Đánh giá toàn diện, tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia

2 giờ trướcBài gốc

Cần đánh giá toàn diện, sửa đổi, hoàn thiện cơ chế quản lý các CTMTQG để đẩy nhanh tiến độ, chất lượng thực hiện các Chương trình. Ảnh: TS

Giải ngân vốn chậm, triển khai còn lúng túng

Thời gian qua, bên cạnh nỗ lực triển khai đồng bộ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đảm bảo vận hành thông suốt, liên tục, hiệu quả các CTMTQG, các các Bộ, ngành đã giải đáp, hướng dẫn về thực hiện các CTMTQG bằng văn bản và thông qua đường dây nóng đối với các vướng mắc, kiến nghị của địa phương trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã tích cực triển khai các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ và đạt được những kết quả trọng tâm. Tuy nhiên, trong những tháng đầu năm, các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương tập trung chủ yếu cho công tác kiện toàn và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chưa tập trung cho công tác phân bổ số vốn được giao bổ sung, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG. Đối với các nguồn vốn mới được giao bổ sung, một số địa phương sau sáp nhập chưa kịp thời hoàn thiện thủ tục đầu tư phê duyệt dự án.

Các địa phương còn lúng túng trong triển khai thực hiện quy định, văn bản hướng dẫn của các Bộ, cơ quan trung ương liên quan đến phân định thẩm quyền, phân cấp phân quyền theo tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp.

Giải ngân thường xuyên vốn ngân sách trung ương thấp, khó có khả năng hoàn thành. Đến hết ngày 30/6/2025, giải ngân vốn đầu tư nguồn ngân sách trung ương đạt khoảng đạt 42% kế hoạch, cao hơn so với cùng kỳ (30,46%), vốn kéo dài giải ngân đạt 34%, cao hơn so với cùng kỳ (24,37%), vốn thuộc kế hoạch giao năm 2025 giải ngân đạt 44%, cao hơn so với cùng kỳ (31,74%).

Bên cạnh đó, một số nguồn vốn có thể phải làm thủ tục hoàn trả do một số nội dung hỗ trợ không còn đối tượng hỗ trợ hoặc đối tượng theo dự tính ban đầu đã đủ điều kiện ra khỏi đối tượng hỗ trợ của chương trình; định mức hỗ trợ thực hiện một số nội dung thuộc các chương trình còn thấp, không khuyến khích các đối tượng tham gia thực hiện.

Quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Đặng Bích Ngọc (Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ) từng chỉ ra, còn tình trạng lãng phí trong thực hiện các CTMTQG. Trong đó, nhiều nội dung chi cho công tác tuyên truyền, tập huấn, tham quan, học tập kinh nghiệm chiếm một phần kinh phí không nhỏ song hiệu quả của những nội dung này mang lại không rõ rệt, còn chung chung, không thể định lượng, khó kiểm soát, khó đánh giá. Điều này đòi hỏi phải có những đợt tổng kiểm tra, giám sát, nắm tình hình để có những giải pháp căn cơ, quyết liệt nhằm thực hiện có hiệu quả nguồn lực nhà nước.

Kết quả kiểm toán của Kiểm toán nhà nước (KTNN) đối với việc thực hiện các CTMTQG những năm qua cũng đã chỉ rõ, một số bất cập, hạn chế về cơ chế, chính sách, cũng như hướng dẫn thực hiện, dẫn đến nhiều địa phương, cơ quan lúng túng trong triển khai chương trình.

Bên cạnh đó, kết quả kiểm toán cũng cho thấy, tại nhiều địa phương có tình trạng phân bổ nguồn vốn chưa phù hợp trình tự, thủ tục, chưa chi tiết danh mục dự án, trình phân bổ kế hoạch vốn còn chậm; một số địa phương chưa bố trí hoặc bố trí thiếu vốn đối ứng thực hiện Chương trình; phân bổ, giao dự toán chậm, chưa phân bổ, giao hết số vốn Trung ương hoặc UBND tỉnh giao theo quy định…

Tạo khung khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi

Từ thực tiễn triển khai tại địa phương, đại biểu Trần Đức Thuận (Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) - đề nghị cần tổ chức đánh giá khách quan, toàn diện kết quả đạt được, đặc biệt là các hạn chế, vướng mắc trong thực hiện 3 CTMTQG để có biện pháp khắc phục kịp thời và tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả hơn trong thời gian tới. Đại biểu đề xuất ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, tập trung chỉ đạo giải quyết các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng còn tồn đọng, kéo dài, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân.

