Dấu ấn Việt Nam trong cuộc chiến chống tội phạm mạng toàn cầu

3 giờ trướcBài gốc

* Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai

Chủ tịch nước Lương Cường kiểm tra buổi tổng duyệt Lễ mở ký Công ước Hà Nội

Công cụ ngăn chặn “cơn bão” tội phạm mạng

Trong các ngày 25 và 26-10, tại Hà Nội diễn ra Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc (LHQ) về chống tội phạm mạng với chủ đề “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai”. Sự kiện lịch sử này có sự tham dự của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres, đại diện gần 100 quốc gia, hơn 100 tổ chức quốc tế và khu vực. Thế giới đang đứng trước nguy cơ khủng hoảng an ninh mạng chưa từng có.

Trong kỷ nguyên số, khi hơn một nửa dân số thế giới đã hiện diện trên không gian mạng, những tiện ích mà công nghệ mang lại đi liền với những rủi ro chưa từng có. Tội phạm mạng không còn là khái niệm xa vời mà đã trở thành “hiểm họa thật” trong “không gian ảo”, gây tổn thất kinh tế, đe dọa an ninh quốc gia, ổn định xã hội và niềm tin của người dân vào tiến trình chuyển đổi số.

Theo báo cáo chính thức về tội phạm mạng năm 2025 của Cybersecurity Ventures, thiệt hại do tội phạm mạng toàn cầu được dự báo sẽ lên tới 10,5 nghìn tỷ USD trong năm 2025. Nếu ví “nền kinh tế tội phạm mạng” như một quốc gia thì nó sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Dự báo đến năm 2031, thiệt hại do tội phạm mạng sẽ lên tới 1.000 tỷ USD mỗi tháng. Đây sẽ là cuộc chuyển dịch tài sản kinh tế lớn nhất trong lịch sử, gây tổn thất vượt xa các thảm họa thiên nhiên hàng năm và mang lại lợi nhuận lớn hơn tổng giá trị buôn bán của tất cả các loại ma túy bất hợp pháp trên toàn thế giới.

Tội phạm mạng ngày nay không chỉ nhằm vào ví tiền hay dữ liệu, mà còn có khả năng gây gián đoạn chiến lược và phá hoại cả hạ tầng vật chất quan trọng của xã hội. Khác với hình dung về những hacker đơn lẻ trước đây, nhiều tổ chức tội phạm mạng hiện nay vận hành như các doanh nghiệp, tập đoàn công nghệ ngầm. Bên cạnh động cơ tài chính, thì yếu tố địa chính trị cũng làm tình hình phức tạp hơn. Nhiều nhóm hacker được một số Chính phủ bảo trợ hoặc núp bóng tội phạm nhưng thực chất phục vụ mưu đồ chiến lược, sẵn sàng gây rối loạn hệ thống của quốc gia đối thủ.

Trong bối cảnh đó, tháng 12-2019, Đại hội đồng LHQ thông qua Nghị quyết 74/247 thành lập Ủy ban chuyên trách nghiên cứu khả năng xây dựng một công ước quốc tế về chống sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông vì mục đích tội phạm. Sau 5 năm đàm phán, tháng 12-2024, Đại hội đồng LHQ đã thông qua Công ước LHQ về chống tội phạm mạng. Văn kiện lịch sử này gồm 9 Chương với 71 Điều khoản, bao quát nhiều khía cạnh từ định danh tội phạm đến hợp tác thực thi pháp luật.

Nội dung chính của Công ước bao gồm các điểm sau: Hình sự hóa các hành vi tội phạm mạng phổ biến, buộc các nước phải nội luật hóa một loạt hành vi phạm tội trên không gian mạng; Trao quyền hạn điều tra đồng bộ trên không gian mạng giúp việc điều tra tội phạm mạng nhanh chóng và hiệu quả hơn, khắc phục tình trạng thiếu cơ chế xử lý mà nhiều nước đang gặp phải hiện nay; Thiết lập cơ chế hợp tác xuyên biên giới, loại bỏ những “vùng xám” pháp lý mà tội phạm mạng xuyên quốc gia thường lợi dụng để lẩn trốn trách nhiệm; Đảm bảo cân bằng nhân quyền và quyền riêng tư, đảm bảo mục tiêu chống tội phạm mạng không bị biến tướng thành cái cớ xâm phạm tự do cá nhân hay giám sát công dân một cách tùy tiện.

Sự ra đời của Công ước LHQ về chống tội phạm mạng được đánh giá là bước tiến lịch sử trong cuộc chiến giữ gìn an ninh không gian số. Văn kiện này gửi đi một lời hiệu triệu hành động mạnh mẽ ở tầm quốc tế: đã đến lúc tất cả các quốc gia phải cùng nhau thiết lập một “luật chơi” chung để không một tội phạm mạng nào có thể đứng ngoài vòng pháp luật.

