Đánh thức 'kho báu' đang ngủ yên tại miền núi Quảng Ngãi bằng du lịch cộng đồng

2 giờ trướcBài gốc

Ngày 24/11 vừa qua, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi tổ chức hội thảo chuyên đề về phát triển du lịch cộng đồng bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Sự kiện không chỉ là diễn đàn của gần 100 nhà quản lý, doanh nghiệp và người dân, mà còn đặt ra vấn đề cấp thiết: Làm thế nào để nguồn tài nguyên văn hóa phong phú của 43 dân tộc anh em tại Quảng Ngãi thật sự trở thành "chìa khóa" thoát nghèo bền vững, thay vì chỉ dừng lại ở tiềm năng?

Các đại biểu tham dự hội thảo chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: TITC.

Đánh thức miền đất hội tụ bản sắc

Sau khi sáp nhập, Quảng Ngãi sở hữu không gian phát triển rộng lớn với hơn 14.800 km² diện tích tự nhiên và dân số hơn 2,16 triệu người. Đặc biệt, sự hiện diện của 43 dân tộc, trong đó có các dân tộc bản địa lâu đời như Hrê, Cor, Ba Na, Xơ Đăng... đã tạo nên một "kho tàng" văn hóa độc đáo. Cùng với hệ sinh thái rừng, suối, thác nguyên sơ, khu vực miền núi Quảng Ngãi được đánh giá là sở hữu dư địa lớn để phát triển mô hình du lịch sinh thái gắn với cộng đồng.

Thực tế thời gian qua, tỉnh đã có những bước đi cụ thể để đánh thức vùng đất này. Một số mô hình bước đầu được ghi nhận như làng du lịch cộng đồng Tu Thó, điểm du lịch A Biu, hay làng dệt thổ cẩm Teng. Những điểm đến này đang dần định hình, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch, mở ra cơ hội liên kết du lịch biển - đồng bằng với miền núi - biên giới.

Lớp dạy dệt thổ cẩm ở làng Teng. Ảnh: Vinh Danh.

Bà Bạch Thị Mân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi khẳng định, tỉnh xác định du lịch cộng đồng là phương thức phát triển du lịch gắn với trao quyền cho cộng đồng, đặt người dân vào vị trí chủ thể, vừa gìn giữ bản sắc văn hóa vừa nâng cao sinh kế và chất lượng cuộc sống gắn với mục tiêu trọng tâm như: nâng cao nhận thức của hệ thống chính trị và cộng đồng về vai trò của du lịch cộng đồng bền vững; xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu, từ đó nhân rộng tại các địa bàn khác; tạo việc làm, tăng thu nhập, đóng góp vào mục tiêu giảm nghèo bền vững; bảo tồn văn hóa truyền thống, nâng cao năng lực bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; tăng cường liên kết vùng, hình thành chuỗi sản phẩm du lịch đa dạng biển - đồng bằng - miền núi - biên giới.

Bà Bạch Thị Mân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi phát biểu tại hội thảo. Ảnh: TITC.

Tuy nhiên, bức tranh du lịch miền núi Quảng Ngãi không chỉ có gam màu sáng. Tại hội thảo, các đại biểu đã thẳng thắn nhìn nhận, du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh phát triển chưa tương xứng với tiềm năng.

Các rào cản lớn bao gồm hạ tầng du lịch còn nhiều hạn chế, sản phẩm du lịch thiếu tính đặc thù và bản sắc riêng biệt. Đáng lo ngại hơn là nhận thức và kỹ năng làm du lịch của cộng đồng chưa đồng đều, dẫn đến chất lượng dịch vụ chưa cao, thời gian lưu trú của khách ngắn và mức chi tiêu thấp. Sự liên kết giữa vùng và doanh nghiệp còn lỏng lẻo, khiến nhiều mô hình còn mang tính tự phát.

Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi mô hình sang chuyên nghiệp và bền vững. Theo ông, phát triển không chỉ là đón bao nhiêu khách, mà phải đi kèm với bảo tồn văn hóa, bảo đảm an ninh, môi trường và giải quyết bài toán nguồn nhân lực bản địa.

Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy phát biểu tại hội thảo. Ảnh: TITC.

Định hình 5 trụ cột cho tương lai phát triển du lịch cộng đồng bền vững

Từ thực tiễn tại Quảng Ngãi và những phân tích chuyên sâu của các chuyên gia tại hội thảo, con đường để du lịch cộng đồng miền núi thoát khỏi sự manh mún không nằm ở những dự án vĩ mô xa rời thực tế, mà cần được xây dựng trên 5 trụ cột căn bản.

Đầu tiên và quan trọng nhất vẫn là đào tạo năng lực con người. Trước khi nghĩ đến doanh thu, người dân cần được trang bị kỹ năng thông qua các chương trình đào tạo "cầm tay chỉ việc" tại chỗ. Chỉ khi họ thật sự hiểu, tin và làm chủ được dịch vụ, du lịch mới có thể bén rễ.

Song hành với yếu tố con người là sự hỗ trợ về hạ tầng thiết yếu ở mức vừa phải, tập trung nguồn lực vào đường xá, nước sạch, vệ sinh – những "mạch máu" đủ để vận hành dịch vụ mà không thô bạo bê tông hóa cảnh quan.

