Thực tế trên được đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn tỉnh Khánh Hòa) đưa ra khi thảo luận về dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách sáng 30/9.
Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương.
Đại biểu Hương nhấn mạnh tầm quan trọng của luật này với thực tiễn thời gian qua, tình trạng lãng phí vẫn còn diễn ra ở nhiều lĩnh vực, từ quản lý ngân sách Nhà nước, đầu tư công, quản lý tài sản công đến tổ chức bộ máy và quản lý sử dụng lao động.
"Nhiều vụ lãng phí đã gây thiệt hại lớn đến nền kinh tế, làm giảm niềm tin của Nhân dân và ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức bộ máy Nhà nước", bà Hương nói.
Tập trung góp ý các quy định về công khai minh bạch trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, bà Đàng Thị Mỹ Hương cho rằng đây là nội dung cốt lõi, bởi nếu công khai minh bạch không đầy đủ thì mọi biện pháp tiết kiệm, chống lãng phí có thể khó phát huy hiệu quả thực chất.
Nữ đại biểu dẫn Điều 12 của dự thảo Luật quy định nội dung công khai về tiết kiệm, chống lãng phí bao gồm: chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; kế hoạch tổ chức thực hiện chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; chương trình tiết kiệm, chống lãng phí; báo cáo kết quả công tác tiết kiệm, chống lãng phí; hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý hành vi gây lãng phí.
Việc công khai về hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý hành vi gây lãng phí phải có đủ các thông tin tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi gây lãng phí, biện pháp đã xử lý đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi gây lãng phí, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
"Tôi đánh giá rất cao quy định này, nhất là yêu cầu công khai hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý kèm theo thông tin về cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm. Đây là quy định mới, góp phần tăng cường tính răn đe, trách nhiệm giải trình và là công cụ để Nhân dân giám sát", bà Hương nhận định.
Để quy định này đi vào thực tiễn, bà Hương đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định rõ về thời gian công khai. Cụ thể là sau bao lâu kể từ khi phát hiện, xử lý hành vi lãng phí thì phải công khai bởi nếu không có thời gian quy định cụ thể thì việc công khai có thể bị chậm trễ và làm giảm tác dụng của việc giám sát.
Quan trọng hơn, theo bà Hương, cần bổ sung quy định về chế tài xử lý trong trường hợp không công khai, công khai không đầy đủ hoặc công khai mang tính hình thức.
"Thực tiễn cho thấy, có nhiều cơ quan, đơn vị chỉ công khai để đối phó như niêm yết ở nơi ít người qua lại hoặc công khai chậm trễ khiến Nhân dân không tiếp cận được thông tin", đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương nêu.
Về hình thức công khai chỉ tập trung vào môi trường điện tử và báo chí, bà Hương cho rằng, để phù hợp với đối tượng và điều kiện thì cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung thêm hình thức niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan (như trụ sở UBND xã, phường, bản) hoặc thông báo qua hệ thống loa phát thanh.
Việc này, đại biểu nhận định sẽ bảo đảm người dân đều có cơ hội tiếp cận và các địa phương cũng có thêm hình thức để lựa chọn phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế.
Có cơ chế bảo mật, tránh bị trả thù
Cùng thảo luận, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (đoàn tỉnh Quảng Trị) bày tỏ quan tâm đến quy định về cung cấp, xử lý thông tin phát hiện lãng phí và bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí.
"Tôi cho rằng đây là nội dung rất quan trọng trong việc phòng chống lãng phí. Tuy nhiên, dự thảo Luật thiết kế đưa vào chung một điều, tôi cho là chưa phù hợp", bà Tâm nói.
Đại biểu Nguyễn Minh Tâm.
Do đó, ĐBQH đoàn Quảng Trị đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định rõ hơn về quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc cung cấp thông tin phát hiện lãng phí vì nội dung này còn quy định chung chung, chưa rõ ràng.
Bên cạnh việc bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí và người thân, cơ quan, tổ chức cung cấp thông tin, đại biểu cho rằng cần quy định rõ việc bảo mật thông tin.
"Ngoài việc bảo vệ, cần quy định việc bảo mật thông tin của họ như thế nào. Người cung cấp thông tin về lãng phí có được giữ bí mật hay không. Nội dung này cần cân nhắc và quy định rõ để tránh việc người cung cấp thông tin có thể bị trả thù, trù dập bằng nhiều phương thức, thủ đoạn khác nhau", bà Tâm đặt vấn đề.
Ngoài ra, theo bà Tâm, cần quy định rõ quyền được biết về việc xử lý của các cơ quan chức năng đối với thông tin họ đã cung cấp để khuyến khích công dân tham gia đấu tranh phòng chống lãng phí.
Vẫn theo đại biểu Tâm, quy định về định mức, tiêu chuẩn làm căn cứ để xác định tiết kiệm, lãng phí rất quan trọng vì muốn thực hành tiết kiệm, trước hết phải chặn được nguồn gốc, nguyên nhân gây lãng phí, mà điều cốt lõi nhất là quản lý nguồn tiền làm phát sinh chi tiêu lãng phí, đó là các định mức, tiêu chuẩn, chế độ.
Do đó, việc xây dựng định mức, tiêu chuẩn, chế độ cần đảm bảo tính khoa học, sát đúng với yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu đề ra và cần được thẩm định, giám sát chặt chẽ để tránh lãng phí từ gốc.
"Thực tiễn đã cho thấy khi xây dựng định mức cao hơn yêu cầu sẽ dẫn đến tình trạng tổ chức, cá nhân tìm cách giải ngân hết nguồn vốn, gây thất thoát, lãng phí. Mặt khác, có trường hợp tuy đã đạt được mục tiêu nhưng sử dụng không hết nguồn vốn và trả lại, nếu đánh giá là tiết kiệm cũng chưa đúng và chưa phù hợp", đại biểu Tâm phát biểu.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận.
Giải trình cuối phiên thảo luận, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết, những quy định về xử lý thông tin phát hiện lãng phí, quyền và trách nhiệm của các cơ quan trong việc phát hiện thông tin lãng phí, thời điểm công khai thực hành tiết kiệm, chống lãng phí... đang thực hiện theo quy định tại Nghị định số 84/2014 quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện hành.
"Dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí cũng kế thừa những quy định hiện hành mà Chính phủ quy định chi tiết. Điều này nhằm thống nhất với các quy định trong công tác lập pháp là không đưa lên luật quá các vấn đề đang thực hiện để ổn định tại các văn bản dưới luật", ông Cận nói.
Vì vậy, Thứ trưởng Bộ Tài chính tiếp thu các ý kiến của các ĐBQH để có những quy định chi tiết, cụ thể, rõ ràng hơn và có tính khả thi tại Nghị định của Chính phủ hướng dẫn chi tiết dự thảo Luật này.
Anh Văn