Việt Nam sẵn sàng bảo vệ không gian số quốc gia

Nằm trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nơi không gian số phát triển nhanh chóng và năng động, Việt Nam ghi nhận quá trình ứng dụng công nghệ thông tin, viễn thông, Internet... diễn ra mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, giúp nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tính đến đầu năm 2025, có khoảng 80 triệu người sử dụng Internet (tương đương 81% dân số), khoảng 73,7 triệu người sử dụng mạng xã hội (tương đương 74,3% dân số). Nhưng đi liền với đó là sự bùng nổ của nạn tội phạm mạng. Theo thống kê, chỉ tính riêng trong năm 2024, nạn lừa đảo trực tuyến đã gây thiệt hại khoảng 18.900 tỷ đồng, kéo theo sự hoang mang của công chúng.

Chính vì thế, như Chủ tịch nước Lương Cường khẳng định, Việt Nam luôn coi việc phòng, chống tội phạm mạng là một trong những ưu tiên hàng đầu về an ninh quốc gia, đồng thời tích cực chung tay cùng cộng đồng quốc tế trong nỗ lực chung này. Ngay từ đầu, Việt Nam đã tích cực ủng hộ sáng kiến của LHQ xây dựng một công ước quốc tế về chống sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông vì mục đích tội phạm. Trong suốt các năm từ 2022 đến 2024, được sự ủy quyền của Chủ tịch nước, Đoàn công tác liên ngành của Chính phủ Việt Nam với nòng cốt là Bộ Công an và Bộ Ngoại giao cùng với các cơ quan liên quan đã chủ động, tích cực tham gia đầy đủ cả 8 vòng đàm phán của Công ước.

Việc Việt Nam được lựa chọn đăng cai tổ chức lễ ký Công ước không chỉ là một hoạt động đối ngoại đơn thuần, mà còn là lời khẳng định vị thế và trách nhiệm của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác số toàn cầu. Đây là lần đầu tiên một địa điểm của Việt Nam là Thủ đô Hà Nội được liên kết với một hiệp ước đa phương toàn cầu trong một lĩnh vực có tầm quan trọng quốc tế. Sự lựa chọn này nhấn mạnh vị thế quốc tế của Việt Nam, phản ánh sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế với quá trình đóng góp của Việt Nam khi xây dựng Công ước.

Trên bình diện ngoại giao, đây là minh chứng cho đường lối “chủ động hội nhập, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế” mà Việt Nam đang theo đuổi. Việc đóng góp vào xây dựng chuẩn mực toàn cầu giúp Việt Nam chuyển từ vai trò “người tiếp nhận” sang “người kiến tạo”. Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, “chủ quyền số” và “an ninh mạng” là hai mảng gắn liền với chủ quyền quốc gia. Việc Việt Nam tham gia và xây dựng Công ước giúp khẳng định Việt Nam sẵn sàng bảo vệ không gian số quốc gia, bảo đảm an toàn thông tin và hợp tác quốc tế trên cơ sở tôn trọng chủ quyền.

Từ khía cạnh kinh tế - chuyển đổi số và cơ hội phát triển, sự kiện này gửi tín hiệu mạnh mẽ tới cộng đồng doanh nghiệp quốc tế và nhà đầu tư về Việt Nam không chỉ là thị trường số đang phát triển mà còn là môi trường số an toàn, có cam kết quốc tế rõ ràng. Điều này tăng sức hút đầu tư vào lĩnh vực an ninh mạng, dữ liệu, công nghệ thông tin; thúc đẩy doanh nghiệp trong nước nâng cao thể chế và hạ tầng số, góp phần vào mục tiêu quốc gia trở thành nước phát triển thu nhập cao vào năm 2045.

Trong bối cảnh an ninh mạng là một thách thức an ninh phi truyền thống rất lớn, việc có khung pháp lý quốc tế giúp Việt Nam tăng cường khả năng ứng phó: chia sẻ thông tin, phối hợp điều tra, kết nối với các trung tâm quốc tế. Việc ký Công ước sẽ thúc đẩy Việt Nam rà soát và nâng cấp hệ thống pháp luật trong nước, từ luật hình sự, luật tố tụng hình sự, tới luật an toàn thông tin, luật dữ liệu. Điều này đồng nghĩa tăng cường khả năng truy vết, chuyển giao bằng chứng điện tử, dẫn độ tội phạm xuyên biên giới, hỗ trợ tư pháp quốc tế.

Viết tiếp trang sử mới của hợp tác số toàn cầu, Việt Nam cho thấy mình không chỉ là một bên tham gia tích cực, mà còn là một nhân tố kiến tạo quan trọng trên hành trình chung tay bảo vệ hòa bình và an ninh trong kỷ nguyên số.

HOÀNG SƠN

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/dau-an-viet-nam-trong-cuoc-chien-chong-toi-pham-mang-toan-cau-post627852.antd