Để nhà ga metro số 1 đưa vào kinh doanh thành 'gà đẻ trứng vàng'

3 giờ trướcBài gốc

Mục tiêu của đề xuất là vừa gia tăng tiện ích cho hành khách, vừa khai thác tiềm năng thương mại của metro số 1 đang bị bỏ ngỏ. Động thái này xuất phát từ thực tế số lượng người dân sử dụng metro số 1 đang ngày một tăng nhanh.

Theo thống kê từ Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1 TP.HCM (HURC1), từ thời điểm bắt đầu bán vé thương mại vào ngày 21-1 đến 30-6, tuyến metro số 1 đã phục vụ khoảng 10 triệu lượt khách, thu về trên 91 tỉ đồng doanh thu. Trung bình mỗi ngày có hơn 59.000 lượt khách trải nghiệm.

Biến nhà ga thành “điểm đến” chứ không chỉ là “nơi đi qua”

Tuy vậy, trong khi hạ tầng nhà ga được đánh giá là hiện đại, sạch đẹp, thì không gian tiện ích phục vụ hành khách vẫn còn "nghèo nàn", thiếu điểm nhấn. Nhiều hành khách thường xuyên sử dụng metro bày tỏ kỳ vọng được trải nghiệm nhiều hơn ngoài việc chỉ di chuyển.

Chị Tố Trâm, một nhân viên văn phòng sử dụng metro mỗi ngày để đi làm, chia sẻ: “Dưới các nhà ga hiện nay chỉ có vài máy bán nước tự động, không có quầy hàng, tiệm cà phê hay góc thư giãn nào cả. Nếu muốn thu hút khách đi metro nhiều hơn, đặc biệt là họ chịu dừng ở các trạm giữa chặng, thì cần bổ sung các tiện ích như khu mua sắm nhỏ, tiệm sách, quầy lưu niệm, hay đơn giản là một quán cà phê để ngồi nghỉ".

Không gian các nhà ga metro số 1 khá trống trải.

Cùng quan điểm, anh Lương Anh Vũ, cư dân phường Thủ Đức nhận xét: “Không gian nhà ga rất rộng và khang trang nhưng nhìn chung lại khá trống trải, thiếu sức sống. Hành khách lên tàu, xuống tàu, rồi đi ngay vì không có lý do gì để nán lại. Nếu muốn giải trí, ăn uống thì chỉ có một số ga như An Phú hay Thảo Điền, nhưng cũng phải ra khỏi ga, đi bộ khá xa mới tìm được dịch vụ".

Cả hai đều cho rằng nếu metro không được tích hợp thêm các dịch vụ thương mại tiện ích thì sẽ dần mất sức hút, đặc biệt với nhóm người trẻ hoặc khách du lịch, những đối tượng vốn kỳ vọng nhiều hơn vào trải nghiệm khi di chuyển bằng các phương tiện hiện đại như metro.

Việc biến nhà ga thành “điểm đến” chứ không chỉ là “nơi đi qua” sẽ tạo ra giá trị mới không chỉ cho hành khách mà còn cho cả hệ sinh thái đô thị.

Nhà ga là "gà đẻ trứng vàng'

TS Huỳnh Phước Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Kinh tế, Luật và Quản lý (ĐH Kinh tế TP.HCM), cho rằng việc khai thác thương mại tại các nhà ga metro, đặc biệt tuyến metro số 1 là một vấn đề mang tính chiến lược dài hạn, không chỉ đơn thuần là bài toán kinh tế ngắn hạn.

Theo ông, khai thác thương mại trong không gian nhà ga metro phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mật độ dân cư, quy mô không gian, thiết kế hạ tầng ban đầu và khả năng tích hợp các loại hình dịch vụ. “Nếu ngay từ đầu việc quy hoạch không dự liệu trước cho mục tiêu khai thác thương mại thì về sau sẽ rất khó triển khai, do vướng về quỹ đất, hạ tầng dịch vụ cũng như cơ chế đầu tư từ các bên liên quan,” ông nói.

Tại nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản hay Trung Quốc, các nhà ga metro không chỉ là điểm trung chuyển giao thông mà còn là trung tâm tích hợp các tiện ích thương mại như bán lẻ, quảng cáo, dịch vụ tiện lợi, ăn uống nhanh…

Những hoạt động này không chỉ gia tăng trải nghiệm cho người dùng mà còn mang lại nguồn thu ổn định cho hệ thống vận hành metro. Tuy nhiên, điều đó chỉ khả thi khi ngay từ giai đoạn thiết kế, nhà ga đã được hình dung như một không gian đa chức năng chứ không đơn thuần là công trình giao thông.

