Đầu tư tái chế pin xe điện thế nào cho an toàn và hiệu quả?

3 giờ trướcBài gốc

Vẫn còn nhiều bất cập trong tái chế pin xe điện

Việc tập trung vào phát triển xe điện (EV) khiến việc tái chế pin trở thành chủ đề này thêm nóng. Trong khi pin axit chì đầu tiên được tái chế vào năm 1912, thì pin lithium-ion ngày nay vẫn có tỷ lệ tái chế thấp. Pin sạc là chất xúc tác cho sự phát triển công nghệ cho phép giảm kích thước pin với mật độ năng lượng cao hơn để giúp giảm chất thải thông qua việc tái sử dụng nhiều lần. Tuy nhiên, mỗi công nghệ phát triển đều đi kèm với những thách thức của nó.

Đa số pin ô tô, xe máy điện hiện nay được tạo thành từ lithium-ion, một vật liệu có tính dẫn điện cao nhưng cũng rất dễ cháy và cực kỳ độc hại do có các hợp chất như coban, niken và lithium. Khi những viên pin này được vứt bỏ không đúng cách, những hóa chất độc hại này có thể thấm vào đất và nước, làm ô nhiễm tài nguyên thiên nhiên trong nhiều năm tới.

Ngoài những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, chất thải từ pin còn thải ra một lượng lớn khí nhà kính. Theo đó, khoảng 20.000 - 30.000 tấn CO2 được thải ra trên mỗi gigawatt giờ công suất pin được tạo ra.

Việt Nam cần sớm chuẩn bị nền tảng tiêu chuẩn và quy định để chủ động quản lý pin thải trong tương lai.

Một nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho thấy đến năm 2035, sẽ có hơn 11 triệu tấn pin lithium-ion bị loại bỏ, tăng gấp 10 lần so với số liệu hiện nay. Điều này cho thấy, các quốc gia cần tìm ra các phương pháp tái chế pin bền vững nhằm giảm thiểu tác động bất lợi của pin xe điện đến môi trường.

Theo chuyên gia về năng lượng Nguyễn Đình Dương, tương tự các loại pin thông dụng, pin xe điện sau khi hết vòng đời sử dụng sẽ được xử lý thông qua 3 kỹ thuật chính. Một là, tái sử dụng để cung cấp nguồn điện cho các máy móc, thiết bị khác, bởi ngay cả khi hết hạn sử dụng, pin vẫn có thể lưu trữ đến 70% năng lượng. Hai là, tái chế pin cũ để tạo ra pin mới. Ba là, trực tiếp thải loại pin bằng hình thức chôn lấp. Tuy nhiên, khi tham gia COP26, Chính phủ các quốc gia buộc phải quy định chặt chẽ về việc xử lý pin hết hạn, ưu tiên tái chế để bảo vệ môi trường.

Mặc dù vậy, các phương pháp tái chế pin hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, bao gồm: tỷ lệ tái chế thấp; thiếu phương pháp chiết xuất hiệu quả; khí thải, phụ phẩm độc hại cho môi trường và sức khỏe con người. Một nghiên cứu cho thấy, hơn 90% pin hết hạn được tái chế bằng phương pháp đốt nung, gây lãng phí một lượng lớn nguyên liệu, trong đó có cả các nguyên liệu quý hiếm. Gần 10% pin được chiết xuất nguyên liệu riêng lẻ để tái sử dụng. Lý do chính là chi phí chiết xuất nguyên liệu hiện nay rất cao, chưa đem lại lợi nhuận thấy rõ cho doanh nghiệp.

Pin xe điện thường là loại pin lithium-ion, có tuổi thọ từ 8 đến 10 năm. Khi hết tuổi thọ, pin không còn đủ hiệu quả để sử dụng trong xe điện nhưng vẫn chứa nhiều thành phần nguy hiểm như lithium, cobalt, nickel và các kim loại hiếm khác.

Theo các chuyên gia, tái chế pin là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để xử lý rác thải pin xe điện. Quá trình tái chế bao gồm việc thu hồi các kim loại và hợp chất có giá trị từ pin cũ, giúp giảm thiểu lượng rác thải và cung cấp nguồn nguyên liệu quý giá cho ngành công nghiệp.

