Đau thương và hào hùng ký ức bảo vệ Thủ đô hơn nửa thế kỷ trước

3 giờ trướcBài gốc

Hoạt cảnh tri ân Giáo sư Đỗ Doãn Đại (thứ hai từ trái sang), bác sỹ ra quyết định tháo khớp người đã chết để cứu lấy người còn sống. (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Kỷ niệm 53 năm chiến thắng chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không” (12/1972-12/2025), sáng 25/11, Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò khai mạc trưng bày “Khát vọng hòa bình.”

Hoạt động mang đến nhiều câu chuyện đáng cảm phục, không chỉ về những anh hùng trên tiền tuyến, mà còn cả những anh hùng ở hậu phương.

Tri ân nguyên Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai

Năm 1972, Mỹ thực hiện chiến dịch Linebacker II ném bom dữ dội miền Bắc với Hà Nội là trọng điểm bắn phá. Bệnh viện Bạch Mai là một trong những cơ sở y tế quan trọng nhất, chịu tổn thất nặng nề về người và cơ sở vật chất.

Để giảm thiểu thương vong, một nửa số bác sỹ, nhân viên bệnh viện và các bệnh nhân đã được sơ tán về Liên Bạt, Ứng Hòa (Hà Tây cũ). Nửa còn lại bám trụ Thủ đô, trong đó có bác sỹ Đỗ Doãn Đại (sinh năm 1925, mất tháng 9 năm 2025).

Từng trải qua 4 lần bị Mỹ ném bom kể từ năm 1966, nhưng đêm 21 rạng sáng 22/12/1972 là thời điểm kinh hoàng nhất với Bệnh viện Bạch Mai.

Đêm đó báo động liên tục reo. Từ hầm trú khu tập thể Kim Liên, bác sỹ Đại có thể nghe tiếng máy bay đang tiến vào Hà Nội. Thấy một vầng đỏ lao xuống phía Bệnh viện Bạch Mai, ông vội vàng đạp xe sang viện. Khi ông tới nơi, bệnh viện đã tan hoang, các khoa Nội, Ngoại, Tai mũi họng, Da liễu… đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Hiện trường Bệnh viện Bạch Mai bị dội bom làm hàng chục người chết năm 1972. (Ảnh: TTXVN)

Hầm trú lớn của khoa Nội và khoa Da liễu cũng bị đánh sập. Nhiều nhân viên, thực tập viên bệnh viện và bệnh nhân bị kẹt. Trong đêm rét buốt, người bên ngoài ra sức đào và thả ống oxy tiếp sự sống cho người bên trong.

Tại khai mạc trưng bày, du khách được xem hoạt cảnh tái hiện câu chuyện chị Trần Thị Thoa - một nhân viên của bệnh viện bị bêtông đè chết ngay cửa ra của hầm khoa Da liễu.

Trước tình thế cấp bách, bác sỹ Đỗ Doãn Đại đã cho người tháo khớp chị Thoa để kịp thời giải cứu người còn sống. Hoạt cảnh xúc động tái hiện cảnh ông Đại cùng các đồng nghiệp nén đau thương để đưa ra quyết định và thực hiện quyết định.

Nhiều du khách, khách mời rưng rưng nước mắt trước câu chuyện cũng như diễn xuất của các bạn trẻ trong hoạt cảnh.

Người thân của bác sỹ Đỗ Doãn Đại ở buổi khai mạc. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Tại buổi khai mạc có gia đình cố Giáo sư-bác sỹ Đỗ Doãn Đại, trong đó có các con là Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Đỗ Doãn Lợi (nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai) và Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Thị Khánh Hỷ (nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Lão khoa, cùng các cháu cũng theo ngành y.

Cháu nội ông - bác sỹ Đỗ Doãn Bách vừa bồi hồi và xúc động khi được nghe kể một cách sống động về hoàn cảnh chiến đấu của thế hệ đi trước, vừa thêm trân trọng và biết ơn ông. “Với tôi, ông luôn là tấm gương cho cả gia đình”- anh Bách xúc động.

Bản lĩnh những người "vạch nhiễu tìm thù"

Trưng bày mang đến nhiều câu chuyện xúc động và đầy sức nặng từ chính các nhân chứng lịch sử từng góp mặt trong chiến công 12 ngày đêm.

Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang Đinh Thế Văn từng tham gia cả chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 và chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không” năm 1972. Trong 12 ngày đêm quyết tử, Đại tá Đinh Thế Văn là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 77, thuộc lực lượng tên lửa phòng không.

Đại tá Đinh Thế Văn và phần trưng bày về ông (sau mũ). (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Nghiên cứu kỹ đặc điểm hoạt động của pháo đài bay B-52, tiểu đội của ông đã kết hợp chiến thuật với sự quyết đoán và chính xác cao, nổi bật có phương pháp nửa góc, đã bắn rơi thành công 4 chiếc B-52, góp công lớn vào chiến thắng toàn cục.

“Biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng” là châm ngôn của ông mỗi khi nhắc lại những ngày đứng trên lằn ranh sống chết. Nay ở tuổi 87, Đại tá Đinh Thế Văn vẫn minh mẫn, dáng người mạnh khỏe, đi lại thoăn thoắt, toát lên phẩm chất kiên cường, mộc mạc của người bộ đội Cụ Hồ.

Ông Nguyễn Văn Trung thuộc đội tự vệ, nhớ như in ký ức nhiệm vụ bảo vệ trận địa pháo 100 ly tại bãi Vân Đồn, sông Hồng. Bất chấp khó khăn và thiếu thốn đủ mặt, ban ngày ông và các đồng đội làm công nhân nhà máy, ban đêm trực chiến, đối đầu với máy bay F111.

Đây là loại máy bay tân tiến có thể đạt tốc độ hơn 2.500km/h, khả năng bay bám địa hình phức tạp, tấn công mục tiêu chính xác cao và chuyên dọn đường cho B-52.

Ông Nguyễn Văn Trung và vợ tại trưng bày (trái) và ảnh kỷ niệm của đồng đội với Đại tướng Võ Nguyên Giáp (phải). (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Ông Trung không khỏi xúc động khi nhớ về trung úy Hoàng Minh Giám, người chỉ huy tại mặt trận. Cùng các thông tin như hướng và tầm cao của máy bay, trung úy cùng đồng đội bắn rơi thành công một chiếc F111. Đội pháo của ông Trung sau đó được Đại tướng Võ Nguyên Giáp và nhà thơ Tố Hữu đến thăm và tặng hoa động viên tại nhà máy.

Góp mặt tại trưng bày, ông Ad Spijkers - cựu cán bộ người Hà Lan từng làm việc cho Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO) và nhiếp ảnh gia người Anh Andy Solomon xúc động, kể bản thân đều từng xuống đường phản đối Mỹ xâm lược Việt Nam.

Cảm phục đất nước và nên duyên với những người phụ nữ tại đây, Việt Nam đã trở thành một phần quan trọng của cuộc đời hai ông: “Việt Nam đã đến trong trái tim tôi và sẽ không bao giờ rời đi.”

Từ trái sang: Nhà báo Nguyễn Văn Nhân (con rể bác sỹ Đỗ Doãn Đại) làm phiên dịch cho ông Ad Spijkers và nhiếp ảnh gia Andy Soloman. (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Ông Ad hào hứng nhận ra Jane Fonda - nhà hoạt động phản đối chiến tranh tại Việt Nam mà ông đã có dịp tiếp xúc và làm bạn. (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Nhiều du khách quốc tế đến Nhà tù Hỏa Lò và ghé vào trưng bày. (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

(Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Trưng bày "Khát vọng hòa bình" mang đến nhiều câu chuyện đi kèm ảnh tư liệu, chia thành 3 nội dung gồm Ký ức rực lửa (ký ức về 12 ngày đêm kiên cường), Làn sóng phản chiến (các hoạt động phản đối Mỹ xâm lược Việt Nam từ nhiều quốc gia trên thế giới) và Vì một bầu trời xanh (Việt Nam sau cuộc chiến). Hoạt động mở cửa đón khách đến hết 25/12/2025.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/dau-thuong-va-hao-hung-ky-uc-bao-ve-thu-do-hon-nua-the-ky-truoc-post1079231.vnp