Đẩy nhanh lộ trình 'nâng hạng' QR chuyển tiền lên QR thanh toán

2 giờ trướcBài gốc

Toàn cảnh Hội thảo “Thanh toán QR Code: Minh bạch và Trải nghiệm không giới hạn". Ảnh: VnEconomy

Tại Hội thảo “Thanh toán QR Code: Minh bạch và Trải nghiệm không giới hạn" do VnEconomy phối hợp với Vụ Thanh toán, Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS), cùng các các đơn vị liên quan tổ chức, ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc NHNN Việt Nam cho biết, sự thành công của QR Code tại Việt Nam là sự cộng hưởng đến từ 3 yếu tố chính: Chính sách nhất quán của Chính phủ và NHNN về thanh toán không tiền mặt; sự ra đời của chuẩn QR đã phá vỡ rào cản liên ngân hàng; sự đón nhận mạnh mẽ của thị trường, từ các ngân hàng đến hàng triệu tiểu thương và người tiêu dùng.

Giao dịch qua QR dẫn đầu trong thanh toán điện tử

Ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Trong 9 tháng năm 2025, giao dịch thanh toán không tiền mặt tăng 43,32% về số lượng và 24,23% về giá trị so với cùng kỳ. Đáng chú ý, giao dịch qua mã QR tăng vọt 61,63% về số lượng và 150,67% về giá trị, trở thành phương thức dẫn đầu trong các loại hình thanh toán điện tử.

"QR chuyển khoản vẫn cần cho cuộc sống, tuy nhiên, tôi rất mừng khi nhắc đến QR thanh toán dưới góc độ của người bán hàng. Nhằm hiện thực hóa hình thức này, chúng ta cần đơn vị bán hàng có hệ thống công nghệ để người mua hàng đặt hàng, hệ thống giao hàng, xuất hóa đơn và người mua hàng trả tiền", ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc NHNN cho biết.

Riêng hệ thống NAPAS, tính đến hết tháng 9/2025 đã xử lý hơn 8,3 tỷ giao dịch với tổng giá trị đạt 47,53 triệu tỷ đồng. Thậm chí những ngày cao điểm, hệ thống đạt công suất hơn 42,5 triệu giao dịch/ngày với độ sẵn sàng lên đến 99,997%.

Nhờ thao tác đơn giản, tốc độ xử lý nhanh, tính bảo mật cao cũng như khả năng sẵn sàng đáp ứng của hệ thống tổ chức tín dụng, QR Code đã trở hành phương thức thanh toán được nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp lựa chọn.

Theo NHNN, nhiều đơn vị hiện có thói quen sử dụng mã QR cá nhân để nhận thanh toán cho hàng hóa, dịch vụ. Dù hình thức này mang lại sự tiện lợi, nhanh chóng, không mất phí và không cần ký hợp đồng với tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, nhưng lại tồn tại hàng loạt rủi ro như: Không thể thống kê chính xác các giao dịch phục vụ công tác quản lý; người tiêu dùng không được bảo vệ trong trường hợp phát sinh khiếu nại và không thể kết nối với hệ thống thanh toán song phương bằng mã QR với các quốc gia khác.

Dẫn chứng ví dụ, một chuyên gia tài chính nêu: Công ty A ký hợp đồng với công ty B nhưng khi thanh toán lại dùng mã QR Code (chuyển tiền) của tài khoản cá nhân. Những thói quen này tồn tại cả chục năm nay nên dù phát triển nhanh và phủ rộng nhưng hình thức thanh toán này chưa phản ánh đúng bản chất thanh toán thương mại. Đây là kẽ hở để trốn thuế, rửa tiền và gian lận...

Không phản ánh bản chất thanh toán thương mại

Theo các chuyên gia, giao dịch qua QR Code hiện thực chất chỉ là chuyển tiền từ tài khoản này sang tài khoản khác, không gắn liền với hàng hóa hay dịch vụ cụ thể. Đây là giao dịch dân sự hợp pháp nhưng lại không phản ánh bản chất thanh toán thương mại.