Một số phương pháp tái chế có thể kể đến như sử dụng nhiệt độ cao để chiết xuất kim loại từ pin hoặc sử dụng các dung dịch hóa học để tách kim loại từ pin. Một phương án khác là tái chế trực tiếp, giữ nguyên cấu trúc và thành phần hóa học của các vật liệu trong pin để tái sử dụng.

Pin xe điện sau khi hết tuổi thọ vẫn còn có thể sử dụng trong các ứng dụng khác như lưu trữ năng lượng tái tạo. Ví dụ, pin cũ có thể được sử dụng để lưu trữ điện năng từ các nguồn năng lượng mặt trời hoặc gió, giúp giảm áp lực cho hệ thống lưới điện và tăng cường khả năng phát triển năng lượng tái tạo.

Cần có tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về thu gom pin xe điện

PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ôtô, Đại học Bách khoa Hà Nội - nhận định, Việt Nam chưa cần quá lo ngại về vấn đề xử lý pin xe điện cũ trong giai đoạn hiện nay, bởi vòng đời pin còn kéo dài và các quốc gia đi trước đã chứng minh khả năng xử lý an toàn. Tuy vậy, ông nhấn mạnh, Việt Nam cần sớm chuẩn bị nền tảng tiêu chuẩn và quy định để chủ động quản lý pin thải trong tương lai.

Theo ông Phúc, cần sớm ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về thu gom, lưu trữ, vận chuyển và xử lý pin đã qua sử dụng. Việc cấp phép và giám sát nghiêm ngặt các cơ sở xử lý pin cũng cần được tăng cường để ngăn chặn tình trạng thu gom trôi nổi.

Theo ông Đinh Trọng Khang, Giám đốc Viện chuyên ngành Môi trường, Viện Khoa học công nghệ GTVT, dù việc tái chế pin xe điện chưa đến mức cấp thiết nhưng cần thực hiện các bước chuẩn bị về mặt pháp lý, ban hành các quy chuẩn. Bởi ngay khi các hãng đưa xe điện ra thị trường, chắc chắn sẽ có những chiếc xe bị hỏng pin, gặp sự cố và cần thải bỏ.

Vì vậy, Nhà nước cần sớm có khung pháp lý để các doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm quản lý, thu hồi và tái chế pin. Vấn đề hiện nay là cần có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp tham gia thực hiện tái chế pin khi nhu cầu chưa nhiều, quy mô chưa lớn.

"Việt Nam hiện chưa có nhiều nhà máy hoặc công nghệ tái chế pin xe điện ở quy mô lớn, đặc biệt là các công nghệ tái chế hiệu quả và thân thiện môi trường. Hầu hết pin cũ có thể đang được lưu trữ hoặc xử lý không đúng cách", ông Khang cho biết.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam đang có cơ hội lớn để phát triển ngành công nghiệp tái chế pin theo hướng kinh tế tuần hoàn. Việc đầu tư công nghệ tái chế ngay từ bây giờ không chỉ tạo thêm nguồn cung vật liệu chiến lược mà còn giúp giảm phụ thuộc nhập khẩu. Trong tương lai, khi số lượng pin xe điện hết vòng đời tăng mạnh, lĩnh vực tái chế - tái sử dụng pin có thể trở thành một ngành kinh tế mới, tạo việc làm và hỗ trợ chiến lược phát triển xanh của Việt Nam.

Pin xe điện cũ, xét theo kinh nghiệm quốc tế, không phải là gánh nặng. Khi được quản lý đúng cách, chúng trở thành tài nguyên vừa hỗ trợ lưu trữ năng lượng tái tạo, vừa giảm chi phí sản xuất pin mới. Với thị trường xe điện đang mở rộng nhanh, Việt Nam càng cần đón đầu xu hướng này, bảo đảm quá trình xử lý pin minh bạch, an toàn và mang lại giá trị kinh tế, môi trường trong dài hạn.

Lan Tường

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/dau-tu-tai-che-pin-xe-dien-the-nao-cho-an-toan-va-hieu-qua-169251229105012537.htm