ĐBQH: Cần cơ chế phòng ngừa lợi ích nhóm trong mua bán hàng dự trữ quốc gia

5 giờ trướcBài gốc

Sáng 26/11, các đại biểu Quốc hội thảo luận về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi).

Về quy định liên quan tới mua bán hàng dự trữ quốc gia, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) đề nghị ban soạn thảo xem xét quy định rõ tiêu chí đánh giá thời điểm, giá mua, giá bán và cần có cơ chế phòng ngừa lợi ích nhóm trong mua bán hàng dự trữ quốc gia.

Theo đại biểu, dẫn chứng từ thực tiễn cho thấy, nếu thiếu cơ chế kiểm soát, việc bán hàng dự trữ vào thời điểm thị trường biến động có thể dẫn đến thất thoát ngân sách và trục lợi chính sách. Do vậy, đại biểu đề xuất ban hành công thức xác định giá theo thị trường để tăng tính minh bạch và khả năng kiểm toán.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng phát biểu.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Thừa Thiên Huế) cũng bày tỏ sự quan tâm đặc biệt và quan ngại về cơ chế mua bán hàng dự trữ, cho rằng dự thảo luật còn thiếu các biện pháp ngăn ngừa đầu cơ, thao túng giá và lợi ích nhóm. Đại biểu quan ngại về quy định cho phép bán trực tiếp rộng rãi mọi đối tượng hoặc bán chỉ định trong một số trường hợp, dễ dẫn đến thất thoát lớn nếu không có cơ chế giám sát đầy đủ.

Để bảo vệ tài sản công và giữ ổn định thị trường, đại biểu Nguyễn Thị Sửu kiến nghị bổ sung các cơ chế kiểm soát then chốt như khi giá thị trường biến động bất thường trên 15% trong vòng 30 ngày, cơ quan dự trữ phải báo cáo Bộ Tài chính để xem xét tạm dừng mua bán; mọi quyết định bán trực tiếp phải công khai danh sách đơn vị mua và giá bán; mua bán hàng chiến lược cần có cơ chế kiểm soát độc lập và giám sát bởi Kiểm toán Nhà nước.

Đại biểu Phạm Văn Hòa thống nhất cao với quy định trong dự thảo về việc phân cấp, phân quyền mạnh cho các Bộ, ngành trong quyết định nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia nhằm tăng tính chủ động và trách nhiệm. Đại biểu lấy ví dụ về việc phân cấp, phân quyền cho Bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các tỉnh trong tình huống lũ lụt ở miền Trung thời gian qua rất nhanh chóng, kịp thời, không phải chờ lệnh của Thủ tướng, Chính phủ hay Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần làm rõ vai trò của Bộ Tài chính là "vừa tham mưu, vừa là cơ quan giúp việc để quản lý hàng dự trữ quốc gia". Theo đó, cần phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tài chính với các Bộ, ngành (Nông nghiệp và Môi trường, Y tế, Quốc phòng, An ninh) trong việc bảo quản hàng dự trữ chiến lược.

Đại biểu đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết để phân bạch rạch ròi nhiệm vụ. Đặc biệt, về việc tạm xuất, xuất và bán hàng dự trữ quốc gia, đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng quy định trong dự thảo còn bất cập đối với mặt hàng do các "mạnh thường quân" ủng hộ.

Đại biểu cho rằng, mặt hàng "mạnh thường quân" ủng hộ cho ngành nào thì nên giao cho Bộ trưởng của ngành đó chịu trách nhiệm xuất nhập mà không phải thông qua Bộ trưởng Bộ Tài chính. Bộ trưởng Bộ Tài chính có thẩm quyền quản lý số lượng chi xuất, điều này sẽ giúp không qua trung gian và kịp thời cứu trợ.

Giải trình làm rõ thêm ý kiến đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định về dự trữ chiến lược là một vấn đề rất mới và khó, có tác động đến nhiều chính sách, pháp luật, chiến lược ngành, lĩnh vực đã được ban hành và có tác động đến nhiều bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình ý kiến đại biểu nêu.

Do vậy dự thảo luật quy định những nguyên tắc cơ bản, phân định cơ chế quản lý, sử dụng hàng dự trữ chiến lược, giao cho cơ quan chuyên trách quản lý, thực hiện nhằm bảo đảm nguyên tắc xây dựng luật theo hướng chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội và giao cho Chính phủ quy định từng thời kỳ cho phù hợp với tình hình thực tế.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc phân định ranh giới hai loại hình dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược được thực hiện theo tinh thần của Kết luận 15 và Thông báo 342 ý kiến Tổng Bí thư, nêu rõ yêu cầu "mở rộng phạm vi và tăng cường năng lực của Dự trữ Quốc gia".

Điểm nhấn quan trọng nhất được Bộ trưởng làm rõ là “không có việc chuyển đổi hay bổ sung song song Dự trữ Quốc gia thành Dự trữ chiến lược”. Dự thảo Luật khẳng định rõ ràng hàng Dự trữ chiến lược bao quát cả hàng Dự trữ Quốc gia (Dự trữ chiến lược được xây dựng trên nền tảng của Dự trữ Quốc gia và mở rộng thêm các mục tiêu khác).

Liên quan các chính sách điều hành và tiêu chí cụ thể, Bộ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế linh hoạt, tránh quy định cứng trong luật. Chính phủ khi được giao sẽ quy định chi tiết các chính sách Dự trữ Quốc gia trong từng thời kỳ, "mở đường" cho việc ban hành Nghị định hướng dẫn, cho phép bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp tham gia sâu hơn. Quy định về dự trữ ứng phó khẩn cấp cũng nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc và giảm áp lực lên ngân sách Nhà nước.

Theo Bộ trưởng, Dự thảo Luật xác định tiêu chí hàng Dự trữ chiến lược nhằm phục vụ an ninh, quốc phòng và là công cụ điều tiết thị trường. Tuy nhiên, việc quy định ngay trong luật các mặt hàng và tiêu chí định lượng quá cụ thể sẽ làm giảm sự linh hoạt khi cần điều chỉnh, bổ sung danh mục trước những tình huống mới. Do vậy, Chính phủ sẽ cụ thể hóa các tiêu chí, danh mục này ở cấp Nghị định để đảm bảo khả năng điều chỉnh kịp thời khi tình huống mới phát sinh.

Bộ trưởng khẳng định, dự thảo luật đang đi theo hướng xây dựng một hệ thống Dự trữ Quốc gia mở rộng năng lực và Dự trữ Chiến lược đóng vai trò là tầng bao quát, đồng thời phân quyền cho Chính phủ điều chỉnh chi tiết bằng Nghị định để đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả.

Minh Tuệ

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/dbqh-can-co-che-phong-ngua-loi-ich-nhom-trong-mua-ban-hang-du-tru-quoc-gia-ar989462.html