Tuy nhiên, để lý thuyết thật sự đi vào đời sống, địa phương cần ưu tiên xây dựng các điển hình điểm du lịch cộng đồng. Thực tế đã chứng minh, một mô hình thành công ngay tại bản làng có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn các lớp tập huấn lý thuyết, giúp người dân nhìn thấy lợi ích nhãn tiền để chủ động học theo.

Cuối cùng, để du lịch đi đường dài, không thể tách rời hai yếu tố: gìn giữ văn hóa gốc và thúc đẩy du lịch xanh. Bản sắc văn hóa, từ lễ hội, kiến trúc đến nghề truyền thống, chính là "tấm hộ chiếu" duy nhất để du lịch cộng đồng bước ra thế giới. Đồng thời, việc phát triển các mô hình hài hòa với thiên nhiên, nông nghiệp thuận tự nhiên không chỉ là trách nhiệm với môi trường mà còn là xu hướng tất yếu để thu hút dòng khách du lịch văn minh.

Các đại biểu chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: TITC.

Những trăn trở và giải pháp được đưa ra tại hội thảo không chỉ dừng lại ở bàn tròn thảo luận mà đã được cụ thể hóa thành định hướng hành động của địa phương.

Bà Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi khẳng định, trên cơ sở các tham luận chuyên môn, ngành du lịch tỉnh sẽ ưu tiên nguồn lực để phát triển các mô hình du lịch cộng đồng bền vững gắn liền với bảo tồn không gian văn hóa. Địa phương cam kết sẽ khuyến khích phục dựng các lễ hội, phát huy giá trị của nhà sàn, cồng chiêng, nghề dệt thổ cẩm và ẩm thực truyền thống, xem đây là linh hồn của sản phẩm du lịch.

Trong thời gian tới, Quảng Ngãi sẽ tập trung đẩy mạnh đào tạo kỹ năng cho đội ngũ hướng dẫn viên địa phương và các hộ dân, đồng thời phối hợp với doanh nghiệp để kết nối các tour tuyến, tạo ra chuỗi trải nghiệm liền mạch từ vùng cao xuống đồng bằng và ven biển. Bên cạnh đó, các nguồn lực đầu tư cho hạ tầng giao thông, điểm dừng chân và các chiến lược quảng bá số cũng sẽ được Sở tham mưu UBND tỉnh triển khai, nhằm đưa hình ảnh vùng đồng bào dân tộc thiểu số Quảng Ngãi đến gần hơn với du khách.

Bà Phạm Thị Trung, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi cam kết sẽ ưu tiên nguồn lực để phát triển các mô hình du lịch cộng đồng bền vững gắn liền với bảo tồn không gian văn hóa. Ảnh: TITC.

"Chúng tôi kỳ vọng rằng, sau hội thảo này, các mô hình du lịch cộng đồng tại Quảng Ngãi sẽ có những bước phát triển mới, bền vững hơn, chuyên nghiệp hơn và ngày càng hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế", Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy nhấn mạnh. Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cam kết tiếp tục đồng hành, hỗ trợ địa phương và bà con trong quá trình triển khai các chương trình phát triển du lịch cộng đồng bền vững.

Khi sự sẵn sàng quan trọng hơn tài nguyên

Để giải quyết bài toán căn cơ cho du lịch cộng đồng miền núi, không chỉ cần chính sách vĩ mô mà cần cả những cách tiếp cận thực tế.

Đề cập về câu chuyện phát triển du lịch cộng đồng, ông Nguyễn Ngọc Bích, Giám đốc Phát triển Sản phẩm và Đổi mới của dự án Du lịch Thụy Sĩ vì Phát triển Bền vững (ST4SD), đưa ra một quan điểm đáng suy ngẫm: "Điều quan trọng nhất không phải là tài nguyên đẹp để bán, mà là sự sẵn sàng của cộng đồng".

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Ngọc Bích nhấn mạnh: "Không ai có thể làm du lịch thay người dân được". Thực tế cho thấy nhiều nơi dù được thiên nhiên ưu đãi nhưng vẫn khó phát triển bền vững nếu người dân chưa đủ động lực. Do đó, thay vì áp đặt các tiêu chí cứng nhắc của đô thị, việc phát triển cần dựa trên sự linh hoạt và tôn trọng bối cảnh địa phương. "Mỗi thôn bản có điều kiện khác nhau, văn hóa khác nhau, lối sống khác nhau, vì vậy quy chuẩn phải linh hoạt theo bối cảnh", ông cho biết.

Ông cũng nhấn mạnh vào việc xây dựng đội ngũ nòng cốt và niềm tin cho cộng đồng. "Người dân cần học cách kể chuyện quê hương mình, tiếp khách bằng sự tử tế và giữ gìn cái đẹp vốn có của bản làng. Bởi lẽ, giá trị thật sự của du lịch cộng đồng nằm ở cảm xúc, và những gì xuất phát từ trái tim sẽ chạm đến du khách, đặc biệt là khách quốc tế", chuyên gia Nguyễn Ngọc Bích chia sẻ.

Nguyễn Bảo

Nguồn Du lịch TP.HCM : https://tcdulichtphcm.vn/suy-ngam/danh-thuc-kho-bau-dang-ngu-yen-tai-mien-nui-quang-ngai-bang-du-lich-cong-dong-c8a106523.html