn hóa và xã hội tại các không gian công cộng như công viên, quảng trường và đường phố đô thị. Một số thậm chí còn tượng trưng cho những chuyển đổi về mặt xã hội và kinh tế của thời đại đó.

Một ví dụ đáng chú ý về thiết kế đài phun nước hiện đại là Đài phun nước Dubai, nằm cạnh Burj Khalifa. Kết hợp ánh sáng đồng bộ, chuyển động của nước và âm nhạc, đài phun nước này mang đến trải nghiệm mê hoặc và khó quên cho cả cư dân và khách du lịch. Không chỉ là điểm thu hút khách du lịch lớn ở Dubai, mà công trình còn được công nhận là một trong những đài phun nước tiên tiến và lớn nhất thế giới, minh họa cho sức mạnh của công nghệ và nghệ thuật trong thời đại hiện đại.

Đài phun nước Brindavan Garden, Mysore, Ấn Độ. Nguồn: Getty Images

Đài phun nước thời kỳ này không chỉ được ngưỡng mộ vì tính thẩm mỹ mà còn được coi trọng như một công cụ nâng cao chất lượng môi trường, đặc biệt là ở các thành phố lớn và đông dân. Nhiều đài phun nước hiện đại tận dụng các công nghệ tiên tiến để tái chế nước và giảm mức tiêu thụ tài nguyên, phù hợp với các nỗ lực bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và thúc đẩy tính bền vững của môi trường.

Đài phun nước cũng có tác động đáng kể đến xã hội và tâm lý. Chuyển động nhẹ nhàng của nước và âm thanh êm dịu của đài phun nước có thể tạo ra không gian thư giãn và yên tĩnh. Trong các hoạt động chủ yếu của người dân đô thị là: Ăn - ở - đi lại - làm việc/học tập - nghỉ ngơi giải trí, thì đài phun nước hiện đại góp phần quan trọng cho sự nghỉ ngơi, giải trí của người dân đô thị.

Đài phun nước hiện đại ở Trung Quốc. Nguồn: Getty Images

Dân chủ hóa vẻ đẹp đài phun nước

Đài phun nước cảnh quan: Đài phun nước cảnh quan của các nước đã liên tục phát triển, hình thành nên một phần cảnh quan kiến trúc của khu dân cư đô thị và thiết kế sân vườn, công viên khu vui chơi giải trí. Ngày nay, những hiểu biết hiện đại về vẻ đẹp, bảo tồn và các hoạt động bền vững đã thổi luồng sinh khí mới vào những công trình vượt thời gian này, thúc đẩy chúng ta nhìn lại quá trình chuyển đổi của đài phun nước cảnh quan qua lịch sử.

Sự ra đời của cách mạng công nghiệp đã mang theo những công nghệ mới để bơm nước, cho phép đài phun nước đạt đến độ cao và hình dạng chưa từng có. Đài phun nước cảnh quan trở nên dễ tiếp cận hơn, không chỉ giới hạn ở khuôn viên của giới quý tộc mà còn mở rộng ra các công viên công cộng và không gian chung. Sự dân chủ hóa vẻ đẹp này đã chứng kiến sự bùng nổ trong việc xây dựng đài phun nước trên toàn thế giới.

Vườn nước Italian, Pennsylvania, Mỹ. Nguồn: Getty Images

Trong các dự án xây dựng cộng đồng đô thị sau năm 2017, có 70% các dự án cộng đồng vừa và lớn sẽ là đài phun nước ngoài trời nhỏ được xây dựng, sử dụng cảnh quan đài phun nước, đài phun nước xanh và các mô hình khác, để phát huy vai trò của đài phun nước trong môi trường xanh, vai trò của bầu không khí dân cư. Đô thị thường sử dụng thiết kế đài phun nước, chủ yếu dựa vào hồ nhân tạo, công viên nhân tạo, vành đai xanh và các phương tiện khác để bố trí thiết bị đài phun nước.

Trong thời đại hiện đại, tính bền vững đã trở nên quan trọng như sức hấp dẫn về mặt thẩm mỹ(**). Cảnh quan đài phun nước hiện đại thường liên quan đến vật liệu thân thiện với môi trường và tái chế, với các thiết kế xem xét đến việc bảo tồn nước và tác động lâu dài đến môi trường. Đài phun nước ngày nay được tạo ra với ý thức trách nhiệm xã hội phù hợp với bản chất hiện đại của chúng ta, mà không làm mất đi vẻ đẹp và sự bình yên mà những công trình này mang lại.

