Hướng nghiệp từ mầm non để phân luồng hiệu quả
Tại Hội nghị Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách góp ý các dự thảo luật liên quan đến giáo dục vừa diễn ra, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Đoàn Khánh Hòa) đã tập trung phân tích những bất cập khiến công tác phân luồng học sinh sau phổ thông chưa đạt kết quả như mong muốn, dù là nhiệm vụ chiến lược.
Bà Hương nhận định, tỷ lệ phân luồng học sinh hiện còn thấp so với mục tiêu đề ra, chủ yếu do hoạt động hướng nghiệp còn hình thức. Đại biểu chỉ rõ tình trạng thiếu thông tin đầy đủ, thiếu trải nghiệm thực tế và quan trọng nhất là thiếu hệ thống đánh giá, tư vấn hướng nghiệp bài bản phù hợp với lứa tuổi. Rào cản lớn khác được nhấn mạnh là tâm lý xã hội vẫn còn nặng nề với bằng cấp, khiến phụ huynh và học sinh chưa đánh giá đúng giá trị của giáo dục nghề nghiệp.
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương đề nghị tiếp tục nghiên cứu bổ sung quy định. Cụ thể, cần quy định rõ hơn về công tác triển khai hướng nghiệp phù hợp với năng khiếu, sở trường, năng lực của học sinh ngay từ giai đoạn giáo dục mầm non, tiểu học, không chỉ dừng ở THCS và THPT. Đồng thời, cần nghiên cứu bổ sung quy định về công tác phối hợp trách nhiệm của các tổ chức hướng nghiệp độc lập, các tổ chức tư vấn nghề nghiệp nhằm hỗ trợ thông tin tư vấn chính xác.
Hướng nghiệp sớm là "gieo mầm" thay vì chọn nghề
Trước những nghi ngại từ dư luận, các chuyên gia đã lên tiếng giải thích và làm rõ bản chất thực sự của hoạt động hướng nghiệp sớm.
Cô Vũ Nguyệt Ánh - Hiệu trưởng Trường Mầm non Linh Đàm (Hà Nội) cho rằng, hướng nghiệp từ mầm non là cần thiết. Hoạt động này chỉ nên dừng ở mức khám phá, trải nghiệm, nuôi dưỡng sở thích, không áp đặt nghề nghiệp.
"Việc tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động vui chơi, đóng vai theo chủ đề nghề nghiệp (bác sĩ, giáo viên, họa sĩ, đầu bếp, bán hàng, thợ may…) hoặc ngày hội nghề nghiệp, cho trẻ tham quan một số nghề nghiệp đơn giản là phù hợp. Việc hướng nghiệp cho trẻ mầm non quan trọng không kém bậc học nào, vì định nghĩa về các ngành nghề dần hình thành qua những trải nghiệm đầu đời, tạo nên những định hướng sơ khai cho tương lai con trẻ".
Một hoạt động tại Trường Mầm non Linh Đàm giúp các bé khám phá và được trải nghiệm thực tế.
PGS.TS tâm lý giáo dục Phạm Mạnh Hà (Đại học Bách khoa Hà Nội) phân tích rằng, những người phản đối đã bỏ qua một thực tế quan trọng: Giáo dục mầm non tiếp cận thế giới nghề nghiệp thông qua phương pháp "chơi mà học".
Mục đích cốt lõi không phải là bắt trẻ chọn nghề, mà là hình thành khái niệm về nghề nghiệp, hiểu giá trị của lao động, và khám phá những năng khiếu, sở thích của bản thân ngay từ lứa tuổi này.
Quan điểm này được củng cố bởi ThS. Nguyễn Thị Hồng Vân - Giảng viên Khoa Giáo dục tiểu học và mầm non, Trường Đại học Hùng Vương. ThS. Nguyễn Thị Hồng Vân cho rằng, việc hướng nghiệp sớm là cần thiết để tận dụng "thời kỳ vàng" phát triển của trẻ, giúp gieo mầm nhận thức về sự đa dạng và mối liên hệ giữa các công việc trong xã hội.
Bà Vân bổ sung thêm, đây chính là cơ hội để giáo viên ghi nhận và lưu lại những năng khiếu, sở thích nổi trội của từng trẻ qua các phiếu quan sát và hoạt động thực tế. Việc này sẽ tạo ra cơ sở dữ liệu liên thông về năng lực của trẻ từ mầm non đến phổ thông, đóng vai trò nền tảng vững chắc cho công tác phân luồng và tư vấn chuyên sâu ở các cấp học sau này.
Đỗ Vi