Mái ấm chia đôi
Ở tuổi 59, bà T.T.M (phường Đa Mai) làm đơn xin chấm dứt cuộc hôn nhân 36 năm, khi hai người con gái đều đã lập gia đình. Đơn xin ly hôn của bà trình bày rõ, kết hôn được 3 năm thì chồng bà sa đà vào cờ bạc, mâu thuẫn gia đình ngày một tăng, bà thường xuyên bị bạo hành nhưng phải cố gắng chịu đựng vì các con. Thấu hiểu nỗi khổ của mẹ, các con bà T.T.M đã động viên mẹ đứng lên giải thoát khỏi cuộc hôn nhân tăm tối. Chị N.T.H, 35 tuổi, con gái lớn của bà T.T.M cho biết, chị vẫn chưa thể quên những ký ức ám ảnh thuở nhỏ khi rất nhiều lần chứng kiến bố đánh đập mẹ, rồi cảnh năm hết Tết đến lại có rất đông người kéo đến đòi nợ... Không ai muốn gia đình rơi vào cảnh "tan đàn xẻ nghé", nhưng đối với những người phụ nữ như bà T.T.M, ly hôn có lẽ là giải pháp tốt nhất.
Mỗi gia đình hạnh phúc là một thành tố quan trọng để xây dựng xã hội phồn vinh. Ảnh minh họa.
Hôn nhân của cha mẹ tan vỡ cũng ảnh hưởng nặng nề đến con trẻ. Năm 2021, do những mâu thuẫn trầm trọng nên chị P.T.N và anh N.V.V (xã Tiên Du) ly hôn. Theo bản án, chị P.T.N nuôi con trai, còn chồng cũ nuôi con gái là cháu C.A. Tuy nhiên, thời gian gần đây chị P.T.N nhận thấy C.A có dấu hiệu suy dinh dưỡng, rối loạn chú ý và ít được cha quan tâm nên đã làm đơn ra tòa xin được nhận quyền nuôi cháu C.A. Chồng cũ của chị không đồng ý và cũng làm đơn xin được quyền nuôi con trai. Lý do anh đưa ra là vợ cũ thu nhập thấp hơn, không đủ điều kiện nuôi dưỡng con đầy đủ.
Tại phiên tòa, khi được hỏi nguyện vọng, cả hai cháu đều nói muốn về ở với mẹ. Chị P.T.N xuất trình được căn cứ chứng minh thu nhập, bảng thành tích học tập tốt của con trai và giấy chứng nhận tình trạng tinh thần của con gái cùng các chứng cứ về việc anh N.V.V sao nhãng việc chăm sóc con. Khi thẩm phán hỏi tên cô giáo chủ nhiệm của C.A. thì anh N.V.V. không biết. Thẩm phán Nguyễn Thị Lan Hương (Tòa án nhân dân khu vực 8, tỉnh Bắc Ninh) cho biết: “Một chi tiết nhỏ nhưng cho thấy sự thiếu gắn bó, sát sao với con của anh V. Vì vậy, Hội đồng xét xử quyết định giao cháu C.A cho chị P.T.N nuôi để bảo đảm quyền lợi của trẻ”.
Phía sau những cặp vợ chồng "cơm không lành canh không ngọt" là nhiều đứa trẻ bị tổn thương. Cá biệt hơn, có trẻ còn trở thành nơi trút giận của người lớn. Vụ Lăng Văn Duyệt (phường Vân Hà) hành hạ con đẻ, vừa xảy ra tháng 9 vừa qua là điển hình. Người cha 30 tuổi này sau khi ly thân vợ đã nhiều lần dùng que tre, dây điện đánh đập ba con nhỏ, bắt chúng quỳ gối, tự tát vào mặt chỉ vì không muốn con nói chuyện với mẹ.
Giữ lửa gia đình - trách nhiệm không của riêng ai
Kết hôn là quyền được mưu cầu hạnh phúc của con người theo quy định của pháp luật. Ly hôn cũng là quyền của con người được công nhận bởi pháp luật. Nếu mục đích của hôn nhân không đạt được thì ly hôn chính là giải pháp để các cá nhân tự bảo vệ quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc. Bà Hoàng Thị Hải Hường, Chánh Tòa Gia đình và Người chưa thành niên, Tòa án nhân dân tỉnh cho biết: “Giới trẻ ngày nay thoáng hơn trước, khi cuộc sống chung không suôn sẻ họ sẵn sàng ly hôn chứ không chịu đựng. Tuy nhiên, để tránh những cuộc ly hôn do nóng vội, tòa án luôn quan tâm đến việc hòa giải cho các cặp đôi ngay từ khi thụ lý vụ án cho đến suốt các giai đoạn trong quá trình xét xử”.
Án ly hôn có xu hướng tăng là thực tế diễn ra trong thời gian khá dài khi kinh tế - xã hội phát triển mạnh. Tuy nhiên, 2 năm gần đây số vụ ly hôn có dấu hiệu giảm; năm 2023, toàn tỉnh thụ lý 7.021 vụ việc thì năm 2025 là 6.424 vụ việc. Bà Hoàng Thị Hải Hường cho biết: Với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể nên nhận thức về hôn nhân-gia đình của các cặp vợ chồng được nâng lên, kỹ năng ứng xử trong hôn nhân được cải thiện. Sự bình đẳng trong gia đình ngày càng được chú trọng. Trước kia, nguyên nhân ly hôn do mâu thuẫn giữa mẹ chồng - nàng dâu hoặc nàng dâu với anh chị em nhà chồng chiếm khá nhiều. Ngày nay, nguyên nhân phổ biến dẫn đến ly hôn là do các cặp vợ chồng đi làm ăn xa dẫn đến xa mặt cách lòng, các cặp đôi khác biệt về lối sống, quan điểm sống…
Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 24/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới nhấn mạnh: “Gia đình là tế bào của xã hội, nơi duy trì nòi giống, môi trường lưu giữ, giáo dục, trao truyền các giá trị văn hóa dân tộc cho các thành viên…”. Thực hiện tinh thần ấy, nhiều địa phương triển khai phong trào “Gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh”, đẩy mạnh tuyên truyền bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, tổ chức các mô hình câu lạc bộ “Gia đình phát triển bền vững”, chú trọng hòa giải mâu thuẫn từ sớm. Những chương trình ấy hướng đến thay đổi nhận thức xã hội: Hôn nhân không phải là “cuộc chiến thắng - thua”, mà là hành trình đồng hành, chia sẻ và trách nhiệm.
Hạnh phúc không tự nhiên mà có. Gia đình chỉ bền vững khi mỗi người biết đặt yêu thương lên trước cái tôi, biết nhẫn nại, chia sẻ thay vì chỉ trích. Khi mỗi thành viên đều có sự thấu hiểu và trách nhiệm, gia đình mới thực sự trở thành tổ ấm.
Vân Giang