Đài phun nước tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (Thủ đô Hà Nội, Việt Nam). Nguồn: myhanoi.vn

Đài phun nước kết hợp với âm nhạc (nhạc - nước): Đài phun nước âm nhạc đầu tiên được chơi thủ công bởi một người điều khiển trực tiếp. Người này thường điều khiển máy bơm hoặc van và đôi khi là đèn thông qua các công tắc trên bảng điều khiển. Âm nhạc hầu như luôn luôn là trực tiếp. Sau đó, vũ đạo có thể được ghi âm trước trên một tấm bìa đục lỗ được quét bằng máy tính. Sau đó, nó có thể được ghi lại trên băng từ hoặc hiện đại hơn là trên đĩa CD hoặc trong một ứng dụng cùng với âm nhạc.

Trong hầu hết các ví dụ tự động, vũ đạo vẫn được lập trình cẩn thận bằng tay, trong khi một số chương trình vẫn được phát trực tiếp từ bảng điều khiển (đôi khi được ghi lại để phát lại tự động). Những tiến bộ gần đây trong công nghệ cung cấp vũ đạo tự động không cần giám sát có thể sánh ngang với lập trình thủ công.

Sau này đài phun nước âm nhạc được biên đạo tạo ra các thiết kế thẩm mỹ như một hình thức giải trí. Các màn trình diễn thường được đồng bộ hóa với âm nhạc và cũng có các hiệu ứng ánh sáng được khúc xạ và phản chiếu bởi nước chuyển động. Đài phun nước đa phương tiện hiện đại có thể bao gồm tia laser, máy chiếu video và hình ảnh ba chiều.

Các công trình lắp đặt có thể có quy mô lớn, sử dụng hàng trăm tia nước và đèn, và tốn hàng triệu đô la. Các kỹ thuật có xu hướng phức tạp và đòi hỏi các thành phần cơ khí, thủy lực, điện và điện tử thường được cất giấu ngoài tầm nhìn.

Đài phun nước Petronas Tower, Kuala Lumpur, Malaysia. Nguồn: Getty Images

Đài phun nước tích hợp phun nước - âm thanh - ánh sáng: Đài phun nước nghệ thuật là công trình độc đáo. Công trình vừa tạo ra hiệu ứng nghệ thuật, vừa mang tính thẩm mỹ, giải trí cao. Các hiệu ứng sử dụng cho đài phun nước nghệ thuật cũng kỳ công, có sự kết hợp hài hòa với âm nhạc, ánh sáng, tạo nên hiệu ứng thị giác và thính giác cực kỳ ấn tượng.

Đài phun nước được chia làm hai phần: hệ thống vòi phun, hệ thống ánh sáng. Hệ thống vòi phun được đánh giá là thành phần quan trọng nhất tuy nhiên không vì thế mà hệ thống ánh sáng không được coi trọng. Màn nước phun dầy đặc trở thành màn hình để trình chiếu các video quảng cáo hoặc nghệ thuật.

Hệ thống ánh sáng đài phun nước sẽ trở thành một bức tranh nghệ thuật rực rỡ và huyền ảo trong đêm tối.

Hiệu ứng ánh sáng tại Thế vận hội mùa đông, Trung Quốc năm 2022. Nguồn: Cn. Creative

Một đề xuất mới cho Việt Nam

Công ty TNHH Đài phun nước Hằng Nguyên, Giang Tô, Trung Quốc (HJC) cùng cộng sự v2 đối tác tại Việt Nam đã đề xuất Đài phun nước tích hợp âm thanh, ánh sáng tại hồ Thiền Quang, Hà Nội. Về mục tiêu, thiết kế tổng thể xoay quanh chủ đề “Ánh sáng kết nối lịch sử - Không gian tái hiện ký ức”. Lấy ánh sáng làm phương tiện, kết nối “vẻ đẹp sen cổ” của hồ Thiền Quang và “con đường văn hóa” phố Trần Nhân Tông, tạo dựng không gian đêm công cộng giàu lớp lang, nhiều chiều cảm xúc và tính tương tác cao.

Đoàn chuyên gia của HJC cùng các cộng sự UAD, Tong Fang và Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng (Tổng hội Xây dựng Việt Nam) tại buổi báo cáo ý tưởng thiết kế cảnh quan với Thành phố Hà Nội, ngày 15.4.2025.

Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng thay mặt HJC và cộng sự làm việc với quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội, ngày 23.4.2025.

Cụ thể, HJC đề xuất thiết kế cốt lõi của đài phun nước hồ Thiền Quang là đài phun nước giữa hồ. Ngoài ra còn 3 đài phun nước nhỏ hơn ở trên tuyến phố đi bộ. Khu vực biểu diễn vũ điệu nước trải dài 120m theo chiều ngang, đóng vai trò là khu vực chính của cảnh quan nước, hài hòa với bố cục tổng thể xung quanh.

Đài phun nước chính được bố trí tại khu vực trung tâm hơi về phía Nam của Hồ Thiền Quang, tạo thành dãy phun nước hình chữ "nhất" với chiều ngang khoảng 120 mét. Toàn bộ công trình bao gồm khu vực phun nước chính ở trung tâm và hai khu vực phun nước hình tròn đối xứng hai bên. Khu vực chính sử dụng tổ hợp vòi phun cao này sẽ thành tác phẩm kết hợp "văn hóa + công nghệ + nghệ thuật + sinh thái". Toàn bộ màn trình diễn nước thông qua kịch bản để tái hiện nội dung lịch sử - văn hóa địa phương. Bằng ánh sáng rực rỡ và hiệu ứng nước uyển chuyển, công trình sẽ kể lại những câu chuyện mang đậm bản sắc văn hóa, lịch sử Việt Nam.

Sơ đồ vị trí đài phun nước mặt nước tại hồ Thiền Quang. Nguồn: HJC và IUSID

Về đồng bộ hóa với âm nhạc, đài phun nước được trang bị hệ thống điều khiển máy tính tiên tiến, giúp kết hợp chính xác giữa bản nhạc đã lập trình sẵn và chuyển động phun nước. Hệ thống điều khiển phân tích nhịp điệu và các đoạn cao trào của âm nhạc, sau đó chuyển đổi thành tín hiệu điều khiển van điện từ và máy bơm của từng vòi phun, đảm bảo độ cao và tần suất cột nước hòa quyện hoàn hảo với giai điệu, khiến đài phun nước thực sự "nhảy múa theo nhạc".

Về đồng bộ hóa với ánh sáng hình dáng nước và thay đổi ánh sáng cũng được lập trình dựa trên cảm xúc của bản nhạc, với nhịp nhanh chậm, mạnh nhẹ đồng bộ với giai điệu, tạo nên màn trình diễn hội tụ nước - ánh sáng - âm thanh, đưa khán giả đắm chìm vào bữa tiệc thị giác và thính giác sống động.

Hiệu ứng đài phun nước trên mặt hồ tích hợp phun nước - âm nhạc - ánh sáng. Nguồn: HJC và IUSID

Trong lần thiết kế cảnh quan đài phun nước xanh, ứng dụng lần này tại Việt Nam, Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng (IUSID) đã đề xuất một nội dung mới trong kịch bản, đó là tích hợp “Kể truyện lịch sử” của hồ Thiền Quang và các công trình, tuyến phố quanh khu vực thiết kế.

Thiết kế cảnh quan đài phun nước xanh do vậy cần bổ xung giải pháp mới làm nổi bật giá trị Việc tích hợp phun nước - âm nhạc - ánh sáng - kể chuyện lịch sử, góp phần chuyển đổi lịch sử ngành thiết kế cảnh quan đài phun nước chuyển từ:

Giai đoạn 1 - Thời cổ đại đài phun nước đã là một phần không thể thiếu trong lịch sử kiến trúc từ thời cổ đại, dùng để lưu trữ và phân phối nước, tạo cảnh quan cho không gian công cộng.

Giai đoạn 2 - Thời phục hưng, đài phun nước giai đoạn này trùng với những chuyển đổi xã hội và văn hóa rộng rãi, chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật và kiến trúc trên khắp châu Âu. Thời kỳ này đài phun nước gắn liền với hồ bơi, sử dụng rộng rãi tại các không gian công cộng. Hoạt động chủ yếu của các đài phun nước thời kỳ này dựa trên nguyên tắc trọng lực.

Giai đoạn 3 - Thời hiện đại từ thế kỷ 19 đến nay đài phun nước hiện đại, với những đài phun nước tiên tiến và lớn nhất thế giới, thể hiện sức mạnh công nghệ và nghệ thuật đương đại. Thiết kế đài phun nước chủ yếu là tích hợp phun nước - âm nhạc - ánh sáng. Hoạt động chủ yếu dựa trên các máy bơm nước truyền thống và áp lực cao.

