Dạy học 2 buổi/ngày: Cần bảo đảm '8 rõ'

15 giờ trướcBài gốc

Học sinh THCS quận Ba Đình (Hà Nội) trong Ngày hội Stem 2025. Ảnh: Hạ Thi.

Vẫn là bài toán khó

Chủ trương dạy học 2 buổi/ngày đối với Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 đã được thực hiện ở cấp tiểu học với gần 100% các trường triển khai thực hiện trong khi đó với cấp THCS và THPT không phải là bắt buộc mà là khuyến khích khi có đủ điều kiện.

Thứ trưởng Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết, so với 10 năm trước, thời điểm này số trường số lớp dạy 2 buổi/ngày ở bậc THCS và THPT đã tăng lên nhiều. Qua khảo sát, công tác quản lý và chỉ đạo cho thấy nơi nào tổ chức tốt dạy 2 buổi/ngày thì chất lượng giáo dục toàn diện của trường, lớp đó khá hơn... Tuy nhiên, trong điều kiện còn hạn chế về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, Thứ trưởng Bộ GDĐT cũng chỉ ra những rào cản để triển khai việc này. Đó là phải đủ cơ sở vật chất, cụ thể là mỗi lớp 1 phòng học. Trường đủ điều kiện cho học sinh bán trú, đến trường học ở lại ăn và nghỉ trưa tại trường. Cần đủ sân chơi, bãi tập, các hoạt động giáo dục thể chất và các kỹ năng khác. Số lượng giáo viên phải đủ và có chương trình dạy học và tổ chức đủ các hoạt động trong 2 buổi, phù hợp tâm sinh lý lứa tuổi học sinh.

Như vậy, rõ ràng với 3 điều kiện này, ngành giáo dục chỉ có thể đảm bảo về yếu tố chương trình dạy học trong khi hai bài toán khó về cơ sở vật chất và đội ngũ lại không có thẩm quyền giải quyết. Thậm chí, ngay cả để đảm bảo triển khai thành công Chương trình GDPT 2018 hiện vẫn còn gặp khó do đội ngũ giáo viên thừa - thiếu cục bộ, trong đó đặc biệt thiếu giáo viên ở các môn học mới như Tin học, Ngoại ngữ, Mỹ thuật, Âm nhạc… Tình trạng này đã được nhắc đến trong nhiều hội nghị của ngành giáo dục nói riêng cũng như các diễn đàn khác nhau với nhiều nỗ lực của các địa phương về tuyển dụng nhân sự phù hợp nhưng thiếu vẫn hoàn thiếu, chủ yếu là do không có nguồn tuyển.

Ghi nhận tại Hà Nội, tỷ lệ học sinh THCS học 2 buổi/ngày trong năm học 2024 - 2025 vừa qua vẫn còn thấp. Quận Ba Đình mới chỉ có 55% số học sinh của 13 trường THCS được học 2 buổi/ngày. Tỷ lệ này ở quận Hai Bà Trưng là khoảng 50%, trong khi quận Cầu Giấy chỉ tổ chức dạy 2 buổi/ngày cho học sinh khối lớp 6 và 7 của 7/11 trường THCS trên địa bàn. Nếu muốn triển khai dạy học 2 buổi/ngày từ năm học 2025 - 2026, các trường cần phải được bổ sung giáo viên ở một số môn để có thể triển khai các hoạt động giáo dục buổi 2. Tuy nhiên, đối với lý do về cơ sở vật chất, phòng học còn hạn chế sẽ chưa thể khắc phục trong một vài năm trước mắt do chưa thể bổ sung, xây mới cùng lúc nhiều trường THCS, THPT hoặc xây thêm các phòng học trên diện tích đất đang có. Thách thức này đang đặt ra cấp thiết với nhiều địa phương không chỉ Hà Nội mà còn các địa phương khác và cần được các cấp, các ngành cùng chung tay giải quyết.

Trước tình trạng trường lớp ở nhiều địa phương còn thiếu thốn, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GDĐT) Thái Văn Tài đề nghị các Sở GDĐT sớm đề xuất phương án với UBND tỉnh, cơ quan chức năng, sắp xếp, bố trí bổ sung phòng học còn thiếu nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện dạy học 2 buổi/ngày theo lộ trình Bộ GDĐT quy định.

Làm sao để hiệu quả?

Đây là trăn trở của người dân đối với việc dạy học 2 buổi/ngày đã, đang và sẽ được triển khai trong thời gian tới. Chị Tô Thị Thanh (xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội) cho biết, năm lớp 8 vừa qua, con chị nghỉ học buổi chiều ở nhà, gia đình rất lo lắng vì bố mẹ đi vắng cả ngày. Chị hy vọng với yêu cầu mới, từ năm học sau con sẽ được học cả ngày ở trường.

“Con tôi chuẩn bị lên lớp 9 nên ngay từ hè này con đã đăng ký các lớp học thêm để củng cố thêm kiến thức, chuẩn bị cho kỳ thi. Vào năm học mới, nếu học 2 buổi/ngày ở trường đã đảm bảo dạy kỹ, rèn các dạng bài tốt thì tôi sẽ cân nhắc đến việc cắt giảm phần lớn các lớp học thêm của con để cháu có thời gian nghỉ ngơi, ôn lại bài phù hợp. Nhưng nếu dạy học buổi thứ 2 không hiệu quả, tôi lo cháu lại phải học thêm ca 3 thì sẽ rất vất vả” – chị Thanh bày tỏ.

