Đằng sau trào lưu 'người chuột' của thanh niên Trung Quốc

6 giờ trướcBài gốc

Họ thức dậy sau 11 giờ sáng. Thay vì ra khỏi giường để vệ sinh cá nhân, họ nằm trên giường thêm vài tiếng nữa, lướt mạng xã hội, vào ứng dụng mua sắm hoặc xem phim trên Netflix. Mãi đến 3 giờ chiều họ mới dậy để làm bữa ăn đầu tiên trong ngày. Nhưng sau đó, họ lại nằm lên giường, dùng điện thoại cho đến lúc ngủ - thường sau nửa đêm.

Đó là cuộc sống của “người chuột” – thuật ngữ mà giới trẻ Trung Quốc tạo ra và đang gây bão mạng xã hội.

Ảnh minh họa

Đúng như tên gọi, cụm từ này mô tả lối sống giống chuột – hoạt động về đêm, ẩn mình trong bóng tối mà không có định hướng rõ ràng. Đây được coi là một hình thức phản kháng âm thầm trước “văn hóa hối hả” và nhịp sống hiện đại quá nhanh.

Thuật ngữ này nhận được sự đồng cảm mạnh mẽ trong giới trẻ Trung Quốc, không chỉ ở trong nước mà cả ở nước ngoài, và nhiều người dùng nó để mô tả bản thân. Dù chủ yếu là trào lưu hài hước, “người chuột” cũng cho thấy áp lực nặng nề mà giới trẻ Trung Quốc đang phải đối mặt trong học hành và công việc, từ yêu cầu thi cử khắt khe đến thị trường lao động cạnh tranh gay gắt.

Pu Yiqin, 23 tuổi, du học sinh Trung Quốc đang học thạc sĩ tại Đại học King’s College London ở Anh, tự nhận mình là “người chuột”. Cô ghi lại cuộc sống như ẩn dật của mình qua những vlog hài hước hằng ngày để đăng trên mạng xã hội Xiaohongshu (Tiểu Hồng Thư).

Trong một video, cô đi ngủ sau 1g30 sáng và nói đùa: “Hôm nay đi ngủ sớm nhé, chúc ngủ ngon”. Rèm phòng cô luôn kéo kín vì “ánh sáng ngoài kia chói quá, chuột cần môi trường mờ mờ để sống”.

Không có số liệu thống kê chính thức nào cho thấy “người chuột” đang gia tăng, nhưng có dấu hiệu cho thấy xu hướng này ngày càng phổ biến.

Cuối tháng 2 năm nay, bài đăng của cô gái trẻ ở tỉnh Chiết Giang chia sẻ thói quen sống ẩn dật đã nhận được hơn 400.000 lượt thích. Tìm kiếm trên Xiaohongshu và Douyin (giống TikTok) cho thấy vô số bài đăng của người trẻ Trung Quốc, cả trong và ngoài nước, ghi lại thói quen “người chuột” của họ.

“Tôi không đại diện cho tất cả, nhưng chắc chắn mình là một phần của hiện tượng này”, Pu nói và cho biết nhiều du học sinh Trung Quốc thấy bản thân mình trong hình ảnh “người chuột”.

“Trừ những lúc lên lớp hay đi chơi hiếm hoi, thời gian còn lại chúng tôi đều ru rú trong nhà… giống như lũ chuột sống trong bóng tối”, cô cho biết.

Trào lưu này chủ yếu gắn với giới trẻ, đặc biệt là Gen Z và thế hệ thiên niên kỷ. Gen Z gồm những người sinh từ 1997 - 2012, còn thế hệ thiên niên kỷ chỉ những người sinh từ 1981 - 1996.

Quay lưng với áp lực

Dù mới bùng nổ gần đây, “người chuột” không phải là hiện tượng mới. Nó tương đồng với “hikikomori” ở Nhật Bản – chỉ những người rút khỏi xã hội trong thời gian dài, thường từ 6 tháng trở lên. Tại Trung Quốc, hikikomori được chuyển ngữ là “cộng đồng kén tằm” (jian ju zu).

Bài báo năm 2023 của The Paper ước tính có khoảng 900.000 người tham gia 2 nhóm jian ju zu trên diễn đàn Baidu Tieba.

Theo PGS Kuang Xianwen, công tác tại Đại học Giao thông Tây An, khái niệm “người chuột” thể hiện nhiều kiểu áp lực mà các thế hệ trẻ Trung Quốc phải đối mặt. Không giống thế hệ 8x, giới trẻ ngày nay cảm thấy thành công trong sự nghiệp là điều nằm ngoài tầm với của họ, dù đã nỗ lực hết mình.

“Họ đi làm, họ phấn đấu, nhưng áp lực vẫn rất lớn… mọi người đều đang cố gắng quá mức, đến nỗi một số cảm thấy chẳng còn hy vọng gì nữa vì cạnh tranh quá khốc liệt, vậy phấn đấu để làm gì?”, PGS Kuang cho biết.

Thống kê chính thức cho thấy tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên Trung Quốc trong tháng 4 vừa qua là 15,8%. Dù đây là mức thấp nhất từ đầu năm đến nay, nó vẫn cao hơn mức 14,7% của cùng kỳ năm ngoái.

Năm nay, số lượng sinh viên tốt nghiệp đại học dự kiến đạt mức kỷ lục 12,22 triệu, tăng mạnh so với khoảng 9 triệu năm 2021. Chính phủ Trung Quốc cũng thừa nhận tính cấp bách của vấn đề mang tính cơ cấu trên thị trường lao động.

Mức độ cạnh tranh khốc liệt thể hiện rõ ở kỳ thi đại học quốc gia (cao khảo), được coi là cánh cổng mở ra cơ hội thành công. Dù chính phủ đã có những nỗ lực giảm áp lực thi cử, nhưng vẫn còn nhiều rào cản khi thực hiện giải pháp.

Hệ quả là một số người trẻ chọn cách rút lui khỏi “cuộc đua chuột”, bằng cách sống lười biếng, cầm chừng, tạo nên trào lưu gọi là “nằm thẳng” (tang ping). “Người chuột” được coi là một phiên bản khác của “tang ping”.

Thu Loan

Theo CNA

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/dang-sau-trao-luu-nguoi-chuot-cua-thanh-nien-trung-quoc-post1749462.tpo