Giai đoạn 4: Thiết kế đài phun nước xanh, tích hợp phun nước - âm nhạc - ánh sáng - kể chuyện lịch sử, thời kỳ này bắt đầu từ năm 2025.

Sự đổi mới này với đề xuất của IUSID và HJC tại Việt Nam nhằm đạt được các mục tiêu sau: Tôn vinh giá trị văn hóa, lịch sử của khu vực thiết kế, sáng tạo nên giải pháp mới, đưa lĩnh vực thiết kế đài phun nước chuyển sang một giai đoạn mới; Góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp văn hóa lên một tầm cao mới khi kết hợp với lĩnh vực thiết kế đài phun nước xanh - văn hóa - lịch sử; Giải pháp mới này góp phần phát triển hài hòa giữa phát triển kinh tế - công bằng xã hội - bảo vệ môi trường, ba trụ cột chính của phát triển bền vững, chuyển sang thời kỳ mới của thiết kế đài phun nước xanh, bền vững./.

PGS-TS. Lưu Đức Hải (Viện trưởng Viện nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng -Tổng hội Xây dựng Việt Nam)

Hồ Gia Từ (Chủ tịch Công ty TNHH Đài phun nước Hằng Nguyên, Giang Tô, Trung Quốc)

___________________

(*) Bài viết là nội dung chính của tham luận “Thiết kế cảnh quan đài phun nước đô thị tích hợp đa phương thức theo hướng xanh, bền vững - một đề xuất mới tại Việt Nam” được các tác giả trình bày tại “Diễn đàn đổi mới cảnh quan bền vững và đô thị sinh thái và Diễn đàn Thiết kế xanh cảnh quan Đài phun nước quốc tế 2025” tổ chức tại thành phố Dương Châu (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc) ngày 21.6.2025. Sự kiện do Tổ chức Thiết kế xanh thế giới phối hợp với Công ty Đài phun nước Hằng Nguyên Giang Tô đồng tổ chức.

(**) Đài phun nước xanh là công trình kiến trúc cảnh quan có chức năng phun và tuần hoàn nước, được thiết kế và vận hành theo hướng thân thiện với môi trường, tiết kiệm tài nguyên, tích hợp các yếu tố sinh thái - công nghệ nhằm góp phần cải thiện vi khí hậu, nâng cao chất lượng không gian công cộng và thúc đẩy phát triển hạ tầng xanh đô thị (PGS-TS. Lưu Đức Hải, KS. Trần Văn Hành, 2025).

Tài liệu tham khảo

1. PGS-TS. Lưu Đức Hải - “Xanh hóa hạ tầng hướng tới phát triển đô thị bền vững” - Hội thảo tại Hà Nội, 6.6.2025.

2. Tọa đàm “Hạ tầng xanh và chiếu sáng xanh - Hướng đến đô thị tăng trưởng xanh bền vững” - Hà Nội, 3.5.2024.

3. PGS-TS. Lưu Đức Hải và cộng sự - “Nghiên cứu đánh giá vấn đề đô thị hóa và phát triển đô thị Việt Nam giai đoạn 2010 - 2020, đề xuất định hướng chính sách về đô thị hóa và phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” – IUSID, 2021 - 2022.

4. PGS-TS. Lưu Đức Hải (Chủ biên) - “Đánh giá quá trình đô thị hóa ở Việt Nam Giai đoạn 2010 - 2020 và Định hướng chính sách trong tương lai” - Nhà xuất bản Xây dựng, 2024.

5. ARTICSAN WORKS - “Lịch sử đài phun nước: Khám phá nguồn gốc của đài phun nước và hành trình của chúng cho đến ngày nay” - 26.9.2023.

6. “Đài phun nước - Nguồn gốc ra đời và lịch sử phát triển” - http://tdvvietnam.vn/, 2018.

7. “History of the fountain. From the past to the present”- https://iranfana.com/en/history-of-the-fountain-from-the-past-to-the-present/.

Nguồn Người Đô Thị : https://nguoidothi.net.vn/dai-phun-nuoc-do-thi-va-cau-chuyen-thiet-ke-canh-quan-tich-hop-theo-huong-xanh-ben-vung-48802.html