Quy trình lập, phê duyệt và phân bổ vốn thực hiện các CTMTQG sẽ được bổ sung, hoàn thiện để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư. Ảnh: TS

Dẫn ví dụ từ kết quả thực hiện CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Nghị quyết số 120/2020/QH14 của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn ĐBQH TP. Hải Phòng) cho rằng, một số nhóm mục tiêu của Chương trình được đánh giá là cơ bản đạt, nhưng nếu đối chiếu với các chỉ tiêu cụ thể, cách đánh giá này chưa thực sự chính xác và dễ gây ngộ nhận. “Việc sử dụng cụm từ "cơ bản đạt" chưa phản ánh đúng thực chất và dễ làm nhẹ hóa vấn đề, từ đó ảnh hưởng đến việc đề ra các giải pháp phù hợp và kịp thời đối với một chương trình có tính chất đặc thù” - đại biểu Nga nói và đề nghị cần đánh giá thẳng thắn, khách quan hơn để từ đó có thể thực hiện các điều chỉnh cần thiết về giải pháp, cơ chế, nguồn lực và tổ chức triển khai trong thời gian tới.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc cũng đề nghị, cùng với việc tiếp tục hoàn thiện thể chế quản lý, thực hiện các CTMTQG, cần tăng cường tổ chức các đoàn giám sát về các chương trình, đặc biệt là khi chúng ta đã thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, đảm bảo việc phân cấp trong quản lý, tổ chức thực hiện các dự án đầu tư, kịp thời bổ sung dự toán để hoàn thành việc thực hiện các chỉ tiêu của chương trình, đảm bảo tối đa nguồn lực đầu tư, tránh lãng phí, thất thoát trong tổ chức thực hiện.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, kết quả kiểm toán cũng như những hạn chế, bất cập rút ra từ quá trình thực hiện trong giai đoạn 2021-2025, Bộ Tài chính đã xây dựng Dự thảo Nghị định quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG.

Trong đó, Dự thảo Nghị định đề xuất quy định lập, giao kế hoạch thực hiện các CTMTQG giai đoạn 5 năm theo hướng quy định chi tiết quy trình từ khâu đề xuất nhu cầu vốn đầu tư công trung hạn đến khâu phân bổ, giao, ban hành kế hoạch triển khai ở các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Dự thảo bổ sung các quy định về: Quy trình, trách nhiệm của chủ chương trình thực hiện đề xuất nhu cầu bố trí vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm của từng chương trình đồng thời với quá trình hoàn thiện Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, báo cáo nghiên cứu khả thi; Phân bổ, giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm theo hướng Thủ tướng Chính phủ phân bổ, giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm thực hiện từng chương trình theo tổng vốn của từng chương trình.

HĐND cấp tỉnh quyết định hoặc phân cấp cho cấp xã quyết định việc phân bổ chi tiết kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm chi tiết đến danh mục dự án thành phần, dự án đầu tư công thực hiện từng CTMTQG.

Bên cạnh đó, Dự thảo đề xuất quy định về trình tự lập, quyết định dự toán ngân sách nhà nước, kế hoạch đầu tư công hằng năm (Điều 7) trong đó phân bổ, giao dự toán kế hoạch vốn hỗ trợ từ ngân sách trung ương cho các địa phương theo nguyên tắc Thủ tướng Chính phủ giao tổng dự toán, kế hoạch theo chương trình; địa phương quyết định phân bổ chi tiết.

Dự thảo cũng đề xuất bổ sung quy định về tổ chức thực hiện các CTMTQG để làm rõ thời hạn thực hiện việc phân bổ, giao, tổ chức thực hiện; nội dung báo cáo; nguyên tắc và trách nhiệm xử lý khi Bộ, cơ quan trung ương và địa phương không phân bổ, giải ngân vốn được Thủ tướng Chính phủ giao…

Việc hoàn thiện khung khổ pháp lý trong quản lý đối với CTMTQG kỳ vọng sẽ tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo cơ chế động bộ, thống nhất để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả thực hiện các chương trình.

NGUYÊN AN

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/danh-gia-toan-dien-thao-go-vuong-mac-trong-thuc-hien-cac-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-43207.html