Suy nghĩ này như chị Thanh không phải là hiếm trong số các bậc phụ huynh đang có con theo học cấp THCS, THPT. Mặc dù chủ trương dạy học 2 buổi/ngày được các bậc phụ huynh ủng hộ nhưng là trên quan điểm nâng cao chất lượng chính khóa; giảm áp lực học tập cho học sinh; bảo đảm mục tiêu giáo dục các cấp học đề ra; học sinh được phát triển phẩm chất năng lực toàn diện, không chỉ kiến thức phổ thông mà còn phát triển thể chất, tâm hồn, thể thao, trí tuệ nhân tạo (AI), ngoại ngữ, tin học... phù hợp với tâm lý, lứa tuổi của học sinh.

Đặc biệt, buổi học 2 theo kinh nghiệm của nhiều trường đã và đang dạy học 2 buổi/ngày, cần được tổ chức linh hoạt, phù hợp với từng nhu cầu của học sinh. Ngoài buổi 1 thực hiện các nội dung quy định của chương trình chính khóa, tới buổi học thứ 2 cần dạy học, tổ chức trên tinh thần tự nguyện của học sinh và phụ huynh, phù hợp với định hướng nghề nghiệp sau đó của các em, chẳng hạn có em muốn có thêm kiến thức chuyển đổi số, có em muốn bổ trợ ngoại ngữ…

Là một trong số các trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở bậc THPT tại TPHCM từ hơn 5 năm qua, Trường THPT Dương Văn Thì (TP Thủ Đức) luôn thực hiện khảo sát lấy ý kiến phụ huynh về tổ chức dạy 2 buổi/ngày ngay từ đầu năm học và nhận được sự đồng thuận của hầu hết phụ huynh. Hiệu trưởng nhà trường bà Nguyễn Thị Thanh Trúc chia sẻ, đối với buổi 2, thầy cô chủ yếu là hướng dẫn kỹ năng cho học sinh làm bài, tìm hiểu sâu về môn học và không được dạy vượt quá 50% số tiết văn hóa. Bà Trúc lấy ví dụ nếu như giờ học chính khóa, học sinh học kiến thức môn học theo đúng chương trình thì ở buổi 2, những em có thế mạnh về môn Toán có thể đăng ký để được rèn luyện kỹ năng để đào sâu, tìm tòi thêm những kiến thức xung quanh hoặc được tham gia hoạt động lồng ghép kiến thức văn hóa vào thực tế.

Tại Trường THPT Trần Hữu Trang (quận 5, TPHCM), buổi 2 được nhà trường tổ chức với khoảng 50% thời lượng dành cho các chuyên đề, củng cố kiến thức, còn lại là các hoạt động phát triển năng lực, kỹ năng như sinh hoạt câu lạc bộ, năng khiếu. Điểm đặc biệt là buổi sáng học sinh học tập trung theo lớp còn buổi chiều học sinh không cần học theo lớp cố định mà học theo nhu cầu cá nhân. Cách thức tổ chức lớp học buổi chiều linh hoạt giúp nhà trường chủ động hơn trong việc sử dụng phòng học và sắp xếp lịch học trong khi học sinh cũng thoải mái trải nghiệm hoạt động mà cá nhân cảm thấy hứng thú, không bị gò bó.

Như vậy, việc thiết kế chương trình giáo dục hợp lý, khoa học là rất cần thiết, thậm chí theo nhiều chuyên gia là yếu tố cốt lõi để triển khai hiệu quả việc dạy học 2 buổi/ngày. Nội dung chương trình phải bảo đảm vừa đúng quy định của Bộ GDĐT về thời lượng dạy các môn văn hóa, vừa kết hợp hài hòa các hoạt động giáo dục khác phù hợp với tâm lý, lứa tuổi nhằm hình thành cho học sinh phẩm chất, năng lực, các kỹ năng, từ đó giúp các em phát triển toàn diện cả đức, trí, thể, mỹ...

Hiện các trường, các địa phương đều đang trông chờ hướng dẫn của Bộ GDĐT đối với việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày, nhất là các cơ sở giáo dục đào tạo đã đảm bảo các yêu cầu cơ bản về nhân lực, cơ sở vật chất. Với trách nhiệm được giao chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời các địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, xây dựng kế hoạch, lộ trình tổ chức dạy học 2 buổi/ngày phù hợp với thực tiễn địa phương về cơ sở vật chất, tài chính và đội ngũ giáo viên; ưu tiên bố trí ngân sách bảo đảm điều kiện tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, Bộ GDĐT cần sớm rà soát, đánh giá lại hoạt động dạy học 2 buổi/ngày thời gian qua, đồng thời căn cứ vào quan điểm, mục tiêu, nội dung Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 để có hướng dẫn chung, thực hiện thống nhất với từng cấp học trên toàn quốc.

Giải pháp về tăng cường cơ sở vật chất

Tại Công điện số 68/CĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chủ động sắp xếp, xử lý trụ sở, cơ sở vật chất công trong quá trình thực hiện sắp xếp các đơn vị hành chính các cấp với trọng tâm là ưu tiên sử dụng trụ sở dôi dư cho ngành y tế, giáo dục và văn hóa cộng đồng. Cụ thể, theo tổng hợp từ đề án của các địa phương, dự kiến sau sắp xếp, cả nước giảm từ 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, xuống còn 3.321 đơn vị (giảm 6.714 đơn vị); trong khi đó, có 696 đơn vị hành chính cấp huyện cũng sẽ dừng hoạt động. Điều này đồng nghĩa sẽ có hàng nghìn trụ sở cơ quan hành chính không còn được sử dụng hoặc chỉ sử dụng một phần sau sắp xếp. Nếu không được tính toán lại về mục đích sử dụng và có biện pháp xử lý kịp thời, nhiều công trình này sẽ xuống cấp nhanh chóng, gây ra sự lãng phí lớn tài sản công và cả tiềm năng khai thác, sử dụng.

Hàn Minh

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/day-hoc-2-buoi-ngay-can-bao-dam-8-ro-10308032.html