Một sáng cuối tháng 8-2025, TAND TP HCM xét xử 4 bị cáo tội "Giết người". Thủ tục tố tụng được tiến hành như mọi phiên tòa hình sự thường thấy, chỉ khác, HĐXX là những thành viên chuyên trách về người chưa thành niên vì thời điểm gây án, cả 4 mới 17 tuổi.
Ký ức kinh hoàng
Phòng xét xử hôm ấy có đông người dự khán, đa số là bà con cùng xã ven biển Cần Giờ. Khi 4 bị cáo Phạm Thanh Bình, Trịnh Tiến Sang, Nguyễn Thế Lộc, Phạm Hoài Thanh bị dẫn tới trước bục khai báo với ánh mắt dáo dác tìm cha mẹ thì tiếng khóc từ người thân họ vang lên, đằm đằm, thút thít tới nức nở.
Theo cáo trạng, khuya 20-4-2024, sau chầu nhậu tại nhà bạn cùng ấp, Lộc, Bình, Sang mâu thuẫn với nhiều thanh niên nhậu gần đó. Được mọi người ngăn ra nhưng Bình và Sang vẫn ôm nỗi bực tức.
Các bị cáo ngoảnh về phía gia đình trong giờ tòa nghị án
Bình về nhà lấy hung khí, Sang rủ thêm Thanh, tiếp đó, Lộc nhập bọn. Cả nhóm chở nhau trên một xe máy tới ẩu đả với đối phương. Trong lúc xô xát, Bình vung dao khiến một thanh niên ngã gục.
Mọi thứ xảy ra nhanh đến mức chính những kẻ tấn công cũng sững sờ, nạn nhân đã trút hơi thở cuối cùng, để lại ký ức kinh hoàng cho cả ấp.
Trả lời HĐXX, cả 4 nói vì bị hại buông lời trêu ghẹo Lộc nên xảy ra xung đột.
Khoảng trống dài hun hút
Cả 4 bị cáo đều lớn lên trong những mái nhà có đủ cha mẹ, thế nhưng con đường học vấn dang dở từ rất sớm, người học nhiều nhất cũng chỉ dừng lại ở lớp 9. Sự thiếu hụt này để lại khoảng trống dài hun hút, nơi mà tính nóng nảy, bồng bột, những thói quen lệch lạc có cơ hội chen vào.
Về bồi thường, chủ tọa lưu ý gia đình bị cáo thực hiện nhanh, bởi điều ấy bên cạnh bù đắp phần nào cho gia đình bị hại thì cũng có lợi cho con cái họ khi cơ hội được xem xét giảm án tăng.
Trong phiên tòa, luật sư được chỉ định bào chữa lặp lại nhiều lần câu hỏi "Một chiếc xe máy mà chở 4 người?".
Điều này như một cách gián tiếp phản ánh ngay cả kiến thức tối thiểu về luật pháp của các bị cáo cũng bị hạn chế. Và khi sự bình tĩnh, chín chắn bị lối hành xử ngông cuồng, cảm tính che mờ thì việc xảy ra điều đáng tiếc không quá khó hiểu .
Một điểm đặc biệt ở phiên tòa, khi chủ tọa đặt câu hỏi cho phụ huynh bị cáo "Ông/bà có ý kiến gì về việc làm của con không? Tôi đang hỏi ý thức của ông/bà về mất mát của gia đình bị hại…", nhiều nét mặt bỗng trở nên đăm chiêu.
Chưa hết, cao trào tiếp tục với những nhận xét như xoáy vào lương tâm "Ông/bà phải có tiếng nói gì cho gia đình bị hại chứ? Cha mẹ có thể vì nặng gánh cơm áo nên quản lý con cái có giới hạn nhưng về mặt pháp luật, ông bà phải có trách nhiệm vì con phạm tội khi chưa đủ 18 tuổi. Ông bà có thấy con mình sai ở đâu không?"…
Từ đây, nhiều tiếng trả lời không bật lên ngay nhưng động tác gục đầu, bật khóc, cái nắm tay run rẩy là sự thừa nhận rất rõ về trách nhiệm dưỡng dục con cái của người lớn.
Vị chủ tọa đã dành cho cha mẹ 4 bị cáo sự cảm thông, đồng thời nhắn nhủ điều quan trọng là các bị cáo cần nhận rõ lỗi lầm, thực sự ăn năn, hối cải để có cơ hội với phần thời gian sau này. "Các bị cáo phải cố gắng cải tạo thật tốt để còn được sống cho đàng hoàng. Gia đình cũng phải tiếp tục quan tâm, động viên các con chấp hành tốt".
Sau khi cân nhắc tính chất, mức độ phạm tội cũng như nhân thân từng người, HĐXX tuyên phạt Phạm Thanh Bình 13 năm tù, Trịnh Tiến Sang 9 năm tù, Nguyễn Thế Lộc 9 năm tù, Phạm Hoài Thanh 12 năm tù cùng về tội "Giết người".
Phiên tòa khép lại với nhiều tự vấn về phương pháp tương tác cùng con cái, quá trình trưởng thành gập ghềnh do thiệt thòi về học vấn cùng những nỗi đau đến từ 2 nguyên nhân này.
Bài và ảnh: TRẦN THÁI