Một điểm quan trọng khác được TS Nghĩa nhấn mạnh là mối quan hệ giữa nhà ga và không gian xung quanh. “Một nhà ga có hiệu quả thương mại cao thường nằm trong khu vực có mật độ dân cư dày đặc, gần trung tâm mua sắm, siêu thị hoặc các khu chức năng hỗn hợp. Khi người dân sử dụng metro không chỉ để di chuyển mà còn kết hợp mua sắm, ăn uống, sinh hoạt thì lúc đó không gian nhà ga mới thật sự phát huy hiệu quả kinh tế", ông Nghĩa nói.

Để hệ sinh thái thương mại quanh nhà ga hoạt động hiệu quả, hạ tầng đi kèm như bãi đỗ xe, trạm trung chuyển xe buýt, lối đi bộ kết nối… cũng phải được đầu tư đồng bộ. Các tiện ích này là yếu tố quyết định để tăng sức hút và mức độ tiêu dùng của người dân trong khu vực nhà ga.

Máy bán nước tự động là tiện ích chủ yếu ở các nhà ga.

Tuy nhiên, TS Nghĩa cũng lưu ý rằng nếu nhìn riêng góc độ doanh thu từ khai thác thương mại, thì đóng góp của các hoạt động như bán lẻ, quảng cáo… trong tổng doanh thu vận hành metro trên thế giới thường không quá lớn.

Điều đáng giá hơn nằm ở giá trị gia tăng cho người dùng và lợi ích lan tỏa cho nền kinh tế đô thị. “Chẳng hạn, nếu mỗi ngày đi làm bằng metro, người dân có thể mua thực phẩm, đồ dùng ngay tại ga, thay vì phải đi đường vòng, thì đó chính là những tiện ích thiết thực, giúp thay đổi hành vi tiêu dùng và góp phần hình thành thói quen sống đô thị văn minh".

Cuối cùng, ông nhấn mạnh rằng để khai thác hiệu quả không gian thương mại tại các nhà ga metro, cần có tầm nhìn chiến lược và sự phối hợp giữa quy hoạch đô thị, giao thông và thị trường tiêu dùng.

Khi quy mô dân cư tăng, nhu cầu tiêu dùng gia tăng, và các điểm ga trở thành điểm đến thực sự, lúc đó mới có thể kỳ vọng vào một mô hình “con gà đẻ trứng vàng” từ metro.

TS Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế, nhận định rằng không gian ngầm, đặc biệt là khu vực các nhà ga metro như Bến Thành, Ba Son hay Nhà hát Thành phố là những khu vực có tiềm năng lớn để khai thác kinh doanh.

Trong bối cảnh các đô thị hiện đại như TP.HCM ngày càng khan hiếm quỹ đất, việc tận dụng không gian dưới lòng đất không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là một hướng đi chiến lược nhằm gia tăng hiệu quả kinh tế đô thị.

Ngay từ khi triển khai, tuyến metro số 1 đã được kỳ vọng sẽ tích hợp các không gian thương mại, đặc biệt tại ga Bến Thành, nơi được hoạch định trở thành một trung tâm thương mại dưới lòng đất. Dù định hướng rõ ràng, nhưng việc triển khai cho đến nay vẫn chưa đạt được bước tiến đáng kể.

Những yếu tố thuộc về cơ chế quản lý nhà nước đang là một rào cản lớn. Đặc biệt với các không gian gắn liền với hạ tầng công cộng như nhà ga metro, việc đưa vào khai thác theo cơ chế thị trường luôn gặp nhiều thách thức hơn so với cơ sở tư nhân.

"Nếu để nhà nước quản lý trực tiếp, tính chủ động và khả năng cạnh tranh thường không cao. Ngược lại, nếu giao cho tư nhân, quy trình lại đòi hỏi phải qua nhiều khâu: đấu thầu, thẩm định, cấp phép… khiến việc triển khai kéo dài, mất tính linh hoạt. Đây chính là lý do khiến nhiều nhà ga metro dù đã có chiến lược khai thác rõ ràng, vẫn chưa thể đi vào hoạt động kinh doanh hiệu quả như kỳ vọng ban đầu" - TS Hiển cho biết.

NHƯ NGỌC

Nguồn PLO : https://plo.vn/de-nha-ga-metro-so-1-dua-vao-kinh-doanh-thanh-ga-de-trung-vang-post863608.html