Nhiều tình huống mua bán thường ngày như: Hủy đơn, đổi trả, hoàn một phần hay đối chiếu giao dịch đều không thể xử lý đúng bản chất nếu chỉ dựa vào chuyển tiền. Ví dụ, khi cần hủy giao dịch, hai bên phải quét QR Code và thực hiện giao dịch chuyển tiền ngược lại; nếu hoàn một phần, người bán lại phải chuyển khoản riêng cho phần cần hoàn. Điều này gây khó khăn cho cả bên mua và bên bán, đặc biệt khi xảy ra tranh chấp. Hệ thống cũng không nhận diện được hoàn tiền, từ đó không hỗ trợ đối soát giao dịch.

Một trong những hệ quả nhức nhối của việc dùng QR Code chuyển tiền là dòng tiền cá nhân và tổ chức bị pha trộn, khiến hoạt động giám sát và truy vết gặp nhiều khó khăn.

Đặc biệt, khi cơ quan Thuế triển khai lộ trình bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026 và áp dụng quy định xuất hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền, nhiều hộ đã chủ động lách luật bằng cách yêu cầu khách chuyển tiền vào nhiều tài khoản thanh toán cá nhân; không ghi nội dung giao dịch. Hoặc thực tế cũng có nhiều doanh nghiệp sử dụng tài khoản thanh toán cá nhân để nhận thanh toán hàng hóa, dịch vụ.

Với mục tiêu mở rộng kết nối quốc tế, phòng chống rửa tiền và kiểm soát nguồn thu ngân sách, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần đẩy nhanh lộ trình nâng cấp từ QR chuyển tiền (transfer) sang QR thanh toán (QR Pay), phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu quản lý hiện đại.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ thanh toán Ngân hàng Nhà nước.

Trong khuôn khổ Hội thảo “Thanh toán QR Code: Minh bạch và Trải nghiệm không giới hạn" chiều 19/11, đại diện các bộ, ngành cùng với các chuyên gia đều thống nhất việc chuyển đổi sang mã QR thanh toán sẽ mang lại 3 lợi ích then chốt.

Đối với người tiêu dùng, hình thức này giúp giao dịch minh bạch hơn, dễ dàng tra soát và đảm bảo tiêu chuẩn bảo mật cao. Về phía doanh nghiệp, việc áp dụng QR thanh toán hỗ trợ quản lý bán hàng hiệu quả; đồng thời cung cấp dữ liệu phục vụ phân tích hành vi tiêu dùng. Đối với Cơ quan quản lý, hệ thống thanh toán này giúp kiểm soát dòng tiền tốt hơn, nâng cao hiệu quả thu thuế và hoạch định chính sách thị trường, qua đó thúc đẩy tiêu dùng nội địa.

Để phát triển mạng lưới đơn vị chấp nhận thanh toán sử dụng QR Pay, các tổ chức cung ứng dịch vụ và trung gian thanh toán cần có giải pháp đủ mạnh để khuyến khích các điểm chấp nhận chuyển đổi, đồng thời bố trí nguồn lực mở rộng hạ tầng. Ngoài ra, khi việc chuyển đổi từ QR Code sang QR Pay được triển khai, nhiều lĩnh vực sẽ cùng liên quan và thụ hưởng: từ phát triển thị trường nội địa (Bộ Công Thương), minh bạch doanh số phục vụ tính thu nhập chịu thuế (Cục Thuế – Bộ Tài chính), đến các fintech cung cấp dịch vụ bổ trợ.

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Cơ quan quản lý định hướng một số giải pháp, đó là: Các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán/trung gian thanh toán cần tập trung chú trọng mở rộng mạng lưới đơn vị chấp nhận thanh toán (ĐVCNTT) để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp. Có biện pháp khuyến khích ĐVCNTT sử dụng QR Code thanh toán thay vì QR Code chuyển tiền.

“Tăng cường hợp tác liên thông thanh toán giữa các thương hiệu cung cấp QR Code khác nhau nhằm đem lại tiện ích thanh toán cho khách hàng; hướng tới triển khai kết nối với các quốc gia khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia...; tăng cường truyền thông để khách hàng biết tới dịch vụ, tăng cường công tác đào tạo nhân viên tại ĐVCNTT để bảo đảm khách hàng có thể nhận diện và sử dụng đúng dịch vụ thanh toán bán lẻ song phương qua QR Code”, ông Phạm Anh Tuấn cho biết.

Minh Phương/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/kinh-te/day-nhanh-lo-trinh-nang-hang-qr-chuyen-tien-len-qr-thanh-toan-20251119175915755.htm