Để không ai bị bỏ lại phía sau

3 giờ trướcBài gốc

Cần sự đầu tư hơn nữa để phát triển văn hóa đọc cho người khiếm thị. Ảnh: T.L

Đây cũng là minh chứng cho sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội trong việc kiến tạo môi trường đọc và học tập bình đẳng, không rào cản cho người khiếm thị nói riêng và người khuyết tật nói chung.

“Chìa khóa” mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức

Với người khiếm thị, sách nói, sách chữ nổi là chìa khóa mở ra cả thế giới rộng lớn. Qua những trang sách chữ nổi và giọng đọc truyền cảm, thế giới hiện lên sinh động, gần gũi hơn với họ. Sách với định dạng phù hợp giúp người khiếm thị tăng cơ hội tiếp cận tri thức, chủ động học tập, tự tin hòa nhập mà không còn lệ thuộc vào người khác.

Đó là hành trình thu hẹp khoảng cách, thắp sáng niềm tin và mở lối đến tương lai. Không chỉ sách nói, sách chữ nổi, các phòng đọc chuyên biệt cũng là văn hóa đọc đến gần hơn với người khiếm thị.

Thực tế, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) đã đầu tư thí điểm hai phòng đọc dành cho người khiếm thị tại Thư viện Hà Nội (nay là Trung tâm Văn hóa & Thư viện Hà Nội) và Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM. Đây được coi là bước khởi đầu cho dịch vụ thư viện công cộng phục vụ người khiếm thị ở Việt Nam.

Ở địa phương, Thư viện tỉnh Đồng Tháp cũng xây dựng không gian đọc chuyên biệt, không chỉ hướng dẫn sử dụng sách chữ nổi, sách nói, mà còn tổ chức tập huấn, mời chuyên gia hướng dẫn làm sách nói và sử dụng máy tính cho người khiếm thị.

Tuy vậy, việc phát triển văn hóa đọc cho người khiếm thị vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Số người mù và suy giảm thị lực dự báo sẽ tăng lên do già hóa dân số và bệnh lý về mắt, trong khi nguồn tài liệu dễ tiếp cận lại hạn chế. Thực trạng này không chỉ thu hẹp cơ hội học tập, việc làm, mà còn cản trở quá trình phát triển bản thân và hòa nhập xã hội của họ.

Trên phạm vi toàn cầu, hiện có khoảng 300 triệu người khuyết tật chữ in, hơn 90% trong số đó sống tại các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, chỉ khoảng 1% ấn phẩm được chuyển đổi sang định dạng dễ tiếp cận như chữ nổi Braille, văn bản điện tử, chữ in khổ lớn hay sách nói. Sự khan hiếm này đi ngược lại tinh thần Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật.

Tại Việt Nam, phần lớn nhà xuất bản và thư viện chưa sẵn sàng cung cấp xuất bản phẩm ở định dạng phù hợp; chỉ khoảng 7% xuất bản phẩm được chuyển đổi phục vụ nhóm đối tượng đặc thù này.

Mang hạnh phúc đến cho người khiếm thị

Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam Nguyễn Hữu Giới nhấn mạnh, phát triển văn hóa đọc cho người khiếm thị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đó là cánh cửa tri thức mở ra cho những phận đời chịu nhiều thiệt thòi, là hành trình giúp họ vượt qua mặc cảm, khẳng định bản thân và hòa nhập cộng đồng. Đây cũng là trách nhiệm nhân văn sâu sắc mà ngành Thư viện Việt Nam kiên trì theo đuổi trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai.

Do đó, phát triển văn hóa đọc cho người khiếm thị là nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo đảm quyền tiếp cận tri thức bình đẳng cho mọi công dân. Thực tế cho thấy, dù nhu cầu đọc của người khiếm thị ngày càng tăng, nhưng nguồn tài liệu chữ nổi, sách nói cũng như điều kiện hạ tầng phục vụ tại nhiều thư viện công cộng còn hạn chế. Để khắc phục, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Trước hết, các thư viện cần tăng cường đầu tư kho sách chữ nổi, mở rộng nguồn sách nói, xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử dành riêng cho người khiếm thị, đồng thời đẩy mạnh số hóa tài liệu để thuận tiện trong tra cứu, truy cập từ xa. Song song với đó, việc đào tạo cán bộ thư viện có kỹ năng hỗ trợ, hướng dẫn người khiếm thị cũng là yêu cầu cấp thiết, giúp việc phục vụ trở nên chuyên nghiệp và thân thiện hơn.

Một giải pháp quan trọng khác là huy động sự tham gia của cộng đồng, khuyến khích các tổ chức xã hội, câu lạc bộ, tình nguyện viên cùng tham gia sản xuất sách nói, chuyển đổi sách chữ thường sang chữ nổi.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế chính sách hỗ trợ, khuyến khích sự đầu tư của doanh nghiệp công nghệ trong việc phát triển phần mềm đọc tự động, ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm mở rộng khả năng tiếp cận thông tin cho người khiếm thị.

Với sự đầu tư, phối hợp đồng bộ từ Nhà nước, cộng đồng và doanh nghiệp, phát triển văn hóa đọc cho người khiếm thị không chỉ được duy trì mà còn trở thành kênh quan trọng góp phần nâng cao dân trí, tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi người.

Bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) cho hay, việc Việt Nam gia nhập Hiệp ước Marrakesh sẽ mở rộng cơ hội tiếp cận sách, tri thức cho người khiếm thị. Bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý, sự đồng thuận của xã hội chính là mấu chốt trong việc triển khai các hoạt động.

Việc Việt Nam tham gia Hiệp ước Marrakesh mới chỉ là bước đi đầu tiên, điều quan trọng là triển khai hiệu quả để lan tỏa văn hóa đọc đến người khuyết tật, tăng cơ hội tiếp cận các tác phẩm văn học, nghệ thuật cho người khiếm thị.

Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cho biết thêm: “Cần đẩy mạnh tuyên truyền để toàn xã hội hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa của việc cải thiện đời sống tinh thần cho người khuyết tật, thông qua việc tạo điều kiện để họ tiếp cận với các tác phẩm, sách được chuyển đổi sang các định dạng phù hợp. Thách thức hiện nay là chưa có nhiều đơn vị sẵn sàng chia sẻ quyền lợi để thực hiện ngoại lệ mà Hiệp ước quy định. Khi có sự chung tay của toàn xã hội, việc chuyển đổi định dạng cho sách cùng các tác phẩm sẽ góp phần đưa văn hóa đọc đến gần hơn với người khuyết tật”.

ĐÌNH TOÁN - THANH MAI

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/xuat-ban/de-khong-ai-bi-bo-lai-phia-sau-162496.html