Bác sĩ khám bệnh và tư vấn sức khỏe cho dân. Ảnh: Lê Thúy Hằng/TTXVN
Chuyển mạnh từ tư duy “khám, chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”
Theo Phó Cục trưởng Phạm Đức Mạnh, trong bối cảnh đất nước vẫn đối mặt với gánh nặng kép từ bệnh truyền nhiễm và sự gia tăng đáng báo động của các bệnh không lây nhiễm như ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, cùng các rối loạn sức khỏe tâm thần; tình trạng dinh dưỡng chưa hợp lý ảnh hưởng đến thể lực, tầm vóc người Việt;các điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh còn hạn chế, việc xây dựng Luật Phòng bệnh với phạm vi điều chỉnh toàn diện là rất cần thiết. Đầu tư cho phòng bệnh là đầu tư cho phát triển bền vững, là “khoản đầu tư thông minh” để giảm gánh nặng kinh tế do bệnh tật gây ra.
Ngành y tế đang chuyển từ tập trung “khám, chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”, “phòng bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở”, chú trọng bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện và liên tục theo vòng đời. Trên tinh thần đó, dự thảo Luật Phòng bệnh được thiết kế dựa trên năm nhóm chính sách lớn đã được Chính phủ thông qua, gồm: phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng trong phòng bệnh; và các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh.
Dự thảo Luật gồm sáu chương, 41 điều. Luật ra đời sẽ thể chế hóa đầy đủ đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phòng bệnh, được khẳng định trong Hiến pháp: mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh. Dự thảo đồng thời cụ thể hóa Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 09/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, và Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương sáu khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.
Nhóm nội dung sửa đổi, hoàn thiện của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm tập trung quy định rõ cách thức phân loại bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm; mục tiêu thanh toán, loại trừ một số bệnh truyền nhiễm lưu hành; các biện pháp phòng, chống bệnh, dịch bệnh như giám sát bệnh truyền nhiễm, cách ly y tế, kiểm dịch y tế, bảo đảm an toàn và an ninh sinh học trong xét nghiệm, quản lý vắc xin và sinh phẩm, tổ chức tiêm chủng.
Mở rộng đối tượng trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia
Thực hiện Nghị quyết 72-NQ/TW, dự thảo Luật mở rộng nhóm thụ hưởng trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia gồm người cao tuổi, người tham gia công tác phòng, chống dịch và các đối tượng chính sách ưu tiên, hướng tới mục tiêu tiêm chủng trọn đời cho người dân Việt Nam. Dự thảo cũng đề xuất bổ sung hai hình thức tiêm chủng bắt buộc vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia là tiêm một liều và tiêm theo chiến dịch, được ngân sách nhà nước bảo đảm, bên cạnh hình thức tiêm chủng thường xuyên hiện hành.
Để tăng cường năng lực ứng phó, dự thảo bổ sung các biện pháp theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp và phòng thủ dân sự khi dịch bệnh vượt quá khả năng, điều kiện ứng phó; đồng thời quy định rõ quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Dự thảo xác định Ngày Sức khỏe toàn dân Việt Nam là ngày 07 tháng 4 hằng năm nhằm lan tỏa tinh thần “chủ động phòng bệnh” trong toàn dân.
Với nhóm nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành, dự thảo chú trọng phòng, chống bệnh không lây nhiễm thông qua quy định các biện pháp can thiệp đối với yếu tố nguy cơ; phát hiện sớm, dự phòng bệnh và quản lý bệnh tại cộng đồng. Một điểm mới quan trọng là quy định về khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc để thể chế hóa Nghị quyết 72-NQ/TW: người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần từ năm 2026.
Đối với phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần, dự thảo xác định sức khỏe tâm thần là bộ phận không tách rời của sức khỏe toàn diện; quy định rõ các yếu tố nguy cơ, yêu cầu phát hiện sớm, biện pháp phòng ngừa và nêu trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Về dinh dưỡng trong phòng bệnh, dự thảo nhấn mạnh thực hiện dinh dưỡng theo suốt vòng đời, chú trọng giai đoạn 1.000 ngày đầu đời từ khi mang thai đến trẻ dưới 24 tháng tuổi, được coi là giai đoạn vàng quyết định thể lực và tầm vóc trẻ em. Luật quy định cụ thể yêu cầu dinh dưỡng đối với một số nhóm đối tượng như phụ nữ có thai, bà mẹ cho con bú và trẻ dưới 24 tháng tuổi; trẻ em và lứa tuổi học đường; người lao động; người cao tuổi.
Khi được ban hành, Luật Phòng bệnh được kỳ vọng tạo nền tảng pháp lý toàn diện cho công tác phòng bệnh, góp phần nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần, cải thiện tầm vóc và chất lượng cuộc sống người Việt Nam, đồng thời giảm gánh nặng kinh tế do bệnh tật đối với gia đình và xã hội.
BT (TTXVN)