Kiến nghị làm rõ chi phí phá sản
Góp ý về dự thảo luật Phá sản (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Minh Tâm, tỉnh Quảng Trị nêu vấn đề, quan điểm của tôi thống nhất với Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Tài chính – Ngân sách, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cũng như cơ quan chủ trì soạn thảo. Tôi đồng ý với phương án để ngân sách nhà nước bảo đảm chi phí, bởi phần lớn các trường hợp phá sản liên quan đến người lao động, công đoàn và các doanh nghiệp đã không còn tài sản.
Tuy nhiên, đại biểu Tâm đề nghị cần cân nhắc thêm một số nội dung. Vì ngân sách nhà nước sẽ phải chi trả cho những trường hợp này, cơ quan chủ trì soạn thảo cần phân tích, cung cấp thêm thông tin để Quốc hội và đại biểu có cơ sở thảo luận, cho ý kiến. “Cụ thể, cần làm rõ từ năm 2014 đến nay có bao nhiêu vụ việc bị đình trệ do vướng chi phí trong quá trình thực hiện Luật Phá sản, nhằm đánh giá chính xác số tiền ngân sách sẽ phải bỏ ra”, đại biểu Tâm nói.
Đại biểu Nguyễn Minh Tâm, tỉnh Quảng Trị phát biểu.
Ngoài ra, với các quy định mới mang tính thông thoáng, đột phá, dự kiến trong tương lai số lượng doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn phá sản sẽ tăng lên, đồng nghĩa chi phí ngân sách cũng tăng tương ứng. Bên cạnh đó, nhiều vụ phá sản rất phức tạp, quản tài viên và thẩm phán phải lập danh sách chủ nợ trong – ngoài nước, kiểm kê, thẩm định, bảo quản tài sản… “Chi phí cho các hoạt động này là rất lớn, vì vậy cần xem xét kỹ việc để ngân sách nhà nước bảo đảm toàn bộ chi phí có thực sự phù hợp hay không?”, đại biểu Tâm đặt câu hỏi.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân, TP.HCM
Đại biểu Phạm Trọng Nhân, TP.HCM cũng bày tỏ, dự thảo đưa ra khái niệm về “mất khả năng thanh toán” chưa chặt chẽ và đề nghị xem xét, bổ sung các tiêu chí để định lượng và quy định rõ tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng tài sản hoặc vốn chủ sở hữu để làm căn cứ xác định mất khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Cùng với đó, đại biểu đề nghị làm rõ các khoản nợ đến hạn, không chung chung như trong dự thảo bởi sẽ dễ bị doanh nghiệp lợi dụng.
Còn đại biểu Trần Hoàng Ngân, TP.HCM dẫn số liệu cho thấy năm 2024 có gần 197.900 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường; 9 tháng năm 2025 con số này là khoảng 174.900. Tuy nhiên, số doanh nghiệp hoàn tất thủ tục phá sản lại rất ít do tư duy xã hội còn nặng nề và quy trình pháp lý phức tạp. Đại biểu Ngân nhấn mạnh: “Ở Việt Nam, cứ nghe đến phá sản là tiêu cực, trong khi ở nhiều nước, đó là quy luật bình thường của kinh tế thị trường – giống như ‘sinh, lão, bệnh, tử’”.
Theo ông Ngân, doanh nghiệp thất bại cần được giải quyết thủ tục phá sản nhanh chóng để “xóa nợ”, tạo cơ hội cho chủ doanh nghiệp khởi nghiệp lại. “Nếu không hoàn tất thủ tục chẳng khác nào "chết mà không được chôn cất", vừa nặng nề về pháp lý vừa triệt tiêu ý chí kinh doanh”, ông Ngân ví von. Do đó, cần có cơ chế pháp lý mới để xử lý phá sản gọn nhẹ và hiệu quả hơn.
Một vụ phá sản kéo dài khoảng 18- 24 tháng
Theo Phó Tổng Thanh tra Thường trực Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Quảng (đoàn Đà Nẵng), hiện nay một vụ phá sản ở Việt Nam kéo dài trung bình 18–24 tháng, thậm chí tới 36 tháng, gây tắc nghẽn dòng vốn và giảm hiệu quả xử lý nợ. Ông đề xuất áp dụng thủ tục đặc biệt để rút ngắn thời gian giải quyết, tránh kéo dài thiệt hại cho doanh nghiệp, chủ nợ và cả ngân sách nhà nước.
Phó Tổng Thanh tra Nguyễn Văn Quảng cho rằng, để đảm bảo tính khả thi, cần phân định rõ kinh phí phục hồi và kinh phí phá sản, không gộp chung như trong dự thảo hiện nay. Bởi kinh phí phục hồi nhằm duy trì hoạt động, bảo quản tài sản trong khi chờ xử lý; còn kinh phí phá sản là chi phí pháp lý và thanh lý tài sản. Ông Quảng nhấn mạnh: "Nếu không có trình tự đặc biệt, hiệu quả giải quyết một vụ phá sản sẽ không đạt được".
Phó Tổng Thanh tra Thường trực Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Quảng
Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí cho rằng, việc hỗ trợ phải công bằng, hợp lý và không thể dựa hoàn toàn vào quỹ riêng. Ông khẳng định rất khó lợi dụng chính sách hỗ trợ của Nhà nước, bởi quyết định phục hồi hay phá sản phụ thuộc vào doanh nghiệp và chủ nợ. “Nhà nước chỉ hỗ trợ giãn nợ chứ không miễn nợ, nên không cần lo thất thoát,” ông Trí nhấn mạnh.
Ánh Phương/VOV.VN