Đan Mạch sẽ ra luật cấm deepfake AI mạo danh công dân

4 giờ trướcBài gốc

Nguồn: baochinhphu.vn

Dự luật này, dự kiến được Quốc hội Đan Mạch thông qua vào đầu năm tới, không chỉ thể hiện nỗ lực bảo vệ người dân trước nguy cơ bị mạo danh trên mạng, mà còn đánh dấu sự chuyển mình trong cách các quốc gia ứng xử với quyền riêng tư và bản sắc cá nhân trong kỷ nguyên số.

Cân bằng giữa bảo vệ quyền cá nhân và tự do sáng tạo

Đề xuất của Chính phủ Đan Mạch nhằm sửa đổi luật bản quyền hiện hành, bổ sung quyền sở hữu hình ảnh, giọng nói và đặc điểm nhận diện cá nhân của mỗi công dân. Theo đó, mọi hành vi sử dụng công nghệ để tạo ra, chia sẻ hoặc phổ biến các sản phẩm deepfake bắt chước cá nhân mà không có sự đồng ý của họ sẽ bị cấm. Nói cách khác, công dân Đan Mạch sẽ được trao quyền bản quyền đối với chính diện mạo và giọng nói của mình. Đây được coi là bước tiến mang tính cách mạng trong việc bảo vệ quyền cá nhân trên không gian mạng.

Một trong những điểm nổi bật của dự luật mới là nỗ lực tìm kiếm sự cân bằng giữa bảo vệ công dân và duy trì không gian sáng tạo tự do. Bộ trưởng Văn hóa Đan Mạch Jakob Engel-Schmidt cho biết, dự luật sẽ không nhằm vào người dùng mạng xã hội thông thường mà hướng tới việc kiểm soát trách nhiệm của các nền tảng công nghệ lớn như YouTube, TikTok hay Meta, những bên có khả năng lan truyền các nội dung deepfake ở quy mô toàn cầu. Ông nhấn mạnh, nếu các nền tảng này không kịp thời gỡ bỏ các nội dung vi phạm, họ có thể đối mặt với những khoản phạt nặng. Dự luật dự kiến sẽ không áp dụng hình phạt tù hoặc phạt tiền trực tiếp cho người dùng cá nhân, mà tập trung vào việc nâng cao trách nhiệm của các công ty công nghệ trong việc giám sát và xử lý nội dung.

Đan Mạch khẳng định mục tiêu lớn nhất là bảo vệ lòng tin xã hội và nền dân chủ. Trong một phát biểu tại hội nghị về AI và bản quyền hồi tháng 9, Bộ trưởng Engel-Schmidt cảnh báo rằng, nếu một chính trị gia có thể bị deepfake mà không có khả năng buộc gỡ bỏ nội dung đó, niềm tin của công chúng vào sự thật sẽ bị xói mòn. “Nếu bạn có thể deepfake một chính trị gia mà người đó không thể yêu cầu gỡ bỏ sản phẩm đó, điều đó sẽ làm lung lay nền dân chủ của chúng ta,” ông nói.

Giới chuyên gia cũng đồng tình rằng, deepfake đã và đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với đời sống xã hội, khi nó không chỉ gây tổn hại đến danh dự và quyền riêng tư của cá nhân mà còn có thể được sử dụng như một công cụ thao túng dư luận. Ông Henry Ajder, nhà sáng lập công ty tư vấn Latent Space Advisory và là chuyên gia hàng đầu về AI tạo sinh, cho biết ông hoan nghênh động thái của Chính phủ Đan Mạch. “Hiện nay, khi ai đó hỏi tôi rằng “bạn có thể làm gì để bảo vệ bản thân khỏi bị deepfake?”, câu trả lời của tôi thường là: “Không có nhiều điều có thể làm, trừ khi bạn xóa hết mọi dấu vết của mình trên internet. Mà điều đó rõ ràng là không thể”, ông chia sẻ.

Tác động và thách thức phía trước

Dự thảo luật mới của Đan Mạch được xây dựng trong bối cảnh nhiều quốc gia trên thế giới cũng đang chạy đua để đối phó với sự lan rộng của công nghệ deepfake. Tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã ký ban hành một luật vào tháng 5, cấm việc công khai hoặc đe dọa công khai hình ảnh riêng tư, bao gồm cả hình ảnh deepfake, mà không có sự đồng ý của người bị ảnh hưởng. Trong khi đó, Hàn Quốc, một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề từ nạn “deepfake khiêu dâm”, đã ban hành những hình phạt nghiêm khắc hơn và siết chặt trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội.

Tại châu Âu, động thái của Đan Mạch đang thu hút sự quan tâm đặc biệt. Là quốc gia hiện giữ chức Chủ tịch luân phiên của Liên minh châu Âu (EU), Đan Mạch cho biết đã nhận được sự quan tâm từ các thành viên khác như Pháp và Ireland. Điều này cho thấy xu hướng rộng hơn: EU có thể đang tiến tới việc thiết lập khung pháp lý thống nhất về deepfake, tương tự như cách khối này từng đi đầu trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân thông qua Quy định Bảo vệ dữ liệu chung (GDPR).

Theo luật sư về sở hữu trí tuệ Jakob Plesner Mathiasen, sự xuất hiện của dự luật mới cho thấy, Đan Mạch đã nhận thấy mối nguy ngày càng lớn của deepfake đối với đời sống xã hội. “Bộ Văn hóa sẽ không xây dựng dự luật này nếu không có lý do xác đáng. Chúng ta đang chứng kiến vấn nạn tin giả, sự can thiệp vào bầu cử, nội dung khiêu dâm giả mạo, và thậm chí cả việc mạo danh người nổi tiếng lẫn người bình thường, như bạn và tôi”, ông nói.

Tổ chức Liên minh Bản quyền Đan Mạch, đơn vị bảo vệ quyền lợi cho các ngành công nghiệp sáng tạo, cũng bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ. Giám đốc của tổ chức, luật sư Maria Fredenslund, cho biết luật hiện hành chưa đủ công cụ để xử lý các vụ việc liên quan đến deepfake. “Khi chúng tôi báo cáo một vụ việc cho các nền tảng trực tuyến, họ thường hỏi “căn cứ pháp lý nào ở Đan Mạch quy định điều này là vi phạm?”, và chúng tôi không thể chỉ ra một quy định cụ thể”, bà chia sẻ.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra cho Đan Mạch không nhỏ. Việc xác định ranh giới giữa sáng tạo hợp pháp, như châm biếm, nghệ thuật, hay parody (nhại hài hước) và hành vi vi phạm quyền cá nhân vẫn còn nhiều tranh cãi. Dự luật cho phép duy trì không gian sáng tạo cho các tác phẩm mang tính trào phúng hoặc nghệ thuật, nhưng chưa rõ tiêu chí phân biệt cụ thể sẽ được áp dụng như thế nào.

Mặt khác, khi dự luật được thông qua thành luật chính thức và chỉ có hiệu lực trong phạm vi lãnh thổ Đan Mạch, việc thực thi trên môi trường internet toàn cầu sẽ đòi hỏi sự hợp tác với các nền tảng xuyên quốc gia. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có sự phối hợp ở cấp khu vực hoặc quốc tế, hiệu quả của nó có thể bị hạn chế, bởi các nội dung deepfake có thể dễ dàng được đăng tải từ bên ngoài biên giới quốc gia.

Ngọc Minh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/dan-mach-se-ra-luat-cam-deepfake-ai-mao-danh-cong-